Ресейді? ДС?-?а енуі ?аза?стан нары?ын т?ралатуы м?мкін
Биыл тамыз айында Ресей ДС?-?а м?ше болады. Оны? ?аза?стан ?шін салдары ?андай? ?азір ?аза?стан ?о?амында осы м?селе ?ызу тал?ы?а т?суде.
?аза?станны? Кедендік ода??а енуі кезінде к?п тал?ылан?ан та?ырыптарды? бірі болды. ?йткені экономикалы? т?уелсіздігімізге ?ауіп т?ндіруі м?мкін б?л ода??а енудегі ?аза?стан тарапынан жасал?ан келісс?здерді? ?зі к?м?нді ?рі ?аза? м?ддесінен г?рі Ресейді? м?ддесіне к?бірек ?ызмет ететіндігі сол кезді? ?зінде м?лім еді. Кедендік ода??а енуді ?олдаушыларды? дені бастап?ы кезде ?аза?стан экономикасы ?шін ?иын болса да, болаша?та оны? бізге тигізер пайдасы зор деп болжады. Болаша?та КО-дан ?андай пайда боларын кім білсін, ал ?аза? нары?ы ал?аш?ы зардабын шеге баста?ан секілді.
«?З М?ДДЕМІЗДІ ЕСКЕРМЕСЕК, ?ТЫЛАМЫЗ» ДЕЙДІ
ДЕПУТАТ М?РАТ ?БЕНОВ
«Караван» газетіні? 5 ?азанда?ы санында ?Р Парламенті М?жілісіні? депутаты М?рат ?бенов Кедендік ода?та (КО) Ресейге есемізді? кетіп отыр?анын, оны? бізден б?рын Д?ниеж?зі сауда ?йымына (ДС?) енуіні? ?аза? экономикасы ?шін кері салдары жайында ??гімелейді.
– ДС? да, КО да біз ?шін тек ?ана ?з м?ддемізді? жеткілікті де?гейде ескергенде ?ана, тиімді бола алады, – дейді ол тілшіні? «Ресейді? ДС?-?а енгенінен ?т?анымыз не?» деген сауалына.
?аза?станны? Кеден ода?ына енгенге дейінгі ДС?-?а ену жайында?ы келісс?здері біраз де?гейге жеткендігі м?лім. Алайда Ресей, Белоруссиямен кедендік ода? ??ру ар?ылы ?аза?стан ДС?-?а Ресейден б?рын м?ше болудан саналы т?рде бас тартты. Басты ма?сат – солт?стіктегі к?ршімізді? к??ілінен шы?у. Б?гінде ДС?-?а м?ше болып ?лгерген Ресей ?зінен кейін б?л ?йымны? есігін ?а??алы т?р?ан ?аза?стан?а ?з талаптарын ?оя алады.
– ?аза?стан КО-?а м?ше бол?ан со? шетелден ?келінетін авток?ліктерге салынатын баж салы?ын 10 пайыздан 30 пайыз?а дейін к?терді. Ма?сат – отанды? автонары?ты ?ор?ау. Б?ны? со?ы шетелдік авток?ліктерді? азаюына, КО-?а м?ше елдерді? авток?ліктеріне деген с?ранысты? артуына алып келді. Со??ы бір жылды? ?зінде Ресей ?аза?стан?а авток?ліктерін экспорттауды 3,5 есеге арттыр?ан. Жа?адан ?келінген авток?ліктерді? те? жарымынан астамы – ресейлік. Ресейден ?келінген авто б?лшектерден ??растырыл?ан авток?ліктерді Ресейге тасу – а?ыл?а ?онбайды, ?рі тиімсіз. Ресей ДС?-?а кіргеннен кейін, шетел авток?лігі ресейліктермен салыстыр?анда, ?аза?станды?тар ?шін 15 пайыз?а ?ымбат болады. Б?дан тек ?арапайым т?тынушы ?ана емес, ел ?азынасы да зардап шегетін болады. ?йткені «?алды?тардан жинал?ан»15 пайыз тікелей Ресей бюджетіне т?седі. Ал шетел авток?ліктерін ?аза?стан?а ?келгенде жиналатын 30 пайыз баж салы?ы бірден ?ш мемлекетті? орта? ?азанына т?седі ж?не оны? 7 пайызы ?ана ?аза?стан?а тиесілі, 88 пайыздан астамы – Ресейге б?йырады. Я?ни Ресей екі жеп биге шы?ып отыр, – делінген атал?ан с?хбатта.
«Ты?ыры?тан шы?ар жол не?» деген сауал?а М?рат ?бенов тариф саясатын ?айта ?арау ?ажет деген пікірде.
– Шетелдік авток?ліктерге салынатын кедендік баж салы?ыны? де?гейін ресейдікімен те?естіруге ?ол жеткізу керек, – дейді ол.
РЕСЕЙДІ? ДС?-?А ЕНУІ
К?П ПРИНЦИПКЕ ?АЙШЫ
Ресейлік сарапшылар Ресейді? ДС?-?а енуін Кедендік ода? принципіне ?айшы деп есептейді. Негізінен Кедендік ода??а м?ше елдер ДС?-?а бірге енгенде КО талаптары да ?з де?гейінде ?алар еді дейді олар. Б?ны? со?ы Кедендік ода?ты? болаша?ына балта шабуы м?мкін деген ойды к?лдене? тарт?ан олар со??ы он жылда ДС?-ны? да тиімді ода??а айнала алмай отыр?анды?ын тілге тиек етіпті. «Регионы России» басылымына с?хбат берген «ВТО-информ» Сараптама орталы?ыны? директоры Евгений Корчевой Ресейді? ДС?-?а енуі ж?не оны? мойнына ал?ан міндеттері КО-ны жаса?тау м?мкіндіктерін шектейді. ?йткені Ресей мойнына ал?ан тарифтік міндеттемелерді ?аза?стан мен Белоруссия ?з мойындарына алмай отыр. Кедендік ода? ішінде ?алыптас?ан за?намалы? актілерге орай, оны? м?шелері орта? нары?ын ?ор?ау?а ?абілетсіз болма?. «Ресей т?менгі кедендік баж салы?ымен енген тауарларын ?айда жібереді. Ресейде к?птеген импортты? тауарлар?а салынатын кедендік баж салы?ы т?мендеп, ?аза?стан мен Белоруссияда кедендік т?лемдер сол ?алпында ?алады. Ал бізде біры??ай кедендік ке?істік. Демек ДС? КО идеологиясын б?зып отыр» дейді ол.
Украина КО-?а м?ше болмай-а?, Ресей нары?ынан ?аза?стан ж?не Белоруссиямен бірдей д?режеде шарттар?а ие болады. «?аза?стан биыл жыл со?ына дейін ?з шарттарымен ДС?-?а енбек. Оны? жа?дайы Ресеймен салыстыр?анда ана??рлым арты?. Демек КО-ны? кедендік тарифі ?айта ?аралуы тиіс. Енді ?аза?станны? міндеттеріне орай жасалатын болады. КО-?а м?ше елдерді? ?нерк?сіп ?німдерін (ауылшаруашылы?ы) импорттау?а ?атысты м?дделеріні? ?р ба?ытты екендігін ескерсек, ресейлік ?ндірушілер ?шін олар ДС?-?а енгеннен кейінгі жа?дай ?иындайды», – дейді осы орталы?ты? та?ы бір сарапшысы Вячеслав Пронин.
Б?Л ?АЗА?СТАН ?ШІН
ЖА?ЫМДЫ ЖА?АЛЫ?
БОЛУЫ М?МКІН
«Атамекен ода?ы» ?лтты? экономика палатасы т?ра?асыны? орынбасары ?лихан М?мбеталин www.zakon.kz сайтына берген с?хбатында:
– ?аза?стан келесі жылы ДС?-?а енуі тиіс. Б?л тетікті пайдалана отырып, тариф ж?не кедендік реттеуді пайдалана отырып, бізді? халы?аралы? саудада?ы к?рсеткішімізді жа?сарта аламыз. ДС?-?а енуде бізді? ?тарымыз кедендік ба?аларды аны?тау?а ?атысты келісім шарттарда жа?сы к?рініс тап?ан.
«Атамекен» ода?ыны? экономикалы? сараптамалар департаментіні? директоры Еркін Са?иев «ЭкспрессК» газетіне берген с?хбатында Ресейді? ДС?-?а енуі ж?не шетел авток?ліктеріне салынатын кедендік баж салы?ына ?згеріс енгізгенімен, бізді? автонары?ымыз б?гінгіден ?згере ?оймайтынын айтады.
– Ресей же?іл ж?не ж?к авток?ліктері мен ауылшаруашылы?ы техникасына салынатын баж салы?ын т?мендетуді мойнына алды. ?рине, б?л КО елдеріні? біры??ай кедендік тарифіне ы?пал ететіні аны?. Біра? екі м?селені ?мытпа?ан ж?н. Біріншіден, Ресей 2019 жыл?а дейінгі уа?ытты ?тпелі кезе? деп белгіледі. Демек баж салы?ы да біртіндеп азаятын болады. Ал?аш?ы ?ш жылда ба?а т?мендемейді. Екіншіден, ба?а т?мендегенімен ол ?аза?стан біры??ай кедендік ке?істікке енгенге дейінгі тарифпен те?есе алмайды. Сонды?тан ?андайда бір ерекше ?згерістерді к?туді? ?ажеті жо?. Ресей ДС?-?а енген с?тінде шетелдік же?іл авток?ліктерге салынатын баж салы?ын 25% де?гейінде ?ш жыл?а жал?аспа?. Келесі ?ш жыл к?лемінде ол 15%-?а дейін т?мендемек. Демек, б?л ?згерістерді? ?аза?станны? автонары?ына тигізер ы?палы жо? деуге болады.
