4Наурыз — ұлт көсемі Әлихан Бөкейханның туғанына — 150 жыл
Максим Горький Сүлеймен Стальский туралы: «Ұлы халық бар, өзінің кішкентай ұлдарын ұлы етіп көрсете алатын, сондай-ақ, өзінің кішкентай халқын ұлы етіп таныта білетін ұлы ұлдар да бар», – депті. Қазақ халқын ұлы етіп көрсеткен сондай ұлдардың бірі – Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан.
Бүгінде бүкіл әлем қазақ қайраткерін үлкен тұлға ретінде мойындап отыр. Өткен жылы Парижде халықаралық ЮНЕСКО ұйымы Әлихан Бөкейханның 150 жылдығын халықаралық деңгейде атап өту туралы шешім қабылдады.
Бүгін біз ұлт көсемінің 150 жылдық мерекесіне орай, оның әр жылдары ұлт ісі туралы айтқан қанатты ойларын беріп отырмыз.
Байлық түбі – ақыл һәм қол ұсталығы. Осы екеуі қосылмай, адам баласы қазынаға жарымайды.
***
Қазақ – баладай аңғал, сүттен ақ, судан таза, бүлінбеген халық.
***
Қазақ баласы бірігіп, тізе қосып іс қылса – халықтық мақсат сонда ғана орындалады.
***
Ежелгі түрік, бүгінгі қазақтың Тәңірісі – Көк!
***
Қазақтар өзгелердің үстемдігін ешқашан мойындап көрген емес.
***Әр ұрпақ өзіне артылған жүкті жетер жеріне апарып тастағаны дұрыс, әйтпегенде болашақ ұрпағымызға аса көп жүк қалдырып кетеміз. Кейінгі ұрпақ не алғыс, не қарғыс беретін алдымызда зор шарттар бар.
***Қазақ баласы бас қосқан жиылысқа әкеліп ортаға салатын, жиылыста сынға түсетін сөз ел арасында сөйленіп, жазылып, сынға салынып, иі болып пісуі керек.
***Қазақ болып бас қоссақ, біз кемшілікте отырған жетім жұрт үкіметпен екі араны сөз қылмай қоймаймыз. Мұны осы күнгі газета тілінде политика дейді. Политика — үкіметке таздың бөркін алғанмен бір есеп.
***Ұлтына, жұртына қызмет қылу — білімнен емес, мінезден.
***Адам баласы қылып жүрген іс, ой-ақыл болып басталады, адамды бала тапқан қатындай қинап сөз болып сөйленеді, иа жазылады, ақыл-сөз сонан соң барып іске айналады. Не жұмыс қылсақ, осы үш: ақыл, сөз, іс сана талқысынан өтпей, жұмысқа айналмайды.
***Бостандыққа апаратын жалғыз жол – жалғыз ынтымақ қана. Қазақ жерінің әрбір түйір тасы әр қазақтың өңіріне түйме болып қадалуы керек.
***Мемлекеттілігі жоқ халық – жетім әрі жетекшіл халық. Мемлекеттігі жоқ халық – еліктегіш халық.
***Мен Кеңес өкіметін сүймеймін, бірақ, мойындауға мәжбүрмін.
***Қазақ-ау! Түзуің бірігіп, жұрт үшін қам ойлайтын кез келген жоқ па?!
***Қазақ жұрт болатын болса, өз ішіндегі екі қазақ жер дауын құрту керек…
***Неше түрлі залалды қазақ мінезі бұзық орысша, мұсылманша хат білгендерінен көрініп жүр. Бұлар өзге қазақтан білімді, білімінен жақсы мінез шықса, бұл қалай. Бұл білім-мінез жолы таусылмайтын статья жолы. ..
***…қазақ дауы орыстың төбесі көрінгенде құриды. Өз тізгініңді өзің алып жүре алмай, шатақ –даудан шықпайтын бір ескі ауруың бар-ау, қазағым! Бауырым, қазақ-ай! Қылығыңды көріп іш күйеді!
***Бөтен кісі қазаққа ешқайдан жақсылық әкеліп бермейді. Өз күшіне, өз қуатына сенбеген адам да, халық та ғұмыр жүзінде бәйге алмайды. Біреуге телмірген адамнан, халықтан қосақ түрткен жетім лақ бақытты.
***Түзу қалам — қисайған, өткір қалам — мүжілген заман.
***Газетаны күйлеп, жаратып бәйгеге қосуға өз алдына шебер, білгіш, жүйрік керек: газетаға басшы болу кім болса соның қолынан келмейді.
