[:kz]
«Біз әркім жеке басының қандай да бір іске қосқан үлесі мен кәсіби біліктілігіне қарап бағаланатын меритократиялық қоғам құрып жатырмыз» деген Елбасы ұлттық код, ұлттық мәдениетті өркендетуді қолдайды. Біздің мемлекетіміз – көпұлтты мемлекет. Әртүрлі ұлт пен ұлыстың өкілдері тұрады. Олар да елімізбен бір мүдделес болып келеді. Солардың арасында елдің сөзін сөйлеп жүрген журналист, Мәжіліс депутаты Артур Платонов та бар. Бүгінгі кейіпкеріміз былай деп сыр шертеді.
– Артур, сіз жеті рет «Жыл адамы» атандыңыз. «Онжылдық журналист», Тұңғыш Президент қорының лауреаты, «Нұр Сұңқар» иегері, «Портрет недели» бағдарламасымен Мәскеуде екі рет жеңімпаз атанып, Мәскеу мен Севастопольде, Каннда көрсетілген «Проданные души» фильміне алғашқы болып премия алдыңыз, ҚР Президентінің грантын иеленіп, Елбасының алғысхатына да қол жеткіздіңіз. Бір сөзбен айтқанда, осы елдің кез келген азаматы армандайтын атақ-даңқтың барлығы дерлік сізде бар. Шыныңызды айтыңызшы, осы марапаттың барлығы қаншалықты қымбат? Өміріңізден де қымбат па?
– Ең алдымен, елеп-ескерген «Айқынға» үлкен рақмет. Меніңше, бастысы өмірде қандай дәрежеде немен айналыссаң да істеп отырған жұмысың адамға пайдасы тиіп, оның саған деген сенімін ақтап, қоғамның қажетіне жарасаң, міне, онда өмірді босқа сүрмегеннің белгісі. Біріншіден, елімнің лайықты азаматы болғым келеді. Бұл өмірде ең үлкен марапат не? Әрине, «Портрет недели» бағдарламасы мен «Проданные души» фильміне алған марапаттарыма қуанбадым деп көлгірсудің қажеті жоқ. Себебі, Канн, Мәскеу, Севостополь осы фильмді ғана емес, өз елімнің басқа елдерден озық екенін, үздік екенін мойындатқанымды абырой көрдім. Бұл – медальдің бір жағы.
Екіншіден, марапат – еңбектің бағаланғаны. Атқамінерлердің елдің ісіне салғырт қарап, әділетсіздік танытып жатқанын көріп, оған қандай да бір көмегің тиіп, оның үзілген үмітін жалғап, әділдіктің барына көз жеткізудің өзі – үлкен марапат. Шыны керек, мемлекет халыққа көп нәрсе жасап-ақ жатыр. Мәселен, көп елдер әлемдік дағдарысқа төтеп бере алмай, жаппай қысқартулар мен әлеуметтік бағдарламаларды азайтуда. Бізде керісінше, халықтың жағдайын ғана емес, оның өмір сүру сапасын жақсартуға қаншама миллиардтар құйып, көптеген жаңа бағдарламалар жасалуда. Расымен, бөлінген ақшаның бәрі бірдей толығымен көзделген мақсатқа жетпей жатады. Бұл жерде мәселе – жемқорлықта емес, себебі, Үкімет онымен жан-жақты күресіп отыр. Негізінен, бұған жауапкершіліктің жоқтығы, қабілеттің төмендігі әсер етуде. «Бес саусақ бірдей емес». Алайда кейде халыққа қызмет ететін адамның адамгершілігі кемшін. Сондықтан да ол жоғары дәрежелі қызметін ел алдындағы үлкен жауапкершілік емес, жаппай жазасыздықтан құтылу деп қабылдайды. «Семіздікті қой ғана көтереді» демекші, біреулер қолындағы билікті көтере алмай, адамды өзіне тәуелді етіп, қорлауға дейін барады. Мұның өзі оның кәсіби төмендігін көрсетеді. Бірақ мұндай адамдар да күн санап азайып келеді.
