Важные новости

Пятнадцатилетняя девочка открыла стрельбу в христианской школе

В Секторе Газа погибло больше 45 тысяч…

Евросоюз ввел новые санкции против Беларуси

США предоставят Украине военную помощь на 500…

Дональд Трамп признан человеком года по версии…

Башар Асад получил убежище в Москве

США готовы направить Украине $50 миллиардов из…

Украине нужно $126 млрд на войну в…

В Южной Корее отменили военное положение по…

Массовые протесты в Грузии продолжаются. Полиция Тбилиси…

АЛТЫНОРДА
Новости Казахстана

Курсовая работа: Видеопрокат жүйесін құру

Курстық жұмысты орындауға арналған тапсырма:

 

Студент: Жексембай А.Е.

Жұмыс тақырыбы: Видеопрокат жүйесін құру

Аяқталған жұмысты тапсыру уақыты:  «___» қараша 2005 ж.

Жұмыс барысында қолданылатын бастапқы мәліметтер (мазмұны, жұмысты сипаттайтын негізгі бөлім, қорытынды) :

Delphi ортасында мәліметтер базасын құрып үйрену, оның мүмкіндіктерін форма, құжат, есеп берулерді істеу арқылы игеру.

Сызба материалдар саны: 0

Жұмыс жетекшісі:

Доцент Балғабаева Л. Ш. /_________/

Тапсырманы орындауға қабылдап алған студент:

Жексембай А.Е.   /_________/                                      

                               

 

                                             «     » қараша 2005 жыл

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

МББЖ дегеніміз бағдарламалық қамтама. Бұның арқасында қолданушылар деректер базасын (ДБ) анықтай, құрай және қолдай алады, сонымен қатар оған қатынасты бақылай алады.

 

МББЖ ортасының компоненттері

1 суретте көрсетілгендей МББЖ ортасынан келесі 5 негізгі компоненттерді бөлуге болады:

 

 

 

 

                                                          КӨПІР

          Компьютер                                                                                        Адам

 

Сурет 1 – МББЖ ортасыны4 компоненттері

 

Аппараттық қамтама. МББЖ мен жұмыс істеу үшін кейбір аппараттық қамтама керек. Ол өте кең шектрде вариациялана алады – дара дербес компьютерден және көп компьютерлерден тұратын желілерге дейін. Қолданылып жатқан аппараттық қамтама қолданылып жатқан МББЖ-ға және организацияның талаптарына тәуелді. Кейбір МББЖ-лер тек қана нақты аппараттық қамтамаға немесе құралға орналған, ал басқалары кең ауқымды аппараттық қамтамалармен және ОЖ-мен жұмыс істей алады. МББЖ мен жұмыс істеу үшін әдетте минимум оперативтік және дискілік жады жеткілікті болады (бірақ ол жүйенің керекті өнімділігіне жеткізе алмайды).

Бағдарламалық қамтама. Бұл компонент МББЖ-ң өзінің бағдарламалық қамтамасын және қолданбалы программаларды қамтиды. Әдетте қосымшалар С, COBOL, Fortran, Ada немесе Pascal деген сияқты үшінші буынды тілдерде немесе SQL сияқты 4-ші буынды тілдерде құрылады. Дегенмен, МББЖ өзі 4-ші буынды құрал-саймандарға ие бола алады. Олардың арқасында ол өзі қосымшаларды тез жасай алады.

МӘЛІМЕТТЕР. МББЖ ортасының ең маңызды компонеттернің бірі – мәліметтер болып табылады. Мәліметтер компьютер мен адамның арасындағы көпірдің рөлін ойнайды. ДБ жұмыс мәліметтерін сақтау мен қатар мәліметтерді де сақтайды, яғни «мәліметтер туралы мәліметтер».

Процедуралар. Процедураларға нұсқаулар мен тәртіптер қатысты. Олар ДБ қолданған және құрастырғанда мәнге алыну керек.

Қолданушылар. Қолданушылар ДБ-ң клиенттері болып келеді. Өйткені ДБ-сы олардың ақпараттық мұқтаждығын күтуі үшін құрылады, проектеледі және қуатталады.

Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.

Деректер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.

DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық ДББЖ ( деректер база–сын басқару жүйесі ) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы локальдік және клиент-серверлік  деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен  жұмыс істей алатын қолданба құруға  мүмкіндік береді .

DELPHI-ді кәдімгі ДББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды.Сондықтан ол басқа ДББЖ кестелік форматын қолданады . Мысалы :  dBase, Paradox, InterBase.

Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да  DELPHI мүмкіншіліктері арнайы ДББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде олардан асып та тұрады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 ЕСЕПТІҢ ҚОЙЫЛымы ЛОРгшщзшг

 

“Мәліметтер базасы” пәні бойынша курстық жұмысқа

Тақырыбы: “Видеопрокат жүйесі құру”

 

«Оқырман билеті және Формуляр» пәндік облысында жұмыс жасауға мүмкіндік беретін қосымша құру.

 

Жұмыс жетекшісі _________ Л.Ш. Балғабаева

 

Жұмысты орындауға қабылдаған студент _______ Жексембай А.Е.

 

Тапсырманы орындауға қабылдап алған күні «___» ___________ 2005 ж.

 

Аяқталған жұмысты қорғау күні «____»___________2005ж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 ЕСЕПТІҢ АЛГОРИТМІ

 

  1. «Видеопрокат жүйесін құру» тақырыбын ашатын «Клиент», «Фильм» және «Пункт» объектілерін таңдау;
  2. Таңдалған объектілерге сәйкес мәліметтер жинау;
  3. Объектілерді зерттеп, атрибуттарын анықтау;
  4. Администратор рөлінде болып, барлық ақпараттарды құрастырамыз және жүктейміз.
  5. Мәліметтер базасымен жұмыс істеуді ыңғайлы ету үшін,формалар және статистикалық мәліметтері бойынша есеп беруді құрамыз.
  6. Мәліметтер базасымен тез әрі эффективті жұмыс істеу үшін, қолданушы менюын құрамыз.
  7. Delphi ортасында зерттелген объектілер бойынша мәлімметтер базасын құру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 Теориялық бөлім

 

3.1 BDE Administrator

 

     Құрылатын мәліметтер базасы компьютердің  директориясында болуы керек. Директорияны  компьютерде, серверде, түбір каталогта немесе ішкі каталогта құруға болады, мысалы :

1) C :\ Primer ;

2) C :\ \ \…..\ Primer .

Paradox, dBase және FoxPro форматында  құрылған МБ-сы (немесе МБ кестелері ) МББЖ -нің  жергілікті режимінде жұмыс  істейді.

МББЖ технологиясында МБ  атауына псевдоним беріледі, сонда МББЖ  программалары псевданим арқылы іске асырылады.

BDE Administrator  утилиті Delphi – мен  байланыста  болуы тиісті. 

 МБ – құруда алғашқы қадам компьютердің С:\ немесе D:\ дискілерінде өзіміздің жұмысымызды сақтау үшін директория құрудан

басталады. 

Delphi –де МБ тіркеуі BDE Administrator утилитінің  көмегімен іске асырылады. Сондықтан біздің «C :\ PRIMER » BDE Administrator — да іске асырылады.

BDE Administrator  екі варианттың қолдауында  жүреді :

  1. Windows жұмысшы столына тікелей :

Пуск / Программы / Borland Delphi 6 / BDE Administrator

  1. Алдымен Delphі-дің негізгі модулі жіберіледі, ол  экранның IDE-нің жоғарғы қатарында Delphі-дің басты менюінде орналасқан.

       DateBase менюін ашамыз және одан Exproler командасын таңдаймыз. Осы командамен  BDE Administrator утилитін жібереміз.Жібергеннен кейін келесі амалдар орындалады:

Негізгі менюден Object | New элементі таңдаймыз. Көрінген терезеде (Сурет – 2) МБ – ның  құрылған типін (Standard) өзгеріссіз қалдырып  ОК  батырмасын басамыз. Администратормен  терезенің сол жағында  STANDARD1 терезесін көреміз. Оны  PRIMER атымен өзгертеміз. Ол үшін МБ атына тышқанды шертіп, жаңа мәтін енгіземіз.