***Мемлекет болып іс атқару оңай емес. Біздің қазақ іс атқаратын азаматқа жұтап отырған болса, біздің жалпы қазақ қараңғы, соқыр болса, Түркістан халқының қараңғылық һәм шебер адамы жоқтығы бізден он есе артық. Қазақ Түркістанмен бір автономия болса, автономия арбасына түйе мен есекті пар жеккен болады. Бұл арбаға мініп, біз қайда барамыз.
***Қазақ жүрген жер өлшеніп түгел планға салынған жоқ. Есеп болмаса, даукес жалғаншы күшейеді.
***Біздің қазақ жерді меншікті қылып алса, башқұртша көрші мұжыққа сатып, біраз жылда сыпырылып жалаңаш шыға келеді.
***Біз бай, білімді, әрі күшті болуымыз керек. Бай болу үшін – кәсіп, білімді болу үшін оқу керек. Ал күшті болу үшін – бірлік керек.
***Қазақтың қойының жүні тоқылып, үстіне киім болып, әрбір темірі өзіне түйме болуы тиіс.
***Алаштың баласы аман қалар ма, жоқ па. Болжап болмайды. Қорқамын жалпы жұрттың қараңғылығынан, басшы боламын деп, тонын айналдырып киіп, жұрт тілегін өзінің соқыр тиынына айырбастағаннан.
***Заң адам пайдасына жазылады, адам — заң үшін тумайды ғой.
***Елдің тұрмысын, тілін, мінезін білмеген кісі көш басын да алып жүре алмайды.
***Би түзу, билік әділ болсын!
***Бостандыққа апаратын жалғыз жол — ұлттық ынтымақ қана.
***Жұрт ісін түс көрмей, ояу жүріп іздеу мақсат.
***Жұрт пайдасына таза жолмен тура бастайтын ер табылса, қазақ халқы соңынан ерер еді.
***Еуропада халық партия болғанда адаспас ақ жол табамыз деп, адам аспас асқар белден асамыз деп, жұрт ілгері басатын іс қыламыз деп таласады.
***Француз, орыс hәм өзге жұрттың тарихынан көрінеді: молда үкіметтен ақша алса, сатылып кетеді. Рухани іс аяқасты болады. Жалақы алған молдалар үкіметке жетекшіл болып, еріп кетеді. Біздің қазақ-қырғыз дін ісін көркейтетін болса, үкімет ісін бөліп қойған оң болады.
***
Бірліктен айрылған ел қаңғып қалады.
***Әділдік жоқ жұртта береке-бірлік болмайды.
***Аз адам атқа міндім деп, қасқыр болып жұртқа шапса, мұндай жұртта береке қайдан болсын?!
**Қазақ баласы бірігіп, тізе қосып іс қылса, халықтық мақсат сонда орындалады.
***Өз күшіне сенбеген адам да, халық та ешқашан өмір бәйгесін ала алмайды.
***Әр заманның өз рәсімі, өз салты бар. Біздің замандағы салт: әркім құқына таласу, құқына тартысу болады. Жылау салты артта қалды.
***Түрік затты халықта біздің қазақтай бір жерде тізе қосып, қалың отырған іргелі ел жоқ.
***Анық түрік затты халық тілі — біздің қазақ тілі.
***Ғұмыр бәйгесінде біздің қазақ тілі өз бәйгесін алар.
***Еуропа мәдениеттімін-мәдениеттімін деп мақтанғанымен, мәдениеті өнерінде ғана, ал мінезі әлі хайуандық сапарынан қайтқан жоқ.
***Қазақ-ау! Оян! Мұжық көші жүріп кеткенде жұртта қалып жүрме!
***
Біздің жұрт бостандық, теңдік, құрдастық, саясат ісін ұғынбаса, тарих жолында тезек теріп қалады. Бақыт пен махаббаттан тысқары болады: бұл екеуі жоқ жұртқа тіршілік неге керек?!
***Бұл болып тұрған заман Алаштың азаматына зор жүк. Бізде бірлік болып, іс қыла білетін шебер табылса, Алаштың баласы бақыт-махаббат жолына түсті! Кейінгі үрім-бұтақ не алғыс, не қарғыс бере жүрер алдымызда зор шарттар бар! Осыны аңғар, жұртым қазақ!
***
Жастар! Жұртшылдар! Өз бетіңмен іске кіріс!
***
Қазақтың байырғы жерін қашан ғылым мен техникаға сүйеніп толық игермейінше, жер жеке меншікке де, қоныстанушыларға да берілмеуі тиіс.
Дайындаған — Ермек ЖҰМАХМЕТҰЛЫ.
http://almaty-akshamy.kz/