– Теледидардағы бейнеңіз өзіне тым сенімді, тіпті тәккаппар адам болып көрінеді. Бірақ өмірде қандайсыз? Неден қорқасыз?
– Рас, экрандағы келбетімді тура айттыңыз. Негізінен, сахналық келбетім эфирде айтылатын мәселелер бойынша алдын ала анықталады. Жалпы, көтеретін мәселе көп, оны бәрі біледі. Әркім өзінше шешуге тырысады. Бастысы, алға жылжу бар. Әрине, егер жақсы жаңалық болса, оның берілу тәсілі де басқаша. Мәселен, өмірде қандай да бір терактіні не Ұлы Отан соғысының жеңісі жайында айтатын болсақ, екеуі бірдей ырғақта айтылмайды ғой.
Өмірде саясатпен ұзақ уақыт айналысқан адам туралы оның өзгеге деген сенімі жоғалмады ма, кішкене арсыздау болуы керек емес пе, кейде тым жұмсақ, қайтымы тез деген секілді сан алуан пікірлер айтылып жатады. Оның қаншалықты дұрыс, бұрыстығын білмеймін. Бірақ өзім туралы пікір айтатын адам емеспін. Білетінім бір нәрсе, «жақсылық пен жамандықты селқос тыңдап, ашу менен аяушылықты білмеймін» деген пікірді философиялық тұрғыдан қабылдай алмайды екенмін.
– Сіз елдегі түгел дерлік саясаткерлер, министрлер мен шенеуліктерден сұхбат алдыңыз. Қазірдің өзінде депутаттық қызметте болғандықтан байланыстарыңыз жақсы. Жеке басыңыздың қамы үшін осы байланыстарды қолданасыз ба?
– Шынында да, «Слуги народа» бағдарламасына біраз танымал адамдар қонақ болды. Бірақ ол жерде біз азаматтардың қызықтырған сұрақтарына жауап алдық. Негізінен, біреуден бір нәрсе сұрау әдетімде жоқ.
Оның үстіне ертең сенен не сұрайтынын да білмейсің.
Қашанда өз мәселемді өзім шешуге тырысамын. Тынымсыз еңбектің адамымын. Бұған дейін күнкөріс үшін бір емес, бірнеше жерде демалыссыз жұмыс істедім. Әйтеуір, өз басыма жететін.
Оған қоса, менде үлкен бір қажеттіліктер де болған жоқ. Тіпті достықты жеке шаруама пайдалануды дұрыс көрмеймін. Қиянатқа жаным қас.
– Кез келген адамның іштей адамгершілік тұрғысынан аттап кете алмайтын заңдылықтары болады. Өзіңіз қандай заңдылықпен өмір сүресіз?
– Әр адамның белгіленген шекарасы бар. Түн ұйқысы тыныш болу үшін әркім өзіне міндетті нәрсені ғана жасауы керек. Өз басым «парыз», «міндет» деген сөздерді адамгершілік тұрғысынан жоғары бағалаймын. Не болса да о болсын, бірақ адам азаматтық парызын өтеуі керек деген көзқарасты ұстанамын. Мұны «Портрет недели» бағдарламасынан да байқаған боларсыздар.
Негізінен, біреуден бір нәрсе сұрау әдетімде жоқ. Қашан да өз мәселемді өзім шешуге тырысамын. Еңбекқормын. Әйтеуір, өз басыма жетеді. Оған қоса, менде үлкен бір қажеттіліктер де болған жоқ. Тіпті достықты жеке шаруама пайдалануды дұрыс көрмеймін. Қиянатқа жаным қас.
– Жан дүниесі тыныш болу үшін адамға не қажет?