 

 

Сурет – 2 Мәліметтер базасының драйвер типін таңдау терезесі

 

  Оң жақ терезеде МБ параметрлері келтірілген. Оларды өзгеріссіз қалдырамыз да, тек соңғы параметрін өзгертеміз. Бұл параметр МБ орналасқан катологқа жолды енгізу үшін жол сілтейді. Жолды енгізу үшін PATH өрісін шертіп оң жақта пайда болған  батырманы басып, С:\PRIMER каталогын таңдап ОК батырмасын басамыз (Сурет 5). Енді псевдонимнің анықталуын есте сақтауымыз керек, ол үшін сол жақ терезеде тышқанның оң жақ батырмасымен псевдоним атын шертеміз және Apply элементін  менюден таңдаймыз. Пайда болған диалогты терезеде псевдонимнің өзгертулерін сақтаймыз да, ОК батырмасын басуымыз керек.

Сонымен  BDE Administrator утилитінен шығуымыз керек. Содан соң псевдоним құру аяқталады. Енді оған басқа утилиттерден хабарласуға болады. Бірақ МБ псевдонимі бар каталог әлі бос. Сондықтан мәліметтер базасының кестесін құру керек.

 

 

Сурет 3 — Мәліметтер базасының псевдоним параметрлерінің терезесі

 

3.2 Database Desktop

 

      Мәліметтер базасының кестелерін құру үшін  Database Desktop (DBD)  ( Пуск| Программа | Borland Delphi 6| Database Desktop ) утилитін жіберу қажетті. Утилит жіберілуінен кейін жұмысшы псевдонимі  утилитін  орнатамыз. Бұл псевдоним автоматты түрде  жұмыс істейін утилит. Егер жұмысшы псевдонимі орнатылмаса, онда  DBD жұмыс істеген сайын псевдонимді көрсетіп отыру керек, бұл уақытты көп алады.

      Жұмысшы псевдонимін орнату үшін бас менюдан  File | Working Directory элементін  таңдау керек  және Aliases түсетін тізімінде псевдоним атын PRIMER-ді  таңдау , одан кейін Ok батырмасын  басу керек. Бас менюдан File | New | Table таңдаймыз, осыдан кейін  МБ кесте структурасының анықтама терезесі пайда болады.(6-сурет)

 

 

 

 

Сурет 6 — Database Desktop утилиті: МБ кестесінің құрылымын анықтау терезесі

 

 

 

Сурет 7 — Өріс алаңын таңдау

 

«Афиша» кестесіне кіруші өрістерін анықтаймыз. Field Name бағанасына материалдар енгіземіз. Өріс типін анықтау үшін, Type бағанасында тышқанның оң жақ батырмасын басыңыздар. Бұған жауап ретінде керек өріс типін таңдау үшін өріс типінің тізімі шығады. ( сурет-7).

СУБД Paradox барлық мүмкін типтері  8-суретінде келтірілген.

Paradox пішімінің өрістер типі.

  • Alpha – кез келген басылатын символдан тұратын, ұзындығы 1-255 байттық жол;
  • Number – мағынасы оң және теріс болуы мүмкін, ұзындығы 8 байттық сандық өріс. Сандар диапазоны – 10- нен 10- ге дейін;
  • $ Money — мағынасы оң және теріс болуы мүмкін сандық өріс. Ондық нүкте мен ақша белгісін бейнелеу үшін келісім бойынша пішімделген болып табылады.
  • Short – тек қана — 32768- ден 32767- ге дейінгі диапазонындағы бүтін сандардан тұратын, ұзындығы 2 байттық сандық өріс.
  • Long Integer – -2147483648- ден 2147483648- ге дейінгі диапазоныдағы бүтін сандардан тұратын және ұзындығы 4 байт болатын сандық өріс.
  • # BCD – BCD (Binary Coded Decimal) пішімінің деректерінен тұратын сандық өріс. Басқа сандық өрістерге қарағанда есептеу жылдамдығы аз, бірақ нақтылығы жоғары. Ондық нүктеден кейін 0 мен 32 сандарының аралығындағы сандарды қабылдауы мүмкін.
  • Date – біздің заманымызға дейінгі 9999- шы жылдың 1- ші қаңтарынан біздің заманымыздың  9999- шы жылының 31- ші желтоқсанына дейінгі даталардан тұратын , ұзындығы төрт байттық даталар өрісі.
  • Time – миллисекундтан түнжарымына дейінгі уақыттан тұратын және де 24 сағатпен шектелген, ұзындығы төрт байттық уақыт өрісі.
  • @ Timestamp – уақыт пен даталардан тұратын, ұзындығы 8 байттық жалпылама даталар өрісі.
  • Memo – ұзындықтарының қосындысы 255 байттан аспайтын және де символдарды сақтау үшін қолданылатын өріс. Бұл өріс кез келген ұзындықты қабылдауы мүмкін. Кесте құру кезінде көрсетілетін өлшемдер кестеде сақталынған барлық символдардың санын қайтарады, ал қалғандары кеңейтілуіндегі жеке файлдарда сақталады.
  • Formatted Memo – бұл Memo- ға өте ұқсас өріс. Өрістің Memo- дан бір артықшылығы – мәтіннің қарібін беру мүмкіндігі.
  • Binary – кез келген екілік мәліметтерден тұратын өріс. Бұл өріс кез келген ұзындықты қабылдауы мүмкін. Кесте құру кезінде көрсетілетін өлшемдер кестеде сақталынған барлық символдардың санын қайтарады, ал қалғандары кеңейтілуіндегі жеке файлдарда сақталады. Бұл өріс Inter Base- тегі  BLOb  өрісіне  өте ұқсайды.
  • Bytes – кез келген деректерден тұратын, ұзындығы 1-255 байттық сандар жолы.

 

dBase пішімінің кестелер өрісі келесідей өрістерді қабылдауы мүмкін:

 

  • Character (Alpha) – кез келген баспалық символдардан тұратын, ұзындығы 1-254 байттық жол;
  • Float (Numeric) – мәндері оң және теріс болуы мүмкін пішімдегі өлшемі 1-120 байттық сандық өріс. Бұл өте үлкен шамалардан тұрады. Сондықтан бұл өрістермен жұмыс жасаған кезде шамаларды дөңгелектеудің салдарынан болатын қателерді қадағалап отыру керек. Ондық нүктелерден кейінгі цифрлардың саны бүкіл өрістің өлшеміне қарағанда 2-ге кем болу керек;
  • Number (BCD) – BCD пішіміндегі деректерден тұратын өлшемі 1-20 байттық сандық өріс. Сандық өлшемдерге қарағанда бұл өрістің есептеу жылдамдығы бірнеше төмен болғанымен, нақтылығы біршама жоғары. Ондық нүктелерден кейінгі сандардың саны бүкіл өрістің өлшеміне қарағанда 2-ге кем болу керек;
  • Date – ұзындығы 8 байттық даталар өрісі. Келісім бойынша қысқа даталар пішімі қолданылады (Short Date Format);
  • Memo – ұзындықтарының жалпы қосындысы 255 байттан аспайтын және символдарды сақтау үшін қажетті өріс. Өріс кез келген ұзындықты қабылдауы мүмкін. Бұл өріс жеке файлдарда сақталады. DateBase Desktop-тың деректерді Memo типті өріске қоюға мүмкіндігі жоқ;
  • OLE — өзінің өңделуі кезінде өзін құраған қолданбаларды шақыратын дыбыс, бейне, құжаттардан, яғни OLE деректерінен тұратын (Object Linking and Embedding) тұратын өріс. Бұл өріс те жеке файлдарда сақталады және кез келген ұзындықты қабылдауы мүмкін;
  • Binary – кез келген екілік мәліметтерден тұратын өріс. Берілген өріс DBT кеңейтілуіндегі жеке файлдарда сақталады және кез келген ұзындықты қабылдауы мүмкін. Бұл InterBase-тегі Blob өрісінің толық аналогы;
  •  

