[:kz]
1) Сталин билік уақытында Мәскеу мемлекеттік университетінде оқыған еврейлердің саны 80-90 %, аспирантурада – 95 % болды.
2) Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Германиядан қашып кеткен еврейлерді КСРО жалғыз елі кім оларды еркін қабылдады, ал Ұлыбритания мен Франция оларды қабылдамады, олар өз консервативті күштерінен сақтанды.
3) Сталин Кеңес Одағының Қиыр Шығысында Еврей автономиялық аймағын құрды — бұл еврей автономиясының алғашқы жобасы болатын еді.
4) КСРО-да Сталиндік сыйлықтардың үштен бірін еврейлер алған еді – бұл Маршак, Эренбург, Казакевич, Шостакович болатын.
5) Сталин сионистерді, ұлтшылдарды, еврей социалистерді, интеллигенцияны және тұтастай большевик-коммунистік идеяға ұйымдасқан қарсыласудың кез келген түрін ұнатпады, бірақ күнделікті өмірде ол «ұлты — бастысы емес, бастысы — таптық тәуелділік» («национальность — не главное, главное — классовая принадлежность») деген сөзді ұнатады. Жай сөзбен айтқанда, еврей жұмысшысы кез келген ресейлік буржуазияның өкілінен Сталинге жақын болды, бірақ ресейлік жұмысшы кез-келген Ротшильден немесе Рокфеллерден оған жақын тұрды.
6) Сталин — Израиль мемлекеттің құрылу тұжырымдамасын қабылдау көрсеткен бірі. Ол БҰҰ-да осы мәселесен шешуге күшті қолдау көрсетті.
7) 1931 жылы Сталин мынадай дәйексөзін айтқан еді, кейінірек «Правда» газетінде жарияланған: антисемитизм — буржуазиялық таптың қалдықтарының ең қауіпті түрлерінің бірі, бұл әлеуметтік каннибализмнің түрі.
8) КСРО-да антисемитизмнің көріністері оның Қылмыстық кодекс бойынша жазаланған әлемде алғашқы мемлекеттердің бірі болды.
9) «Отырықшылық шекарасы» («черта оседлости») саясатының қалдықтарын жойған, еврейлерді КСРО-ның ірі қалаларына көшуге мүмкіндік берген Ленин емес, Сталин мүмкіндік берді.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс Халықаралық Университетінің доценті, тарих ғылымның кандидаты
[:]