– Бақыт деген адамға оңай келмейді. Оны өзге түгілі, өзіңнен табу қиын. Әрине, адамға жан тыныштығы үшін жанына бағынушылық керек. Өз-өзіңмен үйлесімде болып, адамгершілік тұрғысынан шекарадан өтпей, ар-ожданыңмен үндестікте болу қажет. Жалпылама айтсам, ағайын-туған үшін уайымдаудың реті болмаса, жаның тыныш болады.
– Қазақтың ортасында өмір сүргендіктен, оларды қаншалықты білесіз?
– Мемлекет өз тарихымен исламның бейбітшілік екенін дәлелдеп, әлемдік мәдениетті байытты. Оған дәлел – Алғыс айту күні. Басқалардікі секілді біреуді еске алу емес. Өлім аузында тұрса да жүрек жұтқан ерлігімен жүз мыңдаған адамның өмірін сақтап қалған батырлықтың белгісі. Қазақ достарым көп. Солардың айтқандарын естіп, қазақ халқының кеңдігіне таң қаласың. Олардың ата-әжелері жер аударылғандарды түр-түсіне бөлмей, қолында барын беріп, паналатып, ашаршылық заманында нанын бөлісіп жеген. Сонда баланы өзінікі не өзгенікі деп бөлмей, қуықтай бөлменің ішінде он шақты бала бір көрпенің астында жатқан. Осындай қиын-қыстау заманда, адамзаттың қырылып жатқан кезеңінде кім ерлік жасады? Құтқарып қалғандарға білім беріп, өмірде тұрақтануына кім көмектесті? Осындай адамдармен сөйлескенде, олардың қарапайымдылығы соншалық, бұл жайында тіпті айтуға да ұялады. Олар мұндай қадамды кез келген адам жасауы керек деп ойлайды. Ел алдында парызымыз болса да, басқалары олай істемеді. Қазақ халқының осы бір қасиетін, мейірімділігін, жүрегінің кеңдігін құрметтеуіміз керек. Бұл – мызғымас дүние. Себебі, менің атам Ираннан, ал шешем Тбилисидан келген. Ол да 1953 жылы айдауда болған. Сондықтан маған Алғыс айту күні – қасиетті күн.
Мұндай мемлекет әлі де үлкен жетістіктерге жете алады. Алға қойған мақсаттарды уақытынан бұрын орындап отырғанда, енді бәріміз бірге күш салсақ, дамыған 30 елдің қатарына да қосыла алатынымызға сенімдімін. Бірақ шынымды айтсам, олардың да бізден үйренері көп.
– Орган – үрмелі клавишті музькалық аспап. Органда ойнап, классикалық шығармаларды тыңдағанды жақсы көреді екенсіз. Негізі, қай шығарманы ұнатасыз?
– Жалпы, классикалық, театрлық музыканы ұнатамын. Соның ішінде, әсіресе, «Абай» операсын жақсы көремін. Бұл шедеврдің тарихы 70 жылдан асты. Бірақ қазіргі заманауи қойылымдарын көп түсіне бермеймін. Жалпы, әлемдік деңгейдегі осындай ұлы тұлғаны толықтай танып білуіне, шынайы мағынасын жеткізе алмаған секілді. Оған қоса, Құрманғазының күйлерін жақсы көремін. Тіпті аты аңызға айналған күйшінің басына барып, Астрахань облысының Алтынжар ауылында болдым.
– Қазақ тілін білесіз бе, қаншалықты түсінесіз?
– Негізінен, төрт тіл білемін. Аптасына екі рет сабақ аламын. Абайдың қарасөздері – әлемге таралған еңбек. Қарасөздерді түпнұсқадан оқысам деймін.
– Халыққа Парламент Мәжілісінің депутаты бос уақытын қалай өткізетіні қызық. Демалысыңызда немен айналысасыз?
– Шынымды айтсам, осы күнге дейін демалыссыз жұмыс істеппін. Жалпы, демалыс күндерімде бағдарламаны дайындаймын. Егер бос уақытым болып жатса, сізге міндетті түрде айтамын.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан Анар ҚОНЫС
aikyn.kz
[:]