InterBase пішімінің кестелер өрісі төмендегідей типтерді қабылдауы мүмкін:

  • Short – тек қана -32768-ден 32767-ге дейінгі диапазонындағы бүтін сандардан тұратын ұзындығы 4 байттық сандар өрісі;
  • Long – -2147483648-ден 2147483648-ге дейінгі диапазонындағы бүтін сандардан тұратын, ұзындығы 4 байттық сандар өрісі;
  • Float – мәндері оң және теріс болуы мүмкін, ұзындығы 4 байттық сандар өрісі. Сандар диапазоны 3.4*10-нен 7*10-не дейінгі мәні 7 символдық сандарды қамтиды;
  • Double – мәндері оң және теріс болуы мүмкін, ұзындығы 8 байттық сандар өрісі. Бұл өрістің ұзындығы пиктограммаға байланысты және сандар диапазоны 1.7*10-нен 1.7*10-не дейінгі мәні 15 символдық сандарды қамтиды;
  • Array – деректер жиымдарынан тұратын өріс. InterBase 16-лық өлшемдегі жиымдарды анықтауға мүмкіндік береді. Өріс кез келген ұзындықты қабылдауы мүмкін. DateBase Desktop-тың Array типті өрістерді редакциялауға, сонымен қатар оларды құруға да мүмкіншілігі жоқ;
  • TextBlob – тек қана мәтіндік мәліметтерден тұратын Blob өрісінің бағыныңқы типті өрісі. Өріс кез келген ұзындықты қабылдауы мүмкін. DateBase Desktop-тың TextBlob типті өрісті редакциялауға мүмкіншілігі бар.

 

 Material алаңы типін  анықтау үшін, Alpha таңдаймыз және бағанға Size–ға керекті мәнін көрсетеміз. Key бағанына жұлдызшаны қоямыз. Осы өрістің құрамына алғашқы кілттің енетінін білдіреді. Ол үшін клавиатурадан кез келген символды басамыз.

Кесте-мастері  алғашқы кілтіпен индекстеледі.

        Materialу  кестесінің  басқа  бағаналарына анықтамалар енгіземіз  (Сурет-9).

 

 

Сурет 9 — Materialy  кестесінің құрылымын анықтау

 

          Есеп шарттарына сәйкес берілген  кестенің барлық өрістері  толтырылуы тиісті . Бір өрістен екінші өріске өту үшін  Required Field ауыстырып-қосқыштарын іске қосамыз. Басқа өрістер  мағынасына шек салу үшін қызмет етеді :

  • Minimum value — өрістің ең аз мәнін анықтайды;
  • Maximum value — өрістің барынша үлкен мәнін анықтайды;
  • Default value – өріс мәнін келісім бойынша анықтайды

Picture – өрістің бейнелеу шаблонын анықтайды . Шаблон  құру үшін  Assist батырмасын басу керек. Бір өрісте мәннің болмауы өрістің шектелген мәнінің қойылмағанын білдіреді.

Кестелерді толтыру және есте сақтау.Кесте құрлымын конструкциялағаннан кейін Database Desktop-та кестені толтыруға болады. Кестені орыс алфавитінде толтыру мүмкін болмауы мүмкін, онда латын алфавитін пайдалануға болатынын атап өтейік.

Содан соң С:\PRIMER каталогында құрылған кесте ( Materialу )  аты анықтағаннан кейін  Materialу файлы құрылады.

 

 

Сурет 10 — Кестені сақтау терезесі

 

Құрылған  кесте реструктурлануы. Егер МБ бар кестелерге өзгерістер енгізу керек болса, File|Open|Table меню элементін таңдау керек, пайда болған диалогты терезеден  кесте атын таңдап Ок батырмасын басу керек. Кесте мазмұны көрсетіледі. (11-суретте Materialу кестесінде жазуларды жоқ болады, өйткені біз оған мәліметтерді енгізген жоқпыз ).

 

Сурет 11 — Materialy кестесінің мазмұны – жазбасы әлі көрінбейді

 

 Біз DBD-дан(бірнеше жазбаға өзгеріс енгізіп немесе өшіргіміз келсе) тура  кестені жаңа жазбамен толтырғымыз келсе F9 батырмасын басуымыз керек.

Кесте құрлымын өзгерткіміз келсе Table| Restructure меню элементін таңдаймыз. Ізінше кесте құрлымын анықтайтын диалогты терезе көрсетіледі.

Кесте деталін конструкциялау. Кесте деталі болып табылатын екінші кесте құрылымын анықтаймыз » материалдардың түсуі » (сурет .12) . Бұл кесте құрлымын констукциялау әдісі кесте мастерімен ұқсас. Келесі айырмашылықтар бар.

 

 

Сурет 12 — Prihod кестесінің құрылымы

 

Барлық өрістерге N_ Prih өрісінен басқасына Required атрибутін тағайындаймыз, өйткені бұл өріс автоинкрементті болғандықтан оны мәнмен толтырғанда жаңа жазбаны автоматты түрде есте  сақтайды.

“ Кіріс датасы ”,“ Материал ” алаңдарына индекс құрамыз. Ол үшін біз қиылысатын Table Properties тізімінен  Secondary Indexes) элементін таңдаймыз . Осыдан кейін диалогты терезе 13- суретте көрсетілгендей көрініс береді.

 

 

Сурет 13 — Терезенің оң жағына  Secondary Indexes элементі пайда болды

 

Жаңа индексті анықтау үшін , Define батырмасын басамыз. Көрінген диалогтық терезеде  Fields өрісінде біз анықтаған кестенің тізім мазмұны көрсетіледі. Index Fields өрісінде құрылған индекске кірушілерді сақтау үшін  тағайындалған.  Fields тізімінен Index Fields тізіміне нақтылы өрісті көшіріп алу үшін  оң бағдарша бейнелеуі бар  батырманы басу керек. Өріске тізімді жүйелілі қосу маңызды, өйткені ол  тізімде өрістің алмасу ретін анықтайды.  Index Fields тізіміне керек өрістерді таңдаған соң ( сурет .14), Ok батырмасын басамыз .

 

Сурет 14 — Индекс құрамына кіретін өрістерді анықтау

 

Көрінген терезеде индекс аты сұралады ( сурет-15). Атын енгізіп, Ok батырмасын  басу керек .

 

 

Сурет 15 — Индексті сақтау терезесі

 

Индекс атын өріс атымен қою  рұқсат етілмейді. Өйткені келесіде көрініп тұрғандай  жаңа индексті қосқаннан кейін оның аты индекстер тізімінде пайда болады.

16 — суретте көрсетілген, жаңа индексті қосқанан кейін  оның аты индекстар тізіміне пайда болады.

 

 

Сурет 16 — Prihod кестесі үшін анықталған индекстер тізімі

 

Индекс  аты бойынша шертіп , біз оны өшіре аламыз (Erase батырмасы)  немесе өзгерту ( Modify батырмасы ).

Құрылған кестені Prihod атымен  сақтаймыз.

Мәліметтер базасының  конструкциялау. Енді МБ -н кестеден тұтас конструкциялаймыз.  Олардың құрлымы кестелерден  тұрады. Есептің қойылымынан белгілі болғандай » Материалдар » және » Материалдардың кірісі »  кестесі “бірдің-көпке” деген қатынасында, олай дейтініміз Materialy кестесіндегі бір жазбаға  Prihod кестесіндегі сол материалға бірнеше жазба сәйкес келеді. Байланыс өрісі болып 2 кестеде бар Materialy  өрісі болып табылады. Кесте мәліметтің бүтінділігін анықтайық .

