Дипломдық жұмыс: Кедендік бақылау кеден ісінін кұрамдас бөліктері

Мазмұны

Кіріспе

І. Кедендік бақылау кеден ісінін кұрамдас бөліктері.

1.1. Кедендік бақылау мәні, құылымы максаттары.

1.2 Кедендік бақылау механизмін ұйымдастырудың негізгі бағыттары.

1.3. Қазақстан Республикасының Кедендік бақылаудың құқықтық

негіздері.

Қазақстан Республикасының кедендік бақылаудың формалары мен

принциптері.

2.1. Кедендік бақылаудың әлемдік тәжірибесі.

2.2. Қазақстан Респуликасының кедендік бақылаудың формалары.

2.3. Қазақстан Республикасында тауарлар мен көлік кұралдарына

қатысты жүргізілетін алдын ала операциялар және негізгі кедендік

ресімдеу тәжірибесі.

ПІ. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша кеден департаментінің

кедендік бақылау жұмыстарына талдау.

3.1. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша кеден департаментінің

кедендік жұмыстарының барысы.

3.2. Кедендік ресімдеу мен кедендік бақылаудың проблемалары мен

болашағы.

Қорытынды.

Пайданылған әдебиеттер.

Кіріспе

Қазіргі экономикалық даму ұлттық экономикалардың аймақтық және бірыңғай әлемдік кешендерге бірігу үрдісіне, еркін сауданың кең аймақтарын құруға тауарлар мен қызметтермен алмасу жөніндегі халықаралық келісімдер ролінің артуына ұмтылысымен сипаталады. Барлық елдердегі ұлттық экономикалар есімдеудің белгілі бір дәрежеде ашық болуда халықаралық еңбек бөлінісімен халықаралақ бәсекеге қосылуда.

Сыртқы экономикалық қызметті мемлекеттік басқару органдарының жүйесінде сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларға уақытылы қызмет көрсететін неғүрлым динамикалы түрде дамуышы ретінде кеден қызметіне ерекше рөл беріліп отыр. Бұл сыртқы экономикалық байланыстар қарқындарының өсуімен түсіндіріледі.

Кеден қызметінің мемлекеттік құрлылым ретіндегі негізгі қызметі мемлекеттің саясатын жүргізу болып табылады. Сондықтан, кеден органдарының қызметтері барлық елдерде дерлік бірдей болғанымен, барлық жерде осы қызметтерді орындау мен қайта бөлудің өзі бірдей деп тұжырымдау дұрыс емес болар еді. Әр түрлі елдерде кеден органдарының алдында түрлі мәселелер қойылды. Кейбір елдерде, әсіресе дамушы елдерде, кеден органдары бюджеттің негізгі «толтырушысы» бола отырып, негізінен фискалды қызметті атқарады. Экономикасы дамыған елдерде кеден органдары есірткімен күресудің негізгі звеносы немесе үкімет саясатының негізгі жүргізушілері болып табылады.

Кеден органдарының қызмет аясы кеңейді және интеллектуалды меншік қүқықтарын қорғау, уландыратын қалдықтарды өткізілуін бақылау мәселелері сияқты мәселелерді шешуді қосады. Экономиканы жоспарлаумен айналысатын мемлекеттік шенеуніктердің талаптары, сенімді кеден статистика берілгендерін алудағы қажеттілік кеден органдарына мәліметтерді өндеу процесіне қосьшуға түрткі бодды. Осы факторлар, сонымен қатар қоғамды терроризмнен, зорлық-зомбылық, діни экстремизмді

тарататын материадцардың енуінен қорғауды талап ету бүкіл әлемнің кеден қызметтері алдында өте күрделі және ауқымды мәселелер тұратындығына көз жеткізді.

Қазақстан Республикасының кеден қызметі 1992 жылдан бері кеден жүйесінің бөлігі Бүкіләлемдік Кеден Ұйымының мүшесі болып табылады. Қазіргі таңда біздің қызметінің халықаралық беделінің қалыптасуы туралы, халықаралық деңгейдегі позициялардың біртіндеп нығаюы туралы айтуға болады. Мүшеліліктің практикалық маңызы кадрларды дайындау. Қайта дайіндау, кеден қызметін модернизациялау мен реформалау жөніндегі Бүкіләлемдік Кеден Ұйымының әр түрлі бағдарламаларында катысу мүмкіндігінде.

Тауарлар мен көлік құралдарын кеден шекарасы арқылы өткізілуін тез-дету үшін кедендік ресімдеу мен кедендік бақьшау механизмін жетіддіру маңызды болып табылады. Сондықтан дишюмдық жұмысымды орындаудьщ мақсаты: кедендік ресімдеу мен кедендік бақылаудың негізгі терминдері мен түсініктерін, мақсаттарын және құқықтық негіздерін ашу; қатысушылар шеңберін анықтау және олардың тауарлар мен көлік құралдарын Қазакстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізу кезінде кедендік ресімдеу кезендерін рет ретімен орындау; Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша .Кеден басқармасының жұмыстарына талдау жасау арқылы кедендік ресімдеу мен кедендік бақылау механизмін жетілдіру бойынша тиімді әрі ұтымды ұсын-ыстар жасау болып табылады.

КЕДЕНДІК БАҚЫЛАУ МЕН КЕДЕНДІК РЕСІМДЕУ — КЕДЕН ІСІНІҢ ҚҰРАМДАС БӨЛІКТЕРІ

1.1. Кедендік бақылау мәні, құрылымы және мақсаттары

Сыртқы экономикалық қызмет және ең алдымен сыртқы сауда елдің кеден шекарасы арқылы занды тұлғалар мен жеке тұлғалардың тауарлар мен көлік құралдарын өткізумен байланысты. Мұнда тауарлар мен көлік құралдары кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуге жатады. Кеден шекарасы арқыпы өткізілетін тауарларды кедендік бақылау мен кедендік ресімдеудің мәні мен механизімін түсіну үшін осы процестермен байланысты негізгі терминдер мен түсініктерді ескеру қажет.

Қазақстан Республикасының кеден территориясы Қазакстан Республикасының құрлықтағы жері, териториялық және ішкі сулары және олардың үстіндегі әуе кеңістігі.

Қазақстан Республикасының кеден териториясына сонымен қатар Қазақстан Республикасының теңіздегі ерекше экономикалық аймағында болатын жасанды аралдар, қондырғылар мен құрыльйтар жатады. Қазақстан Республикасының териториясында еркін кеден аймақгар мен еркін қоймалар орналасуы мүмкін. Еркін кеден аймақтар мен еркін қоймалардың териториялары Қазақстан Республикасының кеден ісі туралы заңы мен кеден ісі бойынша өзге де заң актілерімен анықталатын жағдайлардан басқасында Қазакстан Республикасының кеден териториясынан тысқары жерде орналасатын қоймалар ретінде қарастырылады.

Кедендік шекара — бүл Қазақстан Республикасының кеден територияларының шектері, сондай-ақ еркін кеден аймакгары мен еркін қоймалардың периметрлері.

Тауар — кез келген жылжымалы мүлік, соның ішінде валюта, валюталық бағалықтар, энергияның электр, жылу, өзге де түрлері және контейнерлер мен өзге де көлік жабдықтарын қоса жолаушылар мен тауарларды халықаралық тасымалдау үшін қолданылатын көлік құралдарынан басқа көлік құралдары.

Көлік құралдары — бұл контейнерлер мен өзге де көлік жабдықтарын қоса жолаушылар мен тауарларды халықаралық тасымалдау үшін қолданылатын кез келген құралдар.

Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізу -бүл Қазақстан Республикасының кеден териториясына немесе осы териториядан халықаралық почта жөнелтілімдеріндегі жіберуді, труба құбыры көлігі мен электр тарату желілерін пайдалануды қоса алғанда, тауарлар мен көлік құралдарын кез келген тәсілмен әкелу немесе әкету жөніндегі іс-әрекеттер жасау.

Аталған іс-әрекеттерге мыналар жатады:

— Қазақстан Республикасының кеден территориясына

тауарлар мен көлік кұралдарын әкелген кезде және еркін кеден аймактары мен еркін қоймалардан Қазақстан Республикасы кеден териториясынын қалған бөлігіне әкелген кезде — Қазақстан Республикасынын кеден шекарасынан іс жүзінде өту.

— Қазақстан Республикасы кеден териториясынан тауарлар

мен көлік құралдарын шығарған кезде және Қазақстан Республикасы кеден териториясының қалған бөлігінен тауарлар мен көлік құралдарын шығару немесе әкелу ниетін жүзеге асыруға тікелей бағытталған өзге де іс-әрекет. Қазақстан тауарлары Қазақстан Республикасынан шығатын тауарлар немесе Қазақстан Республикасы териториясына еркін айналыска түскен тауарлар.

Шетел тауарлары — Қазақстандық тауарлардан баска бяршык тауарлар.

Тауарлардың иелері қазақстандық түлға да, шетелдік заңды және жеке тұлғалар да бола алады.

Тауарлар мен көлік құралдарын кеден шекарасынан заңды тұлғалар сияқты, жеке тұлғалар да өткізе алады — бұл тауарлар иесі, олардын сенімді делдалдары (агенттер, кеден брокерлер, кедендік тасымалдаушылар т.с.с.) бола алады.

Тауарларды өткізуші тұлғалар — тауарларды меншіктенуші. оларды сатып алушы, тауар иесі немесе Қазақстан Республикасының зандылығына сәйкес тауарлармен өз атынан іс-әрекеттер жасауға жеткілікті баска да тұлға ретінде көрінетін тұлғалар.

Декларант — тауарларды өткізуші түлға немесе тауарлар мен көлік кұралдарын өз атынан мәлімдеуші, көрсетуші және ұсынушы кеден брокері (делдалы).

Кеден брокері — заңды түлға күқықтарына ие болатын Қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес құрылған және кеден брокері ретінде іс-әркеттерді жүзеге асыруға орталық кеден органының лицензиясын алған кәсіпорын.

Тасымалдаушы — тауарларды іс жүзівде өткізуші не көлік құрал арын пайдалануға жауапты тұлға,

Сыртқы экономикалық қызмет арқасында мемлекеттің бюджетке табыс түсіруге, қажетті құрал жабдықтар, шикізат, материалдар, прогрессивті технологиялар мен өзінің экономикасын қайта кұру, халықты қамсыздандыру үшін басқа да тауарларды сатып алуға, өзінің тауарларын экспорттауға, сыртқы саясатын жүзеге асыруға мүмкіндігі бар.

Сондықтан мемлекет сыртқы экономикалық қызметтің белгілеген тәртібіне сәйкес жүзеге асыруына мүдделі болады.

СЭҚ қатысушылары оны жүзеге асырудың белгіленген тәртібін білу керек және оны орындау керек.

Ең алдымен бұл кедендік бақылаудың пәні болатын және тауарлар мен көлік құралдарын дұрыс кедендік ресімдеу үшін қажетті мәселелерге қатысты:

Шаруашылық субъектілері ретінде мемлекеттің сәйкес органдарына тіркелу жолымен сыртқы экономикалық қызметпен айналысуына рұксат алу;

-келісімдерге түру, соның ішінде тауарлардың өндірісіне, сатылуына, сатуына, тауарлармен айырбас (бартерлік) операцияларына, тасымалдауға, тиеу-түсіру, сақтандыру және тауарлардын сақталуымен, сараптамамен байланысты басқа да операцияларға халықаралық контрактілерге түру;

-тауарлардың белгілі бір түрлерінің импортына немесе экспортына сәйкес лицензиялар, тауарлардың белгілі бір мөлшерін немесе белгілі бір сомасын (сандық немесе қүндық квоталар) әкелуге немесе шығаруға, яғни экономикалық саясат шараларын орындауына рүқсат алу;

-сәйкес тауарларды алып жүруші, көлік және тауарлардын СЭҚ ТН-на сәйкес топтастыруына, санына, сапасына, аталуына, олардың құнына, жеткізу, сақтандыру, тасымалдау шарттарына қатысты барлық қажет мәселелерге байланысты басқа да құжаттарды ресімдеу;

-салықтарды, кеден баждары мен алымдарын төлеу немесе төлеуге кепілдік беру;

-тауарлар мен құжаттарды келіскен орнына және уақытта жеткізу;

-кеден органдарының кедендік бақьшау мен кедендік ресімдеуді жүргізу үшін тауарларды мәлімдеуі;

-тауарлар мен көлік кұралдарын уақытша сактау қоймаларына және кедендік бақылау аймағындағы басқа да жерлерге орналастыру;

-тауарларды еркін айналысқа шығарғаннан кейін немесе өзге де кеден режиміне орналастырғаннан кейін пайдалану.

Кеден режимі — бұл елдің кеден шекарасы арқылы өтетін тауарлар

мен көлік кұралдарының мәртебесін анықтайтын ережелер жиынтығы.

Белгіленген тәртіпті орындау жағдайында тауарлар мен көлік кұралдары кеден шекарасы арқылы кедергісіз өте алады.

Сыртқы, ішкі, экономикалық , қаржы, салық, сыртқы сауда, кеден, әскери саясатты жузеге асыруда, сондай-ақ мемлекеттік, экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы саясатты жузеге асыруда мемлекет сыртқы экономикалық қызметтің барлық катысушыларына кұқықтар беруде ғана емес, сонымен қатар оларға жүктелген міндеттерді орындауда, соның ішінде кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді жүзеге асыратын кеден органдарының көмегімен сәйкес шараларды қабылдайды.

Кедендік_бақылау — бұл Қазақстан Республикасының кеден ісі және халықаралық шарттар бойынша заңдылықгы сақтауды қамтамасыз ету максатында Қазақстан Республикасының кеден органдарымен кабылданатын шаралар жиынтығы.

Кедендік ресімдеу — тауарлар мен көлік құралдарын белгілі бір кеден режиміне орналастыру және осы режимнің аяқталу процедурасы.

Қазақстан Республикасының заң және басқа да нормативтік актілеріңде сыртқы экономикалық, соның ішінде сыртқы сауда қызметін реттеу жүйесіндегі кеден органдарының рөлі мен орны анықталған, олардың қызметтері мен мәселелері тұжырымдалған, оларды орындаудың негізгі принциптері, әдістері мен құралдары, кеден органдарының қызмет тәртібі белгіленген.

Кеден органдарына жүктелген қызметтерді жүзеге асыру үшін елдің кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік кұралдарын ең алдымен кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді жүзеге асыру қажет.

Бүл қызметтер кеден шекарасынан тауарлар мен көлік құралдары шекарадан өту кезінде бір жерде, бір органда шешімдерді қабылдау үшін өткізілетін тауарлар туралы кажетті ақпаратты жинауға, құжаттардағы мәліметтерді тауарлар туралы нақты берілгендермен салыстыруға, екі түрлі

берілгендердің арасындағы сәйкессіздікті табуға, оларды белгілеуге, қателерді жөндеуге және мемлекетке мүмкін болтын зиянды алдын алуға, кеден ережелері мен зандарды бұзудың пайда болу себептері мен шарттарын анықтауға және жоюға, соларға қатысты тұлғаларды бекітуде шаралар кабылдауға, осы бұзушылықтардың заңды квалификациясын бер те мүмкіндігі болуымен байланысты.

Кедендік бақылау — бұл Қазақстан Республикасының кеден ісі және халықаралық шарттар бойынша заңдылықты сақтауды қамтамасыз ету мзксатында Қазақстан Республикасының кеден органдарымен кабылданатын шаралар жиынтығы.

Кедендік рәсімдеу-тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізуге байланысты адамдар және Қазакстан Республикасының кеден органдарын жасайтын іс-әрекеттер жиынтығы.

Кедендік бақылаудың мақсаты әр түрлі тексерулердің көмегімен кедендік операциялар мен іс-әрекеттердің кеден заңдылығына сәйкестігін, жеке және заңды тұлғалардың кеден ережелері мен рәсімдерін сақталуын айқындау.

Кедендік бақылаудың объектілері: Қазақстанның кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік кұралдары; сол туралы құжаттар мен мәліметтер; осы тауарларға қатысы бар жеке және заңды тұлғалар — тауарлар иесі, олардың тапсырмалары бойынша жұмыс істейтін тұлғалар -кеден брокерлері, декларанттар, кедендік тасымалдаушьшар және т.б. олардың қүжаттары; іс жүзіндегі жағдайлардың кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын өткізудің белгіленген тәртібіне сәйкестігі; Декларанттардың тауарлар мен көлік құралдарына қатысты кеден органдарын келісімімен таңдаған кеден режимдерін сақтау мен үсыну мүмкіндігі.

Кедендік бақылау тауар қозғалысының өндірісі, сақталуы. сатып

алуы, сатуы, тиеу, түсіру, қораптау, тасымалдау, сақтандыру, пайдалану сиякты кезендерін қамтиды.

Кедендік бақылау субъектілері Қазақстан Республикасы кеден органдарының жүйесі, СЭҚ-ке қатыстырушылармен өзара қатынаста болатын билік өкілдіктерінің қызметтерін атқаратын олардың лауазымды тұлғалары.

Кедендік бақылауды жүргізу:

Сыртқы экономикалық айналымды тездетуге мүмкіндік беретін

жағдайлар жасауды;

2 Тауарлар мен көлік күралдарын кеден шекарасы арқылы

өткізудің рүқсат етушілік тәртібін;

Контрабанда, кеден ережелері мен салық заңдылығын бүзумен күрес жүргізу, содай-ақ есірткі заттар, кару-жарақ, оқ-дәрі жарылғыш заттар, халықтардың көркем-өнер, тарихи және археологиялық игіліктерінің кеден шекарасынан заңсыз айналымының жолын кесуді;
Кедендік баждардың, салықтардың және басқа да кеден төлемдерін уақтьшы және толық төлеуді;
Сыртқы сауданың кеден статистикасын және Қазақстанның арнайы кеден статистикасын жүргізуді;
Кеден органдары қүзыры шегінде валюталық бақылауды жүзеге асыруды;
Сыртқы экономикалық қызметтің Тауар номенклатурасын жүргізу және т.б. қамтамасыз етеді.

Тиімді кедендік бақылауды жүзеге асыру мүмкіндігі тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу қызметін орындау аркылы кұрылады.

Осы қызметтің мақсаты, тиімді құжаттык және нақты кедендік бақылау үшін, сонымен катар валюталық , экспорттык , ветерннарлық -экологиялық бақылау үшін жағдай жасауды қамтамасыз ету мақсатына өткізілетін тауарлар мен көлік құралдары туралы толық , сенімді құжаттық акпараттық негізді қалыптастыру, мәліметтерді есепке алу мен тіркеу; сыртқы сауданың кедендік статистикасын және арнайы кеден статистикасын жүргізу; сәйкес тауарлар мен көлік құралдарын орналастыруда, осы режимнің сақгалуы мен оның қызметін өз уақтысында аякгауда СЭҚ қатысушыларына көмек көрсету.

Кедендік ресімдеу СЭҚ-ке қатысушылардың барлық тауарлар мен көлік кұралдарын міндетті түрде декларациялау (кеден органдарына мәліметтерді мәлімдеу) туралы заңдылық талаптары орындалуына негізделеді. Мәлімдеу ауызша, жазбаша немесе электрондық түрде кедендік декларацияны, кедендік ресімдеу мен кедендік бақылауға қажетті өзге де құжаттар мен мәліметтерді үсынуында көрінеді.

Тауарлар мен көлік құралдарының әкелуі, шығаруы және транзиті кезіндегі декларанттар болатын әр түрлі жағдайларына байланысты мәлімдеу процесі формасы, мазмүны, уақыт аралықтары және т.б. бойынша, соның ішінде декларанттың таңдалған кеден режимінің түріне байланысты қатты ерекшеленуі мумкін. Сәйкесінше кедендік ресімдеу процесі де әрбір нақты жағдайда ерекше болады, бірақ жалпы жағдайда оның мәні өзгермейді — тауар туралы мәліметгерді, оның кеден шекарасы арқылы өтуі туралы,оны бақылау процедурасы немесе еркін айналысқа шығару туралы қабылданған шешімдерді құжаттық белгілеу. Тауарлар мен көлік құралдарының кедендік ресімдеуге:

— Декларанттан көлік, тауарды алып жүруші, өзге де коммерциялық құжаттарды, кедендік жүк декларациясын немесе қысқаша декларациясын алу, ауызша мәлімдемелерді белгілеу, кедендік

мақсатқа қажетті тауарлар мен көлік құраларының барлық параметрлері мен олардың өткізілу туралы мәліметтері бар құжаттарды немесе олардың электрондық көшірмелерін есепке алумен

тіркеу бойынша іс-әрекеттер;

белгіленген тәртіпке сәйкес әрбір кеден режимі үшін кедендік лекларацияға және өзге де құжаттарға белгілі бір мәліметтерді енгізу бойынша іс-әрекеттер, осы мәліметтерге кеден органының лауазымды тұлғасының қолы және оның жеке нөмірлік мөрмен куәландыру;

— әр түрлі құжаттарды (жеткізуді бақылау құжаттары және т.б.) кұру бойынша іс-әрекеттер;

— уакытша сақтау қоймасында тауарлар мен көлік құралдарын уакытша сақтау кезінде сынамалар мен үлгілерді алу туралы құжаттарды ресімдеу бойынша іс-әрекеттер;

— тауарлар мен көлік құралдарының қатысты шешімдерді қабылдау мен оларды белгілеу бойынша іс-әрекеттер;

— тауарлар мен көлік құралдарын кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді аяктау фактісін растау бойынша іс-әрекеттер жатады.

Тауарлар мен көлік құраларын кедендік бақылау мен кедендік ресімдеу әр түрлі кызыметтер бола отырып, сонымен қатар бір — бірімен тығыз байланысты және параллель жүзеге асырылады, кейде бір мезгілде.

1.2. Кедендік бақылау мен кедендік ресімдеу механизмін ұйымдастырудың негізгі бағыттары

Кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді ұйымдастыру — тауарлар мен көлік кұраларын кеден шекарасы арқылы өткізумен байланысты кеден органдары жүргізетін шаралар кешені. Бұл кешенге кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді оларды жүзеге асырудың көрсетілген орындарда сияқгы, кедендік бақьшау мен кедендік ресімдеуді оларды жүзеге асыраудың бақыпауға жататын тауарлар мен көлік құралары болатын және бақылауы кеден органдарға жүктелген іс-әрекет жүзеге асыра алатын баска да орындарда кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін кеден инфрақұрылымын күру жатады.

Сонымен қатар, кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді ұйымдастыру:

— кеден шекарасынан өтудің нақгы орындары мен уақыты туралы; СЭҚ -қатысушыларының экспорттық немесе импорттық операцияны жүзеге асыру ниеттері туралы хабарландыру тәртібі туралы; -тауарлар мен көлік құраларын жеткізудің уақыты, орны және тәсілі, үсынуы мен көрсетуі және оларға құжаттарды кеден органына беру туралы;

-тауарлар мен көлік құраларының кедендік бақылауға алу тәртібі, оларды уақытша сақгау қоймасына орналастыру тәртібі туралы мәселелерді шешуді қосады.

Кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді ұйымдастыру процесінде олардың өндірісінің технологиялық схемалары жасалады, жұмыс орындарда кеден органдары қызметкерлері орналасады, олардың арасында кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді жүзеге асыру бойынша накты Қызметтер мен жұмыс операциялары қайта бөлінеді, олардын арасында өзара әрекеттестік ұйымдастырылады, кедендік бақьшау мен кедендік

песімдеуді жүзеге асыру барысында бақылау мәселелері шешіледі.

Сөйтіп, кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді ұйымдастыру өте _күрделі, көпқырлы процесс болып табылады. Осы процестің ерекшелігі көптеген факторларға байланысты. Тауарлар мен көлік құраларын кедендік бакылау мен кедендік ресімдеуді ұйымдастырудың кейбір мәселелерін толығырақ қарастырайық. —

Кеден зандылығымен тауарлар мен көлік құраларынын кеден шекарасынан өтудің, кедендік бақьшау мен кедендік ресімдеуді жүзеге асырудың орны мен уақыты, сондай-ақ тауарлардың кедендік бакылауда болу уақыты анықталған.

Сөйтіп, тауарлар мен көлік құралдарының кеден шекарасынан өтуі кеден органдары анықтайтын орындарда және олардың жұмыс уақытысында жүргізіледі.

Сонымен бірге, тауарлар мен көлік кұралдары кеден шекарасын кеден органдарының өзге де орындарда және жұмыс уақытысынан тыс орындарда кесіп өте алады.

Дәл кеден шекарасынан өту орындарда (өткізу пунктерінде) әкелінетін тауарлар мен көлік құралдары кедендік бақылауға алынады, ал оларды кеден шекарасынан әкету кезінде кеден шекарасының іс жүзіндегі өтуін бақылау жүзеге асырылады.

Тауарлар мен көлік құралдарының кеден шекарасынан өтуі таңдау қүқығы мен қолданылуы декларант анықтайтын кеден режимдеріне сәйкес жүргізіледі. Тауарлар мен көлік құралдарын кеден органдарына ұсынылатын мәлімдеу процедурасы кедендік ресімдеудің негізгі бөлігі болып табылады. Кедендік ресімдеу тауарларды жіберуші немесе алушы болатын кеден органы қызметінің аймағында осы үшін аныкталған орыңдарда және кеден органы жұмысының уақыты кезінде жүргізіледі. Сонымен бірге, кеден органының келісімімен мүдделі түлғаның өтініші бойынша кедендік ресімдеу өзге де орындарда және осыған келісім берген

кеден органы жұмысының уақгысынан тыс жерлерде жүзеге асыра алады.

Тауарлар мен көлік құралдарын оларды шығарғанға дейін немесе тандап алынған кеден режиміне сәйкес тұлғаның иелігіне берілгенге дейін мәлімдеу мен сақтау мақсатында кеден оргаңдарына үсыну орындары болып, кеден органдарымен немесе қазақстандық заңды тұлғалармен кұрылатын уақытша сақтау қоймалары табылады.

Тауарлар мен көлік құралдарын кеден территориясына жеткізу және келіп жету орны кеден заңдьшығына сәйкес тек уақытша сақтау қоймасы бола алады. Бүл талап өткізу пунктерінде кедендік ресімдеуді жүргізуге де орындалады. Сондықтан халықаралық хабарландыруға қатынастарға ашық аэропорттар мен порттарда, кеден шекарасы арқылы өтетін тауарлардың қабылдауын, тиеу, арту, түсіру және беруін жүзеге асыратын темір жолдар станцияларының қоймаларында, алаңдарында, халықаралық автомобиль қатынасты жүзеге асырылатын мемлекеттік немесе кеден шекарасы арқылы өткізу пунктерінде уақытша сақтау қоймалары міндетті түрде болу керек.

Тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау қоймасына орналастыру негізгі кедендік ресімдеу, яғни олардың мәлімденуі мен оларға белгілі бір кеден режимін қолдану алдындағы алдын ала жасалатын операцияларға жатады. Алдын ала жасалатын операциялар осы процедуралардың өндірісін оңайлату және тездетуге мүмкіндік береді және тыйым салынған тауарлар мен көлік құралдарын әкелу мен әкетуін болдырмауына, сонымен қатар кеден мақсаттары үшін олардың бірдейлендіруге бағытталған.

Тауарлар мен көлік күралдары автоматты түрде оларды кеден органына беру кезінен бастап уақытша сактауда болатын мәртебеге ие болады.

Тауарлар мен көлік құралдарын әкелу кезінде шекарадағы кеден рганының тасымалдаушы немесе өкілетті түлғаны тауарлар мен көлік құралдарын кеден территориясына немесе жеткізу орнына әкелу туралы

хабардар ету болып табылады.

Тауарлар мен көлік құралдарын шығару кезінде үсыну кеден органының кеден декларациясын жіберуін қабылдауында немесе кеден органын олардың келіп жетуі туралы жеткізу орнына белгілеуін хабзрдар етуінде көрінеді.

Тауарларды тасымалдайтын көлік құралдары кедендік ресішелуі тауарлардың кедендік ресімдеу орындарында жүзеге асырылады. Келенлік шекарада теңіз, өзен және әуе кемелері, бос көлік кұралдары мен жолаушыларды таситын көлік құралдары кедендік ресімдеуге жатады. Олардың мәлімдеуі берілген көлік құралдарын мемлекеттік тіркелуі жөне оларға иелік ету құқығын растайтын көлік құжаттарын кеден органына ұсыну жолымен жүзеге асырылады.

Кеден заңдылығына сәйкес кеден шекарасын кесіп өту орындары мен тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеуді жүзеге асырулың орындары кедендік бақылау аймақтары болып табылады, ал тауарлзрды. көлік кұралдарын және өзге де мемлекеттік органдардың лауазымды тұлғаларын қоса отырып тұлғаларды осындай аймақтардың шекарасы арқылы өткізу тек кеден органдарының рүқсатымен және олардың бақылауымен ғана жүргізіледі.

1.3. Қазақстан Республикасының кедендік

бақылаудың құқықтық негіздері

Қазақстан Республикасының Конституциясы.
Қазақстан Республикасының Кеден кодексі.
ҚР Президентінің жарлықтары.
ҚР Үкіметінің қаулылары.
ҚР Кедендік бақьшау Агенттігінің бұйрықтары, нұсқаулары, инструкциялары.
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын кедеңцік ресімдеу мен кедендік бақылаудың ережесін бекіту туралы ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 10.10.2002 жьшғы N48 бұйрығы.
‘Тауарларды декларациялаудың кейбір мәселелері туралы ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 20.05.2003 жьшғы N221-бұйрығы.
Тауарлар мен көлік құралдарын әкетуәкелу туралы міндеттеме формасын бекіту туралы ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 12.05.2003 жьлғы 11186-бұйрығы.
«Жеке кедендік режимдер шеңберінде кедендік бақылау туралы ҚР кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 7.05.2003 жинағы 87-бұйрығы.

Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу туралы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы N54 бұйрығына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 6.01.2003 жылғы № 187 бұйрығы. Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеудің кейбір мәселелері туралы» Қ.Р мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден комитеті төрағасының 15.02.2001 жылғы №1-бүйрығына өзгертулер енгізу туралы.

12.»Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу туралы ҚР

мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитеті төрағасының 15.02.200Ь

жинағы №54-бұйрығы.

ІЗ.Кедендік бақылау туралы ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден

Комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы №50-бұйрығы

14.»Алдын ала жүргізілетін операциялар туралы» ҚР мемлекеттік кіріс

Министрлігі кеден комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы №49-бүйрығы.

Жеке тұлғалардың валюталарды декларациялаудың тәртібі туралы» Қ.Р мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитетінің 14.09.2000 № 85-бұйрығы.
Әуе кемелерін пайдалануға қажетті жанар-жағармай материалдарды кедендік ресімдеу-туралы ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитеті Төрағасьшьщ 22.05.2000 жылғы Ш57-бүйрығы.

17.Жүктерге шекараларда бақылау жүргізу шарттарын үйлестіру туралы

Халықаралық конвенцияға Қазақстан Республикасының косылуы туралы

6.05.2002 жылғы № 320 ҚР Заңы.

18.Контейнерлерге қатысты 1972 жылғы Кеден конвенциясына Қазақстан

Республикасының қосылуы туралы 6.05.2002 жылғы №319 ҚР Заңы.

Трансферттік бағалары қолдану негізіндегі мемлекеттік бақылау туралы

5.01.2001 жинағы ҚР заңы.

Қазақстан Республикасындағы өнімінің сәйкестігін бақылау

туралы ҚР Үкіметінің 29.11.2000 жьлғы № 1787 Қаулысы. 21. Теміржол

көлігімен тасымалданатын транзит тауарларды кедендік ресімдеу

туралы ҚР Үкіметінің 18.03.1999 жылғы № 258 қаулысы.

Евразиялық экономикалық қауымдастық мүше-мемлекеттерінің

территорияларындағы этил спиртін, алкогольді, құрамында спирті бар және

темекі өнімдерінің өндірісі мен айналысын кедендік бақылау туралы

Келісімнің жасалуы туралы» ҚР Үкіметінің 23.01.2002 жьлғы N82 қаулысы.

23.»Қазақстан республикасының территориясы бойынша автокөлік кұралдарының өтуін реттейтін кейбір мәселелер» ҚР үкіметінің 19.01.2002 жылғы N62 қаулысы.

Кез келген мемлекеттік қызметің әсіресе кеден қызметінің жұмысы басқарылатын, және реттелетін болуы керек. Ондай болмаған жағдайда мемлекет осы саладағы оқиғалардың дамуын бақылауды болдырмайды, ал қызметтің өзі өзінің мақсатын жоғалтады және тиімсіз болып калады. Мемлекеттік органның жұмысының тиімділігіне құқықтық реттеудін сенімді механизімі негізінде, басқаша айтқанда нормативтік базанын негізінде жүзеге асырылатын жағдайда ғана жетуге болады.

Мұндай кұқықтық база ретінде 2003 жылдың 1-мамырында күшіне енген Кеден кодексі болып табылады.

Кодекстің бұрынғы кеден заңдылығымен салыстырғанда айырмашылығы бұл орталық кеден органының нормативтік зан актілерінін санын азайтатын нормативтік қүқықтық акт болып табылады. Мұндай айырмашылық сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларды кеден органдары лауазымды тұлғаларының кедендік процедураларға заңсыз араласуынан қорғауға мүмкіндік береді.

Кодексте тауарлар мен көлік құралдарының өткізілуіне, оларды кедендік ресімдеу мен декларациялауына, кедендік бақылауға үлкен орын беріліп отыр.

Тауарлар мен көлік құралдарын өткізуге байланысты алдын ала жүргізілетін операциялар, кедендік операциялар мен рәсімдер бөлімінде негізгі кедендік ресімдеу мен тауарлар мен көлік құралдарын белгілі бір кеден режиміне орналастыру алдындағы жеке кедендік операцияларды орындаудың төртібі рет-ретімен және толық жазылған.

Алдын ала жүргізілетін операцияларды жасаудың белгіленген тәртібі негізі кедендік ресімдеуді аяқтау процесін оңайлатады және тездетеді, тауарларды ұзақ уақытша сақталуын болдырмайды. Алдын ала жүргізілетін

операциялардағы маңызды рөлді — Қазақстан Республикасының териториясы бойынша өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарын жеткізілуін бақылау атқарады.

Тауарлар мен көлік құралдарын жеткізілуін бақылау ішкі кедендік транзит процедурасы көмегімен жүзеге асырылады. Яғни, ол дегеніміз -тауарлар мен көлік құралдарын жіберуші кеден оргынынан мәжелі кеден органына дейін кеден бақылауымен өткізудің белгіленген тәртібі.

«Уақытша сақтау» деп аталатын 13-тарауда сыртқы экономикалық кызметке қатысушыларға да, кеден органдарына да қолайлы формалар ретінде өздерін үсынған уақытша сақтау орындарының түрлері сакталған.

Кеден кодексінің 95-бабы мына жағдайларда алушы коймаларда уақытша сақтау мүмкіндігін қарастырады:

-арнайы тауарларды уақытша сақтау немесе сақтаудың ерекше шарттарын талап ететін тауарларды сақтау кезінде; -кедендік төлемдерді төленуін қамтамасыз еткен жағдайда тауарларды жеткізу

орындарында уақытша сақтау қоймалары болмаған жағдайда.

«Тауарлардың кедендік режимдері» деп аталатын 6-бөлімі 15 тараудан 32 тарауын қамтиды.

Сыртқы экономикалық қызметке қатысушьшар үшін тиімді жағдайлар жасау, кедендік мақсаттарда тауарлардың статусын дәл бөлу мақсатында Кеден кодексінде кеден режимдерінің түрлері бүрынғы заң бойынша 15-тен 17-ге дейін арттыру қарастырылдьі.

Егер кеден ісі туралы заңында тауарларды уақытша әкелу мен әкету кеден режимі бар режим ретінде анықталса, онда Кеден Кодексінде бүл режим 2-ге бөлінеді:

-Тауарлар мен көлік құралдарын уақытша әкелу. -тауарлар мен көлік құралдарын уақытша әкету.

«Тауарларды еркін айналыс үшін қайта өңдеу» режимінің аталуы Киото Конвенциясына сәйкестендірілді, Заңда ол «кедендік бақылаумен

кайта өндеу» деп аталған, бірақ ол кедендік режимнің дәл аталуы болмаған, өйткені кеден териториясында қайта өңдеу кезінде де кедендік бақылауға алынуы тиіс. Сонымен қатар арнайы кедендік режим енгізілді, яғни тарифтік емес реттеу шараларын қолданбай, кеден баждары мен салықгары алынбай тауарлар орналастырылады.

Кедендік режимдерді регламентгеуде негізгі концепция Киото Конвенциясының Арнайы шарттары мен талаптарына жақындау болып табылады.

«Кедендік ресімдеу» деп аталатын 9-бөлімде кедендік ресімдеудің негізгі ережелері беріледі, тауарларды декларациялаурәсімі, тауарларды шығаруға негіздемелер нақты шығарылған.

Жаңа нормалар енгізілген, яғни соған сәйкес декларант болып тек қазақстандық түлға ғана емес, сонымен қатар кедендік төлемер бойынша жеңідціктерді пайдаланатын шетелдік түлғалар, Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген тәртіппен тіркелген шетеддік ұйымдардың өкілдіктері декларант бола алады.

Кеден кодексімен таңдалған кеден режимдері шеңберінде тауарларды кедендік ресімдеу үшін қажетті құжаттардың тиянақты тізімі анықталады. Кедендік декларацияны қабылдау мен тіркеу тәртібі толық көрсетілген, кеден органдары кедендік декларацияны тіркеуден бас тартуға қүқылы жағдайлар жазылған. Сонымен қатар, Кеден кодексінде тауарларды алушы, жіберуші немесе олардың құрылымдық бөлімшелері тіркелген кеден органы қызметі аймағынан тыс жерде тауарлардың негізгі кедендік ресімделу жүзеге асыру кезінде кеден органдарын хабардар ету процедурасын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жағдайлар анықталған.

Кедендік декларацияны тексеру мерзімдері бұрынғы тәртіпке қарағанда Кеден Кодексінде үш күннен екі күнге кыскартылған.

«Тауарларды шығару» деп аталатын 50-тарау енгізілген. онда белгілі бір шарттарды

сақтауды көздейтін тауарларды шығаруға негіздемелерді.

сонымен қатар құжаттық және нақты бақылауды аяқтағанан кейін тауарларды шығарудың мерзімдері белгіленген.

«Кедендік бақылау» деп аталатын 12-бөлімнің 56-тарауында кедендік бақьшау жөнінде жалпы ережелер, кедендік бақылау жүргізудің принциптері қарастырылады, кедендік бақылаудың нақты формалары мен түрлері анықталған, кедендік бақылауды іріктеп жүргізудің принципі қарастырыл ған.

Қазақстан Республикасында кедендік бақылаудың формалары мен принциптері

2.1.Кедендік бақылаудың әлемдік

тәжірибесі.

Кедендік бақылау кедендік қатынастарды реттеу формасы ретінде. Халықаралық кедендік ресімдеуі мен кедендік бақьшауы тауарларды бекітілген тәртіппен халықаралық шарттарды орындау арқылы өткізуте бағытталған. Халықаралық кеден қатынасындағы жүктерге шекарадан өтетін барлық заттар мен ұйымдар, жеке түлғалардың заттары мен көлік құралдары жатқызылады. Қазіргі уақытта халықаралық қатынастар шеңберінде кедендік бақылау операцияларының келесідей кызметтерінің түрлері кездеседі:
Кеден қызметі мен кеден шекарасы арқылы сыртқы сауда жүктерін өткізуде ресімдеу қызметі. Мүндай өткізулер халықаралық сауда келісім шарттары мен келісімдердің талаптарын орындау аркылы жүргізілуі керек. Осындай өткізулердің негізгілері болып табылатындар:

— Кеден жүк декларациясы;

— тауар, көлік қүжаттары.

Соның ішінде 1966 жылдың 9-қарашасында қабылданған №17 резолюциясына сәйкес өндірілген халықаралық түп нүсқалы накладнойы болып табылады. Егер кеден шекарасының өсімдіктердің, жемістердің, жануарлардың, құстардың, тері мен жүн заттарының импорты болғанда, кедендерге сәйкесінше санитарлық және мал дәрігерлік куәліктері көрсетілуі қажет. Бұл құжаттар экспортер елінің санитарлық және мемлекеттік бақылаушы органдарының өсімдіктердің карантиндік инспекциясы береді. Егер жүктер мен тауарлар заңсыз түрде өндірістік таңбалар немесе баска елден шыққан деген таңба болса және сәйкес келмесе, сондай-ак импорттауға тиым салынған болса, ол тәркіленеді.

Халықаралық су арқылы тасымалдаудағы кеден бақылау » Порттық кеден режимін шекарадан тыс жүзетін кемелер мен үлкен тасымалдау кемелерінің режимдерін ескере отырып жүргізіледі. Кедендік бақылау жолаушыларға, кеме экипажына, кеме қорына, кеме экипажы мен жолаушыларының декларациялануына, жолаушылардың қол жүктеріне жүргізіледі. Шекара болып табылатын немесе шекарадан өткен өзендердегі бақылау тәртібі Рейн, Мальта, Конго және тағы басқалары халықаралық өзендерде жүргізілетін кедендік тәртіптеріне сай қолданады.
Халықаралық тасымалдаудағы кедендік бақылау мең кедендік ресімдеу операциялық қызмет келесілерді көрсетеді:

Жүк поездерін ресімдеу;

Тиелген вагондарды кедендік тінту үшін ашылғандар

ресімдеу;

Кеден жүк декларациясын тексеру;

— Кеден жүк декларациясындағы деректер мен жүктің нақты болуын салыстырып тексеру;

Халықаралық қатынастардағы жолаушылар поездерін кедендік қарау, тінту; Тасымалдау құжаттарын тексеру.

Халықаралық автокөлік тасымалдаулар сферасындағы кеден қызметінің арнайы жолдарымен тасымалданатын жүктерді, жолаушыларды және жүргізушілер күрамын, көлік құралдарымен бірге бір жүйелі кедендік тексеру арқылы іске асырылады.
Әуе тасымалдауларын кедендік бақылау сол әуе кемелерімен тасымадцанатын жүктерге, жолаушыларға, олардың қол жүктеріне, сондай-ақ әскери-көліктік үшақтарға бақылау жүргізу арқылы орындалады.
Кедендік қоймалардағы жүктерге кедендік тексеруді елдің ішкі

зандарына сәйкес жүргізіледі.

Кедепдік тексеру, кедендік бақылау бойынша Халықаралық шаралар жуйесінің элементі ретінде.

Кедендік тексеру — халықаралық кеден бақьиіауының негізгі әдісі болып табылады. Мемлекеттік шекарадан өтетін қол жүктерін, жүктерді кедендік тексеру декларацияны тексеру негізінде жүргізіледі. Кедендік тексеру тәртібі елдердің үлттық зандарымен анықталынады. Кедендік бақылау мен тінту кезінде мөр қою, қол қою және басқа да осыған келетін істерге көп көңіл бөлінеді. Халықаралық пошталық жіберулерді кедендік тексерулерде дипломатиялық пшықгарды және транзиттік пошта қапшықгарының бүтіндігіне көңіл бөлінеді.

Әлемдік Денсаулың сақтау Ұйымыньщ халықдралық тәртіптегі санитарльщ режимге сәйкес кедеп қызметкерлерінің функциялары.

Кеден қызметі, Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымы сертификатынын болуына бақылау жүргізеді. Бүл сертификаттауда егу (вакцинация) бойынша сырттан келетін жүқпалы аурулардан халықты қорғау үшін, Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымының Халықаралық санитарлық тәртіптерін заңды және жеке түлғалардың үстануы бойынша елге зиянкестермен өсімдік ауруларының енуін ескерту мақсатында береді.

Мемлекеттік шекараны санитарлық қорғауды 1951 жылдың 25-ші мамырындағы Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымының 4-ші Ассамблеясында қабылданған және 1955, 1956, 1976 жылы қосымша ендірілген «Денсаулық бақылау бойынша максималды шараларды» қарастыратын халықаралық санитарлық тәртіпке сәйкес санитарлық эпидемиологиялық талаптарды ескере отырып жүргізіледі. Санитарлық, карантиндік қызмет немесе Әлемдік Денсаулық сақтау ұйымының қызметі — бүл шекарадан немесе қалада, кеден аудандарынада орналасқан санитарлық эпидемияға карсы күресу ұжымынын жиынтығы. Бұл ұжымның жүйесіне кіретіндер:

санитарлы-карантиндік бөлімдері немесе пунктері; саниатарлы-эпидемиялогиялық обаға қарсы күресу станциялары мен лабораториялары.

Халықаралық санитарлы шаралар қолданатын жүқпалы ауруларға немесе «карантиндік» ауруларға келесілерді жатқызамыз: оба, сүзек, табиғи оспа және тағы басқалар эпидемиялогиялық тез жұғатын аурулар. Бұл тәртіптерменен елге келетін және кететін тұлғаларға медициналық куәләндірудің бірыңғай процедуралары орнатылып вакциналармен егу жөніндегі қүжаттардың сәйкестігін тексереді.

Мемлекетттік шекараны қорғау үшін мемлекеттер әкімшілік-санитарлық шараларды қолданады: орнатылған санитарлық тәртіптерді орындауға бас тартқан түлғалардың елдің шеңберінен шығуға немесе кіріге рұқсат етпеу; оба, сүзек сияқты ауруларға байланысты эпидемиялогиялық жағдайдағы елдерден халықаралық пошта жіберулеріне тыйым салу; мемлекеттік шекараны карантиндік ауру жүріп жатқан қауіпті учаскілерді уақытшажабу.

Санитарлық ресімдеулерді атасақ, 1963 жылғы Халықаралық саяқат және туризм бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының Римдік дипломатиялық конференциясы өзінің үсыныстарында Біріккен Үлттар Ұйымындағы Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымының қабылдаған халықаралық санитарлық тәртіптері, халықаралық ауысулар жолымен тарайтын карантиндік аурулармен күресте әр елде рүқсат етілген шараларын максимум қолдануына қамтамасыз ететіндігін атап көрсетті.

Есірткі және психотроптьщ заттарды кедендік баңылау бойынша халықдральщ жүйедегі кедендік тексеру.

Есірткі заттарды кедендік тексеру сүрақтарымен мемлекеттер 1909 жылғы есірткі бойынша алғашқы халықаралық конференциясынан бастап айналысады. Содан келе бақылаудың халықаралық жүйесі біріншіден Үлттар Лигасының шеңберінде, ал екіншіден 1946 жылдан бастап Біріккен Үлттар Ұйымының күрамында жұмыс істей бастады.

Есірткі заттарға бақылаудың халықаралық-қүқықтық режимі мемлекеттердің есірткі заттардың өндірісі мен таралуына, және олардың контрабандалық саудасына бақылау жасауды қарастырды. Атап айтқанда, опиум бойынша Халықаралық келісім, сіріңке дайындауда ақ фосфорды қолдануға тыйым салу бойынша Келісім, есірткі заттарды өндіруді шектеу мен сауда жасау бойынша келісімде опиум мен есірткі заттардың саудасына халықаралық бақылауды ұйымдастыру анықталған.

Психотроптық және синтетикалық заттарды халықаралық бакылауға 196 1 жылғы Есірткі заттар бойынша бірыңғай конвенциямен және 1971 жылы жасалынып, 1976 жылы күшіне енген Психотроптық заттар бойынша Конвенциямен алынған.

Бұл халықаралық конвенциялардың басты мақсаты мұндай заттарды шығаруды шектеу және оларды тек медициналық мақсаттарда ғана колдану болып табылады.

Нақты уақытта мемлекеттер арасында есірткі бойынша түрлі келісімдер қызмет етеді: Біреулері 1961 жылғы Бірыңғай конвенциясына және 1936 жылғы конвенцияларына (95 мемлекет) сүйенсе, келесілері кейінгі қабылданған 8 қүжатына сүйенеді. Бүл бақылаудың екі жүйесі бар екендігін білдіреді. Бірақ бақылаудың 22. Евразиялық экономикалық қауымдастық мүше-мемлекеттерінің територияларындағы этил спиртін, алкогольді, құрамында спирті бар және темекі өнімдерінің өндірісі мен айналысын кедендік бақылау туралы Келісімнің жасалуы туралы» ҚР Үкіметінің 23.01.2002 жылғы N82 қаулысы.

23.»Қазақстан республикасының территориясы бойынша автокөлік құралдарының өтуін реттейтін кейбір мәселелер» ҚР Үкіметінің 19.01.2002 жылғы N62 Қаулысы.

Орган барлық елдерде біреу — 1968 жылғы Біріккен Үлттар Ұйымымынын жүйесінде құрылған Есірткі заттардың бақылауы бойынша Халықаралық Кеңесі.

Біріккен Үлттар Ұйымының азьщ-түлік және ауыл шаруашыльщ уйымдарының халықаралық тәртіптерге санитарлы-малдәрігерлік және фитосанитарльщ режимдерге сәйкестігі баңылаудыгы кеден ңызметініц функциялары.

Кеден органдары кеден шекарасынан тасымалданатын жануарлардың, кустардың, жануарлар шикізатының, жемістердің, Халықаралық тәртібіндегі ауыл шаруашылық өнімдері мен өсімдіктерінін санитарлы-малдәрігерлік және фитасанитарлық жағдайға сәйкестігін тексеру қызметін атқарады.

Өсімдіктерді сақтаудың Халықаралық келісімі 4-ші және 5-ші баптарында өсімдіктердің немесе олардың бір бөлігін импорттау және транзиттеу кезінде тек мемлекекттердің арнайы ұлттық органдарынын рұқсатымен алып өтуі қарастырылған. Сонымен қатар,мемлекеттік карантин қызметі кеден қызметімен бірге келесідей бақылауды атқарады:

а) Өсімдіктерден жасалған өнімдерге, карантиндік және басқа да қауіпті ауруларды, өсімдік зиян кестерін тасымалдау мүмкіндігі бар жолаушылардың, посылкаларын, бандерольдарын, қол жүктерін тексеру;

б) шетелден келген көлік құралдарын бақылау;

в) өсімдік өнімдерінің сақталатын қоймаларды шетелден келген өсімдік шикізаттарын өндеген кәсіпорындарды тексеру.

Шекара және кеден бекеттеріндегінің фитосанитарлық бақылау карантиндік тексеруге жататын жүктердің келіп жеткенінен кейін жүргізіледі. Фитосанитарлық тексеру барысында карантиндік нысандардың анықаталу жағдайында импортер-елдің мемлекеттік сыртқы сауда ұйымы карантин жүктерді қайтадан жіберуге күқығы бар, ондай мүмкіншілік болмаған жағдайда оларды фитосанитарлықтәртіптердің жолдарымен жойылады.

Әлемдік пошталық одацтың орнатцан ережелер талаптарыиа халақаралық пошталъщ эісіберу тәртіптеріииі сәйкестігін кедендік

тексеру мен бақылау.

Біріккен Ұлттар Ұйымының Әлемдік пошталық одағының негізгі мақсаты негізгі «Корреспонденцияның алмасуы үшін мемлекеттердің бірыңғай пошталық кеңістігін құру» пошталық қатынастың ұйымдастырылуы мен дамуын қамтамасыз ету» және осы мақсаттарды жүзеге асыру үшін халықаралық ынтымақгастыққа көмектесу болып табылады.

Халықарлық пошталық жіберулер (посылкалар, шағын қораптар, бандерольдар және тауарлық салымы бар хаттар) шетелге жіберілгенде немесе шетелден келгенде, халықаралық пошта айырбастау орындарында байланыс кәсіпорындары кедендік мекемелердің кедендік тексеруіне алынады.

Халықаралық пошталық жіберулердегі кедендік тексеру Әлемдік пошта конвенциясының немесе пошталық ауысу бойынша келісімде бекітілген уақытта қамтамасыз етілуі кджет. Бұған қоса посылкалар мен шағын қораптар кеден мекемелеріне тиісті кеден деклорациясымен бірге үсынылады. Халықдралық пошталық жіберулердегі қораптардың бүзылғандығы, салмағының жетіспеуі және тағы басқалары анықталған жағдайда, байланыс кәсіпорындары тиісті акт толтырып кеден мекемесіне халықаралық пошталық жіберулер мен бірге жібереді.

Халықаралық пошталық жіберулердегі қалыптасқан тәжірибесінде шекарадан кеден рүқсатынсыз және кеден бажынсыз өткізуге келесідей жіберулерге рұқсат етіледі:

а) ғылыми қызметкерлерге авторлық құқықтық тәртібінде жіберілген, мөрленген посылкалармен бандеролдар (кем дегенде 100 экземпляр);

б) тек басылым шығармалары бар бандеролдар, әр аталуынан екі экземпляр;

в) Сол аталуындағы жіберулер;

г) Сыйлық, сувенир салынған тауарлы емес посылкалар мен шағын

қораптар.

Халықаралық пошталық жіберулерді кедендік тексеру барысында, кедендік бақылаудан тығылған немесе кеден декларациясында көрсетілмеген заттар анықталған жағдайда, оларды контрабанда ретінде тәркілейді.

Дипломатиялық пошта (қаптар, шемодандар және тағы баскалары) кол сұқпаушылық құқығын қолданып, кеден бақылауына кеден мекемесіне алынбай өткізіледі. Олар шетел істері министрлігінің және дипаломатиялық елшіліктің сургучтік мөрімен немесе қорғасын плобаларымен мөрленіп курьерлік парағына енгізілуі қажет. Дипломатиялық поштанын әкел әкетуге рүқсат етілетін көлемі өзара келісім арқыпы белгіленеді. Транзиттелінетін поштаның көлемдік нормасы шектелмейді.

Дипломатиялық поштаның алмасуына дипломатиялық және консулдық елшіліктері және шетел істер министрліктерінің ведомстволары құқылы.

Халықаралық пошталық стандарттарға сәйкес дипломатііялық поштаның ресімделу тәртібі келесідей: пошта салмағы 30 килограмға дейін жететін брезент қаптарға салынады. Жіберуші қаптарды пломбалап, қаптардың номерлері, жіберу мекені жазылған екі этикеткісі ілініп, жіберушінің ресми мөрі қойылады.

Валюта мен валюталъщ цүндылыцгардың әкелуі мен әкетілуіне және валюта-царжылъщ операциялардың жүргізілуіне кедендік бақылауды уйымдастыру.

Қаржыны реттеудің халықаралық жүйесі халықаралық қаржы ұйымдарының орталық банктерінің және мемлекеттердің қаржы министрліктерінің орталық банктерінің қаржылық бақылауынан құралады. Біраз мемлекеттердің қатары, мысалы — Британ үлттарының ынтымақтастығындағы мүше елдер (Үлыбританияны коса алғанда) қаржы бакылауынан бас тартып, Біріккен Ұлттар Ұйымынын халықаралық каржы

қорымен келіспей ағымдық операциялар бойынша қаржылық шектеулерден бас тартуды қарастыратын міндеттемелерді қабылдау.

Орталық және Шығыс Еуропа елдері саудалық емес сипаттағы операциялар бойынша есептерді және есеп айырысудың тәртібі бойынша жан-жақгы келісімдермен саудалық емес төлемдер бойынша есеп жүргізумен сәйкес ұлттық валютаның қаржылық реттеуін жүргізеді.

Мемлекеттік шекара арқылы олардың ұлттық валютасын. заем облигацияларын, лоторея билеттерін өткізуге тыйым салынады. Орталық және Шығыс Еуропа елдеріне валюталық құндылықтарды аударуға немесе қайта аударуға, әкелуге, ұлттық қаржы министрліктерінің рүксатынсыз жүзеге асырьша беруіне болады.

Шетел валютасын әкелуі кезінде кеден мекемелері онын тіркелуі туралы куәлік береді. Төлем қүжаттары мен валюталық қүндылықгарды осы куәлікке енгізеді.

Шекарадан қымбат металлдардың, тастардың және маржандардың әкелу мен окетілу тәртібін тиісті үлттық министрліктер айқындайды (әдетте қаржы немесе сыртқы сауда министрліктері).

Елден шығып бара жатқан түлғаның иелігі болып табылатын мүліктік қүжаттарды шығару, сәйкес банктерімен және қаржы министрліктерімен анықталады.

Еуропалық экономикалық қауымдастьщқа мүше елдер (Еуропалық Экономикалық Одақ) өздерінің қаржылық реттеуін Еуропалық қаржы жүйесінің (ЕҚЖ) шеңберінде жүзеге асырылады.

1978 жылғы келісімге сәйкес бүл жүйенің негізгі бөліктері болып Еуропалық қаржы бірлігі, қаржы бірліктерін реттейтін механизмі және Еуропаның қаржы қоры болып табылады.

Француз Одағы аймағындағы және елдеріндегі каржылық реттеуін Француз Банкі, Батыс Африка мемлекеттерінін Орталық Банкі, және Малидің Орталық Банкі анықтайды. Бүл елдерде валюталық

әкетуді әр адам басына бес мың франк есебінде рұқсат етіледі. Шетелдік валютаның әкелуі шектелмеген, бірақ шетелден келген соң бір ай мерзім ішінде валюта нарығында өзінде бар шетелдік валютаның 1000 франкінен көбін сату қажет.

АҚШ және Латын Америкасының тәжірибесінде әкелінетін шстелдік валютаға валюталық бақылауды тек берілген декларацияда бес мың АҚШ долларынан аса ғана жүргізіледі.

Азия және Жапон елдерінде қаржылық реттеуін үлттык банктері жүргізеді. Тәжірибе жүзінде валютаның әкелуі шектелмейді, ал шығаруға көлемдік шектеуінің ыкдалы бар.

Миграциалъщ бацылау жүйесіндегі кеден цызметі.

Мигранттардың қүқықтық жағдайын реттеу Біріккен ¥лттар Ұйымының Халықаралық еңбек ұйымының мигранттары туралы конвенциясын қабылдағаннан кейін 1949 жылдан бастап жүргізіле бастады. 1975 жылы Миграция облысындағы ауыл шаруашылық жоне еңбеккер мигранттардың адам қүқығының негіздерін қорғаудағы теңдікті орындау туралы екінші Конвенция болып өтті. Бүл ережелер мен күкыктар экономикалық, әлеуметтік және мәдени қүқықтар бойынша Халықарлық Пакттің жалпы негіздерімен бекітілді.

Нарық экономикасында дамитын елдердегі жұмыс күшінін заңсыз ауысып жүруіне тыйым салу мен бақылау әрі жоғарыда аталған келісімдерді орындау кеден қызметкерлеріне және көшіп-қону органдарына жүктелген.

Біріккен Ұлттар Ұйымының шеңберінде 1991 жьшдың 25-ші ақпанында барлық жұмысшы-мигранттардың және олардың жан-үяларының қүқтарын қорғау жөнінде халықдралық конвенция құрылып, қабылданды. 9. Мемлекеттердің; қауіпті жүктерді тасымалдаудың халыцаралыц тәртіптерді сақтау сәйкестігіп бақылау бойынша кедеи ңызметінің функциятры.

Жүктерді теңізбен тасымалдаудың Халықаралық Кодексінің классификациялануына қауіпті жүктерге, спецификалық кдсиеттерге байланысты оларды: тасымалдау, тиеу-түсіру, сақтау жұмыстарының барысында қоймалардың өртеніп, жарьшып немесе бүзылуына, сонымен қатар адамдар мен жануарлардың ауруына, сәулеленіп, жарақаттанып күйуіне алып келетін заттары жатады.

Олардың қауіптілігін есепке ала отырып тасымалдау мен сақтауына байланысты тоғыз кластарға бөлінген. Мысалы: екінші класс-ерітілген, сүйык немесе қысым астындағы газ; алтыншы класс-үлы немесе таксикологиялық заттар; жетінші класс-радиоактивті немесе инфекционды заттар.

Радиоактивті материаддарды классификациялау олардың радиациялық көлемінен туындайды. Қауіпті жүктерден қорғанудың физикалық жүйесін құру әрі оны жүзеге асырып толығымен мемлекеттің міндетіне берілген.

Мемлекеттердің мүндай міндеттері ядролық энергияны бейбіт жолмен пайдалану ынтымақгастығы бойынша ядролық құралдар мен материалдардың арнайы жеткізулері бойынша халықаралық

келісімдермен келісім шарттарында қарастырылып, Біріккен Үлттар Ұйымының Атом энергиясы бойынша Халықаралық агенттігімен бекітілген (МАГАТЭ).

1980 жылы Вена қаласында ядролық құрылғыларды, көлік күралдарымен материалдарды физикалық қорғау жөнінде қол қоюға Конвенция ашылған. Конвенцияның негізі халықаралық тасымалдау процесіндегі ядролық материалдарды қорғау болып табылады. Ядролық материалдардың экспортты мен импорты және транзиті мемлекетке халықдралық тасымалдауды физикалдық қорғау жөнінде атом энергиясы бойынша халықаралық агенттігінің кепілдемелік келісім шартына түрған жағдайда ғана рүқсат етіледі.Бүл конвенцияға сәйкес экспортталатын және импортталатын ядролық материалдар Біріккен Үлттар Ұйымының атом энергиясы бойынша Халықаралық агенттігімен бақылауға алынады, және МАГАТЭ Бағдарламасымен Агенттігінің стандарттары деңгейіидегі физикалық қорғау шаралары мен қамтамасыз етіледі. Шетел кемелері мен қауіпті жүктердің экспорттық және импорттық тасымалдауларын Халықаралық кодексімен және теңізбен тасымалдау тәртіптері мен регламенттелінеді. Әр қауіпті жүктің класын, подкласын, категориясы мен тобын аныктайтын арнай карточкалар толтырылады. Негізгі талаптар, жүктердің қауіптілігін білдіретін қораптану мен маркілеуге қойылады. Кеден қызметі осы қауіпті жүктердің қасиеттері мен сипаттарына байланысты түзілген технологиялық сызбаларына сәйкестігін бакылау функцияларын жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасында кедендік бақылаудың формалары

Кеден кодексі кедендік бақылаудың келесі формаларын карастырады:

1) кедендік декларацияны, кұжаттар мен мәліметтерді тексеру;

2) ауызша пікір сүрау;

3) түсіндірмелер алу;

4) кедендік қадағалау;

5) тауарлар мен көлік құралдарын тексеру;

6) тауарлар мен көлік құралдарын кедендік тексеріп қарау;

7) жеке тексеру;

8) тауарларды арнаулы таңбалармен таңбалау не осы Кодексте және Қазақстан Республикасының салық заңдарына көзделген жағдайларда оларға бірдейлендіру белгілерін соғу;

9) тауарлар мен көлік құралдарының есебі мен олар бойынша есептілік жүйесін тексеру;

10) тауарлар мен көлік құралдарын есепке алу;

11) үй-жайлар мен аумақтарды тексеру болып табылады; Кедендік декларацияны, цүжаттар мен мәліметтерді тексеру.

Кеден органдары, қүжаттардың түп нүсқалылығын және мәліметтердің дұрыстығын анықтау мақсатында, тауарлар мен көлік құралдарын кедлендік ресімдеу кезінде берілген кедендік декларацияны, қүжаттарды және мәліметтерді тексереді.

Кеден органдарына кедендік ресімдеу кезінде берілген мәліметтердің дұрыстығын тексеру оларды басқа дерек-көздерден аяынған ақпаратпен салыстыру, арнаулы кедендік статистиканың мәліметтерін талдау, ақпараттық технологияларды пайдалана отырып мәліметтерді өндеу арқылы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының завдарында тыйым салынбаған басқа да тәсілдермен жүзеге асырылады.

Кедендік бақылауды жүзеге асыру кезінде кеден органы кедендік

декларациядағы ақпаратгарды тексеру мақсатында тұлғалардан жазбаша түрде барлық қүжаттар мен мәліметтерді сұратып алуға құқылы.

Іріктеп тексеру негізінде кеден органдарының құжаттар мен мәліметтерді тексеруіне жол беріледі. Ауызша пікір сурау.

Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарына кедендік ресімдеуді жүргізу, алдын ала операциялар мен өзге де кедендік рәсімдер кезінде кеден органдарының лауазымды адамдары түлғалардан ауызша пікір сүрауға қүқылы, аталған түлғалардан мүндай пікір сүрау нәтижелері жазбаша нысанда ресімделмейді.

Түсіндірмелер алу.

Түсіндірмелер алу — кеден органдары лауазымды адамдарының декларанттардан және кедендік бақылауды жүзеге асыру үшін маңызы бар мән-жайлар туралы мәліметтерді білетін өзге де адамдардан кеден ісі саласындағы қажетті ақпаратты алуы.

Түсіндірме жазбаша нысанда ресімделеді. Адамды түсіндірме алу үшін шақыру туралы хабарламаға тиісті кеден органының басшысы қол қояды және шақырьлған адамға қол қойғызып алу арқылы тапсырылады. Кедендік цадагалау.

Кедендік қадағалау — кеден органдары лауазымды адамдарының кедендік бақылаудағы тауарлар мен көлік құралдарының тасымалдануын, олармен жүк және өзге де операциялардың жасалуын көзбен шолып, оның ішінде техникалық құралдарды колдана отырып бақылауы.

Тауарлар мен көлік қуралдарын тексеру.

Кеден органы лауазымды адамдарының тауарлар мен көлік күралдарын, оның ішінде халықдралық почта жөнелтімдерін, жеке түлғалардын багажын карауы кедендік бақылаудағы тауарлардын сипаты. шығарьшған

жері, жай-күйі, мөлшері туралы, тауарларда, көлік құралдарында және олардың жүк тиелетін бөліктерінде кедендік пломбалардың, мөрлердің және басқа да қондырылған бірдейлендіру құралдарының бар екендігі туралы мәліметтерді растау үшін жүзеге асырылады.

Тауарлар мен көлік құралдарын тексеру- егер мүндай тексеру көлік құралы мен оның жүк тиелетін бөліктерін ашумен және тауарлардың орамаларын бүзумен байланысты болмаса, кедендік бақылау мақсаттары үшін тауарларды, жеке түлғалардың багажын, көлік құралдарын, жүкке арналған ыдыстарды, кедендік пломбалардың. мөрлердің және өзге де тауарларды бірдейлендіру құралдарының бар жоқтығын сырттай көзбен тексеру.

Кедендік бақылау аймағында тауарлар мен көлік құралдарын тексеру декларант, тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктері бар өзге де адамдар және олардың өкілдері тексеру кезінде қатысуға тілек білдіретін жағдайларды қоспағанда, аталған адамдардың қатысуынсыз жүргізілуі мүмкін.

— Тауарлар мен көлік күралдарын тексеру нәтижелері бойынша кеден органдарының лауазымды адамдары, егер мүндай тексерудің нотижелері кедендік мақсаттарда пайдаланылатын болса, белгіленген нысан бойынша акт жасайды. Кеден органының лауазымды адамдары тауарлар мен көлік күралдарына қатысты өкілеттіктері бар адамның талабы бойынша акт жасауға міндетті. Кедендік қарау жүргізілгендігі туралы актінің екінші данасы тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктері бар адамға тапсырьшады.

Тауарлар мен көлік цүралдарын кедендік тексеріп царау.

Кедендік тексеріп қарау — кеден органдары лауазымды адамдарының тауарлардың орамаларын немесе көлік күралының жүк тиелетін бөліктерін не ьщыстары, контейнерлерді және тауарлар бар немесе болуы

мүмкін өзге де орындарды ашумен байланысты тауарлар мен көлік құралдарына қатысты іс-әрекет.

Кедендік тексеріп кдрау тауарларды кедендік мақсаттар үшін бірдейлендіру, мәлімделетін мәліметтердің дұрыстығын аныкгау не Қазақстан Республикасының кеден завдарын бұзу туралы акпарат болған кезде мүндай ақпаратты тексеру, сондай-ак іріктеп тексерудің негізінде кедендік бақылау жүргізу мақсатында жасалады. Джларант, тауарлