[:kz]
Кремльдің көңілі қалды, Кремль ашуланды. Ресейдің Украинаға басып кіруі кезінде Қытайдың қолдауы Мәскеу күткеннен мүлде басқаша болып шықты. Қытайдың жоғары технологиялық компаниялары Ресейдегі қатысуын тоқтатады. Қытай Ресейге заманауи станоктарды жеткізуден бас тартып отыр. Қытайлықтар ресейлік мұнайды, газды және ағашты нарықтағыдан төмен бағамен сатып алуда, ал қытайлық компаниялар Ресейде қалу үшін көбірек жеңілдіктер мен салық жеңілдіктерін талап етуде.
Дәл қазір «стратегиялық ресей-қытай серіктестігі» дәл осылай көрінеді, оның ерекше құндылығы жиырма жыл бойы насихатталады. Бірақ бұл қиындықтың жартысы болар еді. Дегенмен, Қытайдан Ресейге тауарлар жеткілікті, тіпті баға белгілері айтарлықтай көтерілсе де, ресейліктердің жетіспеушілігі қауіп төндірмейді. Мәселе басқа жерде – ҚХР мен Қытай қоғамының басқарушы элитасында соғыс ұзаққа созылған сайын, ресейлік-украиндық қақтығысқа деген көзқарас соғұрлым өзгереді.
Бұл тұрғыда Қытайдың Украинадағы бұрынғы елшісі Гао Юшэннің жақында жарияланған тезистері Қытайдың халықаралық қаржы форумы мен ықпалды Қытай әлеуметтік ғылымдар академиясының Қытай Коммунистік партиясының басты идеологиялық штабы ұйымдастырған семинарда айтқан тезистері айқын дәлел болды.
Гао Юшэннің негізгі ойы мынадай болды: «Ресей-Украина соғысы қырғи-қабақ соғыстан кейінгі кезеңнің ең маңызды халықаралық оқиғасы болды, ол қырғи-қабақ соғыстан кейінгі кезеңді аяқтады және жаңа халықаралық тәртіпті бастады. Ресейдің бұл соғыстағы позициясы барған сайын пассивті және қолайсыз болып барады және оның жеңілісі қазірдің өзінде айқын».
Бұл ретте қытайлық дипломат Ресейдің жеңіліске қарай жылжуының негізгі себептерін атады.
Біріншіден, Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Ресей үздіксіз тарихи құлдырау процесінде, бұл, ең алдымен, КСРО ыдырағанға дейінгі құлдыраудың жалғасы, сонымен қатар Ресейдің сәтсіздіктерімен байланысты. билеуші элита өзінің ішкі және сыртқы саясатында. Бұл процесті Батыстың санкциялары қиындатады.
Путин тұсында Ресейдің қайта жандануы немесе жандануы деп аталатын нәрсе жоқ, жалған мәлімдеме. Ресейдің құлдырауы оның экономикасының барлық салаларында, әскери, ғылыми-техникалық, саяси және әлеуметтік өмірінде көрінеді және орыс армиясы мен оның әскери күш-жігеріне елеулі теріс әсер етеді.
Екіншіден, ресейлік блицкригтің сәтсіздікке ұшырауы және тез күресуге қабілетсіздігі Ресейдің жеңіліске ұшырағанын хабарлады. Әскери держава деп аталатын мәртебесімен салыстыруға келмейтін экономикалық және қаржылық ресурстары күніне жүздеген миллион долларды құрайтын жоғары технологиялық соғысты көтере алмайды. Кедейліктен жеңілген орыс әскерінің дилеммасы ұрыс даласының барлық жерінде көрінеді. Соғыстың кейінге қалдырылған әрбір күні Ресей үшін ауыр жүк.
Үшіншіден, Ресейдің Украинадан әскери және экономикалық қуаты жағынан артықшылығы Украинаның табанды және табанды қарсылығы мен Батыстың орасан зор, тұрақты және тиімді көмегі арқылы өтелді. Ресей мен АҚШ және НАТО-ның басқа елдері арасындағы қару-жарақ пен технология, әскери доктрина және операциялық үлгілер бойынша ұрпақтар арасындағы айырмашылықтар екі жақтың күшті және әлсіз жақтарын көрсетті.
Төртіншіден, қазіргі заманғы соғыстар міндетті түрде гибридті соғыстар болып табылады. Әскери, экономикалық, саяси, дипломатиялық, қоғамдық пікірді, үгіт-насихат, барлау, ақпараттық және т.б. Ресей ұрыс алаңында пассивті позицияны ұстанып қана қоймай, бұл аймақтарда қазірдің өзінде жеңіліп жатыр. Бұл Ресейдің түпкілікті жеңілісі уақыт мәселесі екенін анықтады.
Осыдан қытайлық дипломат семинарға қатысушылардың ешқайсысы дауласпаған деген қорытынды жасайды: «Енді бұл соғыстың қашан және қалай аяқталатынын Ресей шешпейді. Ресейдің қол жеткізген негізгі табыстарын нығайта отырып, соғысты тезірек аяқтауға деген ұмтылысы жеңіліске ұшырады. Бұл тұрғыда Ресей өзінің стратегиялық үстемдігі мен бастамашылығын жоғалтты».
Бұл жерде қызық болғаны, Гао Юйшэннің соңғы айларда әлдебір формада айтқан ойлары Бейжіңдегі билік дәліздерінде белсенді түрде айналып жатыр. Бейжің бастапқыда Ресейдің басқыншылығына қарсы болды, бұл туралы Си Цзиньпин ақпан айының басында Владимир Путинге өзі ескертті.
Бірақ Мәскеу өзінің жақын арада жеңіске жететініне сенімді болғандықтан бұған мән бермеді. Жақсы, олар Қытайда шешті, алғашқы нәтижелерді күтейік және олар Ресейдегі бизнесін Батыстың санкцияларынан қалай қорғауға болатынын баяу жұмыс істей бастады. Оның үстіне Қытай қатал мәлімдемелерден аулақ болды, өйткені ол болашақта олардан аулақ болады. Бірақ Бейжің бәрін өзі шешіп қойған: Ресейді халықаралық қауымдастықтың айыптауына қосылмай, ең нәзік санкциялардың кейбірін орындауға тырысу.
Сондай-ақ қазіргі жағдайды өз пайдасына пайдалану: энергия ресурстарын үлкен жеңілдікпен сатып алу, олардың кейбірін СПГ сияқты қайта сату, өз тауарларын Ресейге жоғары бағамен сату — бір сөзбен айтқанда, қазіргі жағдайдан максималды «қаймақ». Оған қоса, қазіргі жағдайды пайдаланып – Мәскеуге қарамай Орталық Азияға, одан әрі Таяу Шығысқа көшу. Ішкі аудитория үшін нені ашық айтуға болады.
Бір қызығы, бұл тәсілді де жұртшылық құптайды. Егер 1 ақпан мен 30 сәуір аралығында қытайлық әлеуметтік желі қолданушыларының 58 пайызы қақтығыс кезінде Ресейге түсіністік танытса, қазір Ресейді 25 пайызы ғана қолдайды. Ауысу әсерлі болды, оның басты себебі Қытай қоғамы мен ҚХР басшылығының солтүстік әріптесінің әскери-саяси мүмкіндіктерінен ашық көңілі қалуы болса керек. «Әлемнің екінші армиясы» туралы миф бар болғаны екі жүз күн ішінде жойылды!
Керімсал Жұбатқанов
[:]