 Paradox –те сілтемелік бүтінділік, біріншіден кесте арасындағы байланысты екіншіден каскадты жерді анықтайды.

Prihod кестесін  ( элемент File менюі | Table | Open ) ашып  және кестені  өзгерту құрлымы режіміне ( Table | Restructure ) кіреді. Table Properties түсетін тізімінде Refrential Integrity элементін таңдаймыз және Define пернесін басамыз. Көрінген диалогтық терезеде ( сурет .17) Fields тізімінде Prihod кестелерінің өрістері көрсетілген, ал Tables тізімінде – primer базасының кестелері көрсетілген .

 

 

 

Сурет 17 — Сілтемелік бүтіндікті құруға арналған терезе

 

Tables тізімінде Materialy кестесін таңдаймыз және сол жақ бағдаршаны басамыз . Parents Key өрісіне  Materialy кестесінің бірінші кілті көрсетілген .

Update rules айырып қосқыштар  Materialy кестесінде жазбаларды жою немесе Materialy кестесінде өріс байланыс мәнінің өзгеруін Prihod кестесінің каскады әсерін анықтайды:

  • Cascade – Prihod кестесінд бағынышты жазуларды жою немесе каскадты өзгеріс;

Prohibit — Materialy кестесінде жазбаны жою немесе байланыс алаңына өзгерісті шектеу. Cascade таңдап ( сурет .18) Ok  кнопкасын басамыз.

 

 

Сурет 18 — Сілтемелік бүтіндік шартын анықтау

 Paradox –те атау сұралып –сілтегішті бүтіндік аталынады. Атын енгіземіз  мысалы Materialy мысалы _Prihod _ Integrity және Ok кнопкасын басамыз .

 Prihod ( Save кнопкасын ) кестесіндегі өзгерістерді  сақтап,  Prihod ( Table | Restructure ) кестесінің реструкизациясы режіміне қайта кіреміз. Table properties  тізімінде Secondary Indexes элементін таңдаймыз индекстер тізімінде Material атмен пайда болған жаңа индексті көреміз .Бұл индекс сілтегіш бүтіндік құрылған кезде автоматты түрде тұрғызылған  ( сурет 19).

 

 

 

Сурет 19 — Сілтемелік бүтіндікті құрғанан кейінгі Prihod кестесіндегі индекстер тізімі

 

Осымен МБ процесін құруы аяқталады, реструктуризациялау режимінен жылжыуымызға болады. Осыдан кейін құрылған кестелермен жұмыс істеу үшін қарапайым қосымшаларды өңдеуге көшеміз. Ал «Кинотеатрлар афишасын құру» таблицаларын Қосымша Ә-де көресіз (Ә 1, 2, 3)

 

3.3 Компоненттер палитрасы

 

Delphi-де программа дайындау үшін компоненттік тәсіл пайдаланылған: пайдаланушы программаларының кітапханасы программалау ортасымен бірге ұсынылатын, бір іс-әрекетті орындайтын (дайын программалар үзінділерінен тұратын) компоненттерден жинақталады, ал олар форма терезесіне енгізіледі. Компоненттік тәсіл программалау технологиясында нағыз төңкеріс жасады деуге болады, себебі, компоненттерді пайдалану программа жұмысын күрделі түрде жеңілдетті.

Компоненттер кітапханасын визуальды компоненттер кітапханасы ( Visual Component Library, VCL) деп атайды. Компонент дегеніміз – белгілі қасиеттерге ие функционалды элемент. Компоненттер арқылы бағдарламаның негізі қаланады. Компоненттер палитрасында келесі парақтар болады:

  • Standard – жиі қолданылатын құраушылардан тұратын стандартты парақ. Standard бетіне енгізілген кейбір компоненттер 1-кестеде  көрсетілген.
    • MainMenu — Программа мәзірін құру;
    • PopupMenu — Тышқанның оң түймесін шерткен кезде экранға шығатын (контекстік) мәзір құру;
    • Edit — Жолдық мәнді енгізу, редакциялау (мәтіндік редактор);
    • Label — Бір жолдық мәтінді (жазбаны) шығару;
    • Button — Командалық түйме. Оның OnClick оқиғасын өңдеуіш процедурасы бір іс- әрекетті орындайды;
    • ScroоlBar — Басқару белдеушесі (Windows терезесіндегі сияқты).
    • Frame – Туындау мүмкіндіктері бар панель. Жеке терезе ретінде жобаланады;
    • Memo – Көп жолдық мәтіндерді бейнелеу және енгізу үшін қолданылады;
    • Checkbox – Қолданушыға әртүрлі операцияларды қосу және өшіруге мүмкіндік береді;
  • Additional (Қосымша) бетіне енгізілген компоненттер сұхбаттық терезелердің көрінісін түрлендіру үшін пайдаланылады.
    • BitBtn — өзінде сурет ұстай алатын батырманы жасайды;
    • SpeedButton – (тез шақыру батырмасы) тек қана сурет ұстай алатын батырманы құрады;
    • StringEdit – таблицаны құрады. Бұл таблицаның жолдары мен бағандарында мәтіндік жолдар болады;
    • Image – суреттер файлдарын, пиктограммалар немесе метафайлдарды шығару үшін қолданылады;
    • Bevel – үш өлшемді эффектісімен жасалған сызықты немесе квадратты құрады.
  • Data Access – мәліметтерге қатынас.
  • Qreport — есеп берулерді жедел дайындау:
  • QuickRep – есеп беру;
  • QRSubDetail – кестелік есеп беру;
  • QRStringsBand – қатарлы есеп беру;
  • QRBand – есеп беру жолағы;
  • QRChildBand – қыздық есеп беру жолағы;
  • QRGroup – топ;
  • QRLabel – жазба;
  • QRDBText – деректер жиынтығының текстік өрісі;
  • QRExpr – мәтін;
  • QRSysData – ақпараттық жүйе;
  • QRMemo – көпқатарлы текст;
  • QRExprMemo – көпқатарлы мәтін;
  • QRRichText – форматталған текст;
  • QRDBRichText – деректер жиынтығының форматталған текст өрісі;
  • QRShape – геометриялық фигура;
  • QRImage – графиктік көрініс;
  • QRDBImage – деректер жиынтығының графиктік көрініс өрісі;
  • QRCompositeReport – құрамдық есеп беру;
  • QRPreview – есеп беруді көру терезесі;
  • QRTextFilter – текстік фильтр;
  • QRCSVFilter – SCV – фильтрі;
  • QRHTMLFilter – HTNL – фильтрі;
  • QRChart – диаграмма ;
  • Data Controls – Мәліметтерді редакциялау және бейнелеу компоненттері:
  • DBGrid – тор ( кесте );
  • DBNavigator – навигациялы интерфейс;
  • DBText – мәтінді жазу;
  • DBEdit – бір жолдық редактор;
  • DBImage – графикалық бейне;
  • DBListBox – қарапайым тізім;
  • DBComboBox – қиыстырылған тізім;
  • DBCheckBox – тәуелсіз ауыстырып- қосқыш;

 

  • BDE (Borland DataBase Engine) мәліметтерге қатынас:
  • DataSourse – мәліметтер көзі ;
  • Table – МБ кестесіне негізделген мәліметтер жиыны ;
  • Query – SQL сұрауына негізделген мәліметтер жиыны ;
  • StoredProc – серверде сақталған процедураға негізі мәліметтер жиыны;
  • DataBase – МБ — мен байланысуы;

Session – МБ — да  ағымдағы жұмыстар сеансы .

 

 

  • Timer (Таймер) – нақты уақыт аралықтарын есептеу;
  • System (Жүйе) бетіне OLE (байланыстыру және орнату) течнологиясы бойынша берілгендерді түрлі программалар арасында алмастыратын және т.б. іс-әрекеттерді орындайтын компоненттер енгізілген. Мысалы,
  • PaintBox (Сурет қорабы) – графикалық кескіндер енгізілген төртбұрышты облыс құру;
  • OLEContainer (OLE контейнер) – байланыстыратын және орнатылатын объектілерді қабылдау контейнері;
  • MediaPlayer – Мультимедиалық құрылғылармен жұмысты басқару;
  • Win32-бетіне -32-разрядты операциялық жүйелермен жұмыс жасауға арналған компонентер енгізілген ;
  • Animate (жандандыру, қозғалыс әсерін ұйымдастыру)-қозғалыс әсерін ұйымдастырады. Компонент формаға орнатылған кезде соңына индекс қосылып, класс атауын алады.
  • Samples (Модель) бетіне енгізілген компоненттер:
  • ColorGrid (Түстер торы) –түстер кестесі. Ол 16 түстік палитрадан негізгі және фон түсін таңдау;
  • Calendar (Календарь) – ағымдық күн белгіленген ай календарын көрсету (жылдық календарды Win32 панелінің MonthCalendar компонентін формада орнату арқылы шығаруға болады), т.б.
  • Interfase – Borland Database Engine (BDE) және Active Data Objects арқылы (ADO) Interfase- пен тікелей байланыс;
  • Midas – паралель ағымдармен деректер базасының қосымшасын тұрғызу;
  • Internet Express – Internet Express қосымшаларын құру;
  • Internet – Internet- пен бірге жұмыс істейтін қосымшалар үшін арналған компоненттер;
  • FastNet – Internet- ке жетудің әртүрлі хаттамалары;
  • Decision Cube – мәліметтерді талдау;
  • Dialogs – « Файлды ашу » типіндегі сұхбаттар, жүйелік сұхбаттар;
  • Win 3.1 – Windows 3.x стиліндегі компоненттер;
  • Samples – аяқталмаған құжаттық компоненттер үлгілері;
  • ActiveX – ActiveX- тің активті элементтері;
  • Servers – кең таралған COM серверлеріне арналған VCL қабықшалары;

 

4 Программаның баяндалуы

 

4.1 Жалпы мағлұматтар

 

     Delphi ортасы – бағдарламаушының жоғары әрі тиімді жұмысын қамтамасыз ететін күрделі механизм. Ол визуалды түрде бір уақытта бірнеше ашылған терезелермен жұмыс атқарады. Терезелер экранда толық немесе бөлшектелген түрде бір- бірін жаба отырып жылжи алады, бұл Word тексттік процессор немесе Exsel кестелік процессор ортасының «қатаңдығына» үйренген қолданушының дисккомфорт сезімін оятуы мүмкін.

     Delphi-дің бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның бірте-бірте кеңейтілген 2, 3, 4, 5, 6, 7 – нұсқалары жарық көрді. 5, 6 – нұсқаулардың бір-бірінен айырмашылығы жоқ деуге болады, екеуі де Windows 32 операциялық жүйесінің негізінде дайындалған. Delphi 6-да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі кеңейтілген және берілгендер қорымен жұмыс істеуде өзгешеліктер енгізілген.

     Delphi-дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік және объектілік тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік тәсілдің мәнісі жеңіл: әр қосымша арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компоненттерден жинақталады. Ол жеткіліксіз болса, объектіні өңдеуге арналған үстеме бағдарлама құрылады. Компоненттер визуальды компоненттер кітапханасында (VCL – Visual Component Library) жинақталған. Компоненттер панелінде түрлі кластарға тиісті стандартты компоненттер өте көп. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны осы панельге қосуына да болады.

     Delphi-де программа дайындау, программа мәзірін құру, анимация, мультимедиа үрдістерін ұйымдастыру, OLE технологиясын пайдаланып, басқа офистік қосымшаларды шақыру, олармен жұмыс істеу жене т.б. іс-әрекеттерді орындауға болады.  Delphi көптеген есептерді  шешуге мүмкіндік береді, оның ішінде:

  • Әртүрлі бағыттағы аяқталған қосымшаларды Windows үшін құру;
  • Кез келген тілде кез келген қосымшалар үшін профессионалды көрінетін интерфейсті тез құру. Интерфейс Windows- тың барлық талаптарын қанағаттандырады және қолданушы компьютерінде орнатылған жүйеге автоматты түрде  ыңғайланады. Өйткені  Windows- тың  көптеген функцияларын, кітапханаларын қолданады;
  • Бағдарламалаудың басқа түрлерінде қолдануға болатын функция, форма, компоненттердің динамикалы біріктірілетін кітапханасын (DDL) құру;
  • Кез келген типтегі жергілікті және жойылған мәліметтер базасымен  жұмыс істеудің қуатты жүйесін құру;
  • Кестелері, графиктері бар күрделі есеп берулерді құру және баспаға шығару;
  • Қосымшалардан Windows арқылы жұмыс істеуге болатын өз қосымшалары үшін анықтамалық жүйелерді (hlp файлдары) құру;
  • Windows- тың барлық талаптарын және спецификасын ескеретін Windows- тың қосымшалары үшін орнатудың профессионалды бағдарламаларын құру.

       Көптеген операторлардың жазылуы Турбо Паскальдағы сияқты. Бірақ, мұнда прогаммалауды үйрену үшін объект, оқиға, қасиет, әдіс, класс ұғымдарымен еркін танысып, компоненттерді пайдалану және түрлі командалардың жазылу түрлерін білу қажет.

Delphi программалау ортасы      

Дельфи программалау ортасы

  1. Delphi 7-нің негізгі терезесі.
  2. Форма (Form1).
  3. Объект инспекторы терезесі (Object Inspecteor).
  4. Модуль терезесі (программалық код терезесі).
  5. Негізгі мәзір.
  6. Аспаптар панелі.
  7. Компоненттер палитрасы.

 

 

 

4.2 Функционалдық тағайындалуы

 

Белгілі бір пункттің (презентациясын) жасау.

 

4.3 Логикалық құрылымның баяндалуы

 

Кесте 4.3.1 —  Unit1  

1

Модуль аты

2

Интерфейс бөлімнің басы

3-5

Қолданылатын модульдердің жиыны

6-24

Типтерді баяндау бөлімі

25-36

Программада қолданылатын процедуралар баяндалған

37

Модульдің ішінде көрінбейтін элементтер классын анықтайды

38,40

Түсініктемелер

39

Кез – келген модульден және программаның кез – келген жерде көрінетін элементтер класын анықтайды

41

Интерфейс бөлімінің аяқталуы

42,43

Айнымалыларды баяндау бөлімі

44

Жүзеге асыру бөлімі

45

Қолданылатын модульдердің жиыны

46

Компиляторлар дерективасы

52-103

Процедуралар денесі

104

Модульдің аяқталуы

 

Бұл Unit-тің коды Қосымша А-да көрсетілген. 

 

Кесте 4.3.2 – Unit2 

1

Модуль аты

2

Интерфейс бөлімнің басы

3-4

Қолданылатын модульдердің жиыны

5-21

Типтерді баяндау бөлімі

22

Модульдің ішінде көрінбейтін элементтер классын анықтайды

23,25

Түсініктемелер

24

Кез – келген модульден және программаның кез – келген жерде көрінетін элементтер класын анықтайды

26

Интерфейс бөлімінің аяқталуы

27,28

Айнымалыларды баяндау бөлімі

29

Жүзеге асыру бөлімі

31

Компиляторлар дерективасы

32

Модульдің аяқталуы

 

Бұл Unit-тің коды Қосымша А-да көрсетілген.

 

 

Кесте 4.3.3 – Unit3

1

Модуль аты

2

Интерфейс бөлімнің басы

3-6

Қолданылатын модульдердің жиыны

16-20

Программада қолданылатын процедуралар баяндалған

21

Модульдің ішінде көрінбейтін элементтер классын анықтайды

23,25

Түсініктемелер

23

Кез – келген модульден және программаның кез – келген жерде көрінетін элементтер класын анықтайды

41

Интерфейс бөлімінің аяқталуы

22-25

Айнымалыларды баяндау бөлімі

28

Жүзеге асыру бөлімі

30-45

Процедуралар денесі

46

Модульдің аяқталуы

 

Бұл Unit-тің коды Қосымша А-да көрсетілген.

 

Қалған Unit-тердің логикалық құрылымы жоғарғы Unit-терге ұқсас. Төменде қалған Unit-тердің не істейдіндігі баяндалған:

 

Кесте 4.3.4 – Unit-тардың баяндалуы

 

Unit4

Клиент бөлек кестесі

Unit5

 Фильм бөлек кестесі

Unit6

Meloman Query арқылы құру

Unit7

Greendog Query арқылы құру

Unit8

Grammafon Query арқылы құру

Unit9

Greendog бойынша есеп беруді жасау

Unit10

Клиент кестесі бойынша есеп беруді жасау

Unit11

Автор туралы мағлұмат құру

Unit12

Проект туралы мағлұмат құру

Unit13

Фильмдер туралы мағлұмат құру

Осы Unit-тердің кодын Қосымша А-да көруге болады.

 

4.4 Шақыру және жүктеу

 

    Мәліметтер базасын ұйымдастыру үшін BDE Administrator – ды іске қосу:

Іске қосу | Программалар | Borland Delphi 6 | BDE Administrator;

    Мәліметтер базасының кестелерін құру үшін DataBase Desktop – ты іске қосу:

Іске қосу | Программалар | Borland Delphi 6 | DataBase Desktop;

Delphi-ді  Windows арқылы іске қосу командасы:

Іске қосу – Программалар – Borland Delphi 6 – Delphi 6.

Құрылған Мәліметтер базасының дұрыстығын тексеру үшін F9 пернесі арқылы жүктейміз.

4.5 Қажетті техникалық жабдықтар

 

    Берілген курстық жобамызды Delphi ортасында орындау үшін Pentium 4 микропроцессорына негізделген компьютердің мүмкіндіктерін пайдаландық. Орындалған жұмысты қағаз бетіне түсіру HP LaserJet 1200 баспа құрылғысы арқылы жүзеге асырылды.

 

4.6 Кіріс мәліметтер

 

«Афиша» құжатына белгілі бір киноның атын, кинотеатрдың атын, сонымен қатар қай күні және қай уақытта көрсететіні, ол киноның режиссерын, бас рөліндегі кейіпкерін енгіземіз.

 

4.7 Шығыс мәліметтер

 

«Афиша» мен «Билетті» құжат түрінде шығарамыз

 

5 Бақылау мысалдарын баяндау

 

Бұл курстық жұмыста біз 3 кесте құрдық, олар:

  • Пункт
  • Клиент
  • Фильм

 (ол кестелерді Қосымша Ә-де қарауға болады). Біздің бас формамыз құрылған 3 кестеден және 5 менюден тұрады. Әр бір менюдің ішкі менюлары бар, олар:

  • «ДБ-мен жұмыс істеу» менюі, оның ішкі менюлері «Пункт», «Клиент» және «Фильм». Мұнда біз ақпаратты енгізе, жоя және сақтай аламыз (Қосымша Ә-гі Ә 4, 5, 6);
  • «Құжаттар» менюі, оның ішкі менюлері «Meloman» ,«Greendog», «Grammafon». Мұнда біз керекті ақпаратты көре аламыз (Қосымша Ә-гі Ә 7, 8, 9);
  • «Статистика» менюі, оның ішкі менюлері «Greendog бойынша есеп беру» және «Клиент кестесі бойынша есеп беру». Мұнда біз осы ішкі менюлердің атына сәйкес, «есеп беру» батырмасын басып мәліметті аламыз (Қосымша Ә-гі Ә 11, 12, 13, 14, 15);
  • «Программа туралы» менюі, оның ішкі менюлері «Автор туралы», «Проект туралы», «Фильмдер туралы» . Мұнда біз автор туралы мағұмат және жалпы проект және фильмдер туралы мағлумат көре аламыз (Қосымша Ә-гі Ә 16, 17, 18, 19);
  • «Шығу» менюі. Ол проектен шығу үшін жасалған.

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

        Қорыта келгенде, мен осы курстық жұмысымды орындау барысында бағдарламалау әлемінде үздік жетістіктерге қол жеткізіп отырған, қызықты да күрделі программа – Delphi ортасы туралы бірталай мәлімет ала отыра, бұл тілдің басқа программалау тілдерінің ішіндегі ең жүйрігі, озық технологиялар жетістіктерінің талаптарына сай өз ерекшеліктерімен қатар өз мүмкіншіліктері де бар озығы екеніне көз жеткіздім.

        Delphi — де программа дайындау, мәліметтер базасын басқару жүйелері құру, программа мәзірін құру, анимация, мультимедиа үрдістерін ұйымдастыру, OLE технологиясын пайдаланып, басқа офистік қосымшаларды шақыру, олармен жұмыс істеу және т.б. іс- әрекеттерді орындауға болады. Delphi көптеген есептерді шешуге, кестелері, графиктері бар күрделі есеп берулерді құру және баспаға шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар ғаламның түкпір- түкпіріндегі бұрышында болып жатқан барлық жаңалықтарды, білім, мәдениет, саясат салаларында болып жатқан жетістіктерді, яғни барлық мәліметтерді бүкіл дүниежүзілік компьютер желісі – Интернет арқылы білетін болсақ, осы мүмкіндіктерге одан да әрі қарай қол жеткізуге  Delphi программасы да өз үлесін қоса алады.

        Delphi ортасының осындай мүмкіндіктерін пайдалана отырып, өзіміздің курстық жобамыздың тақырыбын ашатын мәліметтер базасын құрудық және сол арқылы әртүрлі құжаттар мен есеп берулерді  үйрендік. Сонымен қатар SQL тілінде программалауды игердік.  

        Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін айтатын болсам, Delphi ортасының мүмкіндігі өте зор және қазіргі уақытта кең тараған күрделі жүйелік программа болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

  1. В.В.Фаронов DELPHI 5 . Руководство программиста.

Издательство «Нолидж», Москва 2001

  1. В.Гофман, А.Хомоненко Работа с базами данных в DELPHI.

Издательство «БХВ – Петербург», Санкт – Петербург 2000

  1. А.М. Епанешников , В.А. Епанешников DELPHI база данных

Издательство «ДИАЛОГ – МИФИ», Москва 2000

  1. А.Я. Архангельский Програмирование в Delphi

Издательство «Бином», Москва 2004

  1. Т. Конноли Базы данных Проектирование, реализация и сопровождение. Теория и практика

Издательсво «Вильямс», Москва 2000

  1. В. Понамарев Delphi 7 Studio Самоучитель.

Издательство «БХВ-Петербург», Санкт-Петербург 2003

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша материалдар

 

Қосымша А

 

  1. unit Unit1;

 

  1. interface

 

  1. uses
  2. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  3. Dialogs,Unit2, Menus;
  4. type
  5. TForm1 = class(TForm)
  6. MainMenu1: TMainMenu;
  7. N1: TMenuItem;
  8. N2: TMenuItem;
  9. N3: TMenuItem;
  10. N4: TMenuItem;
  11. N5: TMenuItem;
  12. N6: TMenuItem;
  13. N7: TMenuItem;
  14. N8: TMenuItem;
  15. Meloman1: TMenuItem;
  16. Greendog1: TMenuItem;
  17. Grammafon1: TMenuItem;
  18. ReportMeloman1: TMenuItem;
  19. N9: TMenuItem;
  20. N10: TMenuItem;
  21. N11: TMenuItem;
  22. N12: TMenuItem;
  23. procedure N6Click(Sender: TObject);
  24. procedure N7Click(Sender: TObject);
  25. procedure N8Click(Sender: TObject);
  26. procedure Meloman1Click(Sender: TObject);
  27. procedure Greendog1Click(Sender: TObject);
  28. procedure Grammafon1Click(Sender: TObject);
  29. procedure ReportMeloman1Click(Sender: TObject);
  30. procedure N11Click(Sender: TObject);
  31. procedure N5Click(Sender: TObject);
  32. procedure N9Click(Sender: TObject);
  33. procedure N10Click(Sender: TObject);
  34. procedure N12Click(Sender: TObject);
  35. private
  36. { Private declarations }
  37. public
  38. { Public declarations }
  39. end;

 

  1. var
  2. Form1: TForm1;

 

  1. implementation

 

  1. uses Unit3, Unit4, Unit5, Unit6, Unit7, Unit8, Unit9, unit10,unit11,unit12,unit13;

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm1.N6Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. Form1.Visible:=True;
  4. Form3.Show;
  5. end;

 

  1. procedure TForm1.N7Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. Form1.Visible:=True;
  4. Form4.Show;
  5. end;

 

  1. procedure TForm1.N8Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. Form1.Visible:=True;
  4. Form5.Show;
  5. end;

 

  1. procedure TForm1.Meloman1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. Form1.Visible:=True;
  4. Form6.Show;
  5. end;

 

  1. procedure TForm1.Greendog1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. Form1.Visible:=True;
  4. Form7.Show;
  5. end;

 

  1. procedure TForm1.Grammafon1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. Form1.Visible:=True;
  4. Form8.Show;
  5. end;

 

  1. procedure TForm1.ReportMeloman1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. Form1.Visible:=True;
  4. Form9.Show;
  5. end;

 

  1. procedure TForm1.N11Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. form10.Show;
  4. end;

 

  1. procedure TForm1.N5Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. If MessageDlg(‘Вы действительно хотите выйти?’,
  4. mtConfirmation,[mbYes,mbNo,mbCancel],0)=mrYes
  5. Then form1.close ;
  6. end;

 

  1. procedure TForm1.N9Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. form11.Show;

 

 

  1. end;

 

  1. procedure TForm1.N10Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. form12.Show;
  4. end;

 

  1. procedure TForm1.N12Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. form13.Show;
  4. end;

 

  1. end.

 

  1. unit Unit2;

 

  1. interface

 

  1. uses
  2. SysUtils, Classes, DB, DBTables;

 

  1. type
  2. TDataModule2 = class(TDataModule)
  3. Database1: TDatabase;
  4. film: TTable;
  5. klient: TTable;
  6. punkt: TTable;
  7. DataSource1: TDataSource;
  8. DataSource2: TDataSource;
  9. DataSource3: TDataSource;
  10. Query1: TQuery;
  11. DataSource4: TDataSource;
  12. Query2: TQuery;
  13. DataSource5: TDataSource;
  14. Query3: TQuery;
  15. DataSource6: TDataSource;
  16. Query4: TQuery;
  17. DataSource7: TDataSource;
  18. private
  19. { Private declarations }
  20. public
  21. { Public declarations }
  22. end;

 

  1. var
  2. DataModule2: TDataModule2;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

 

  1. end.

 

  1. unit Unit3;

 

  1. interface

 

  1. uses
  2. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  3. Dialogs, DB, DBTables, Grids, DBGrids, StdCtrls, Unit2, Buttons, ExtCtrls,
  4. DBCtrls;

 

  1. type
  2. TForm3 = class(TForm)
  3. Panel1: TPanel;
  4. Panel2: TPanel;
  5. DBGrid1: TDBGrid;
  6. BitBtn5: TBitBtn;
  7. BitBtn1: TBitBtn;
  8. BitBtn2: TBitBtn;
  9. BitBtn3: TBitBtn;
  10. BitBtn4: TBitBtn;
  11. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  12. procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
  13. procedure BitBtn3Click(Sender: TObject);
  14. procedure BitBtn4Click(Sender: TObject);
  15. private
  16. { Private declarations }
  17. public
  18. { Public declarations }
  19. end;

 

  1. var
  2. Form3: TForm3;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

 

 

  1. procedure TForm3.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.punkt.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm3.BitBtn2Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.punkt.Delete;
  4. end;

 

  1. procedure TForm3.BitBtn3Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.punkt.Edit;
  4. end;

 

  1. procedure TForm3.BitBtn4Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.punkt.Post;
  4. end;

 

  1. end.

 

 

  1. unit Unit4;
  2. interface
  3. uses
  4. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  5. Dialogs,Unit2, StdCtrls, Buttons, DB, Grids, DBGrids, DBTables, DBCtrls,
  6. ExtCtrls;

 

  1. type
  2. TForm4 = class(TForm)
  3. Panel1: TPanel;
  4. Panel2: TPanel;
  5. DBGrid1: TDBGrid;
  6. BitBtn1: TBitBtn;
  7. BitBtn2: TBitBtn;
  8. BitBtn3: TBitBtn;
  9. BitBtn4: TBitBtn;
  10. BitBtn5: TBitBtn;
  11. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  12. procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
  13. procedure BitBtn3Click(Sender: TObject);
  14. procedure BitBtn4Click(Sender: TObject);
  15. procedure BitBtn5Click(Sender: TObject);
  16. private
  17. { Private declarations }
  18. public
  19. { Public declarations }
  20. end;

 

  1. var
  2. Form4: TForm4;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm4.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm4.BitBtn2Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm4.BitBtn3Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Delete;
  4. end;

 

  1. procedure TForm4.BitBtn4Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Edit;
  4. end;

 

  1. procedure TForm4.BitBtn5Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Post;
  4. end;
  5. end.

 

 

 

  1. unit Unit5;
  2. interface
  3. unit Unit5;

 

  1. interface

 

  1. uses
  2. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  3. Dialogs, DB, Unit2, DBTables, Grids, DBGrids, StdCtrls, Buttons, DBCtrls,
  4. ExtCtrls;

 

  1. type
  2. TForm5 = class(TForm)
  3. Panel1: TPanel;
  4. Panel2: TPanel;
  5. DBGrid1: TDBGrid;
  6. BitBtn1: TBitBtn;
  7. BitBtn2: TBitBtn;
  8. BitBtn3: TBitBtn;
  9. BitBtn4: TBitBtn;
  10. BitBtn5: TBitBtn;
  11. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  12. procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
  13. procedure BitBtn3Click(Sender: TObject);
  14. procedure BitBtn4Click(Sender: TObject);
  15. private
  16. { Private declarations }
  17. public
  18. { Public declarations }
  19. end;

 

  1. var
  2. Form5: TForm5;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm5.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.film.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm5.BitBtn2Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.film.Delete;
  4. end;

 

  1. procedure TForm5.BitBtn3Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.film.Edit;
  4. end;

 

  1. procedure TForm5.BitBtn4Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.film.Post;
  4. end;

 

  1. end.

 

  1. unit Unit6;
  2. interface
  3. uses
  4. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  5. Dialogs, Grids, DBGrids, DBTables, DB, Unit2, StdCtrls, Buttons, Mask,
  6. DBCtrls, ExtCtrls, jpeg;

 

  1. type
  2. TForm6 = class(TForm)
  3. DBEdit1: TDBEdit;
  4. DBEdit2: TDBEdit;
  5. DBEdit3: TDBEdit;
  6. DBEdit4: TDBEdit;
  7. Label5: TLabel;
  8. DBEdit5: TDBEdit;
  9. DBNavigator1: TDBNavigator;
  10. DBEdit6: TDBEdit;
  11. Image1: TImage;
  12. Label1: TLabel;
  13. Label2: TLabel;
  14. Label3: TLabel;
  15. Label4: TLabel;
  16. Label6: TLabel;
  17. Label7: TLabel;
  18. Image2: TImage;
  19. Image3: TImage;
  20. BitBtn3: TBitBtn;
  21. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  22. procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
  23. private
  24. { Private declarations }
  25. public
  26. { Public declarations }
  27. end;

 

  1. var
  2. Form6: TForm6;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm6.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm6.BitBtn2Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Delete;
  4. end;

 

  1. end.
  2. uses
  3. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  4. Dialogs, Grids, DBGrids, DBTables, DB, Unit2, StdCtrls, Buttons, Mask,
  5. DBCtrls, ExtCtrls, jpeg;

 

  1. type
  2. TForm6 = class(TForm)
  3. DBEdit1: TDBEdit;
  4. DBEdit2: TDBEdit;
  5. DBEdit3: TDBEdit;
  6. DBEdit4: TDBEdit;
  7. Label5: TLabel;
  8. DBEdit5: TDBEdit;
  9. DBNavigator1: TDBNavigator;
  10. DBEdit6: TDBEdit;
  11. Image1: TImage;
  12. Label1: TLabel;
  13. Label2: TLabel;
  14. Label3: TLabel;
  15. Label4: TLabel;
  16. Label6: TLabel;
  17. Label7: TLabel;
  18. Image2: TImage;
  19. Image3: TImage;
  20. BitBtn3: TBitBtn;
  21. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  22. procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
  23. private
  24. { Private declarations }
  25. public
  26. { Public declarations }
  27. end;

 

  1. var
  2. Form6: TForm6;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm6.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm6.BitBtn2Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Delete;
  4. end;

 

  1. end.

 

  1. unit Unit7;
  2. interface
  3. uses
  4. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  5. Dialogs, DB, DBTables, Unit2, StdCtrls, Buttons, Grids, DBGrids, Mask,
  6. DBCtrls, ExtCtrls;

 

  1. type
  2. TForm7 = class(TForm)
  3. DBNavigator1: TDBNavigator;
  4. DBEdit1: TDBEdit;
  5. DBEdit2: TDBEdit;
  6. DBEdit3: TDBEdit;
  7. DBEdit4: TDBEdit;
  8. DBEdit5: TDBEdit;
  9. DBEdit6: TDBEdit;
  10. Image1: TImage;
  11. Label1: TLabel;
  12. Label2: TLabel;
  13. Label3: TLabel;
  14. Label4: TLabel;
  15. Label5: TLabel;
  16. Label6: TLabel;
  17. Image3: TImage;
  18. Image2: TImage;
  19. Image4: TImage;
  20. Image5: TImage;
  21. BitBtn1: TBitBtn;
  22. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  23. procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
  24. private
  25. { Private declarations }
  26. public
  27. { Public declarations }
  28. end;

 

  1. var
  2. Form7: TForm7;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm7.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm7.BitBtn2Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Delete;
  4. end;

 

  1. end.

 

  1. unit Unit8;
  2. interface
  3. uses
  4. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  5. Dialogs, DB, StdCtrls, Buttons, Unit2,Grids, DBGrids, DBTables, jpeg,
  6. ExtCtrls, DBCtrls, Mask;

 

  1. type
  2. TForm8 = class(TForm)
  3. Image1: TImage;
  4. Label1: TLabel;
  5. Label2: TLabel;
  6. Label3: TLabel;
  7. Label4: TLabel;
  8. Label5: TLabel;
  9. Label6: TLabel;
  10. DBEdit1: TDBEdit;
  11. DBEdit2: TDBEdit;
  12. DBEdit3: TDBEdit;
  13. DBEdit4: TDBEdit;
  14. DBEdit5: TDBEdit;
  15. DBEdit6: TDBEdit;
  16. DBNavigator1: TDBNavigator;
  17. BitBtn1: TBitBtn;
  18. Label7: TLabel;
  19. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  20. procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
  21. private
  22. { Private declarations }
  23. public
  24. { Public declarations }
  25. end;

 

  1. var
  2. Form8: TForm8;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm8.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Append;
  4. end;

 

  1. procedure TForm8.BitBtn2Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. DataModule2.klient.Delete;
  4. end;

 

  1. end.

 

  1. unit Unit9;
  2. interface
  3. uses
  4. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  5. Dialogs, DB, RpRave, RpDefine, RpCon, RpConDS, RpConBDE, StdCtrls,
  6. Buttons, Unit2, Grids, DBGrids, DBTables;

 

  1. type
  2. TForm9 = class(TForm)
  3. DBGrid1: TDBGrid;
  4. BitBtn1: TBitBtn;
  5. RvQueryConnection1: TRvQueryConnection;
  6. RvProject1: TRvProject;
  7. BitBtn2: TBitBtn;
  8. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  9. private
  10. { Private declarations }
  11. public
  12. { Public declarations }
  13. end;

 

  1. var
  2. Form9: TForm9;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm9.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. RvProject1.Execute;
  4. end;

 

  1. end.

 

  1. unit Unit10;
  2. uses Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  3. uses
  4. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  5. Dialogs,Unit2, RpRave, RpDefine, RpCon, RpConDS, RpConBDE, Grids,
  6. DBGrids, StdCtrls, Buttons;

 

  1. type
  2. TForm10 = class(TForm)
  3. BitBtn1: TBitBtn;
  4. BitBtn2: TBitBtn;
  5. DBGrid1: TDBGrid;
  6. RvTableConnection1: TRvTableConnection;
  7. RvProject2: TRvProject;
  8. procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
  9. private
  10. { Private declarations }
  11. public
  12. { Public declarations }
  13. end;

 

  1. var
  2. Form10: TForm10;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. procedure TForm10.BitBtn1Click(Sender: TObject);
  2. begin
  3. RvProject2.Execute;
  4. end;

 

  1. end.

 

 

  1. unit Unit11;
  2. interface
  3. uses
  4. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  5. Dialogs, StdCtrls, Buttons;

 

  1. type
  2. TForm11 = class(TForm)
  3. Label1: TLabel;
  4. Label2: TLabel;
  5. Label3: TLabel;
  6. Label4: TLabel;
  7. Label5: TLabel;
  8. Label6: TLabel;
  9. Label7: TLabel;
  10. Label8: TLabel;
  11. Label10: TLabel;
  12. Label11: TLabel;
  13. BitBtn1: TBitBtn;
  14. Label9: TLabel;
  15. private
  16. { Private declarations }
  17. public
  18. { Public declarations }
  19. end;

 

  1. var
  2. Form11: TForm11;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. end.

 

 

  1. unit Unit12;
  2. interface

 

  1. uses
  2. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  3. Dialogs, StdCtrls;

 

  1. type
  2. TForm12 = class(TForm)
  3. Memo1: TMemo;
  4. private
  5. { Private declarations }
  6. public
  7. { Public declarations }
  8. end;

 

  1. var
  2. Form12: TForm12;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1.  

 

  1. unit Unit13;
  2. interface

 

  1. uses
  2. Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
  3. Dialogs, DB, DBTables, StdCtrls, Buttons, Grids, DBGrids, ExtCtrls,
  4. DBCtrls, Mask;

 

  1. type
  2. TForm13 = class(TForm)
  3. Table1: TTable;
  4. DataSource1: TDataSource;
  5. Panel1: TPanel;
  6. BitBtn1: TBitBtn;
  7. Panel2: TPanel;
  8. Label1: TLabel;
  9. Label2: TLabel;
  10. Label3: TLabel;
  11. Label4: TLabel;
  12. Label5: TLabel;
  13. DBEdit1: TDBEdit;
  14. DBEdit2: TDBEdit;
  15. DBEdit3: TDBEdit;
  16. DBEdit4: TDBEdit;
  17. DBEdit5: TDBEdit;
  18. DBNavigator1: TDBNavigator;
  19. private
  20. { Private declarations }
  21. public
  22. { Public declarations }
  23. end;

 

  1. var
  2. Form13: TForm13;

 

  1. implementation

 

  1. {$R *.dfm}

 

  1. end.

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША Ә

 

Ә 1

 

Ә 2

 

 

 

 

 

Ә 3

 

Ә4

Ә 5

 

Ә 6

Ә 7

 

Ә 8

 

Ә 9

 

Ә 10

                                                               Ә11

 

Ә 12

Ә 13

Ә 14

 

Ә15

 

Ә16

Ә 17

 

 

Ә 18

Ә 19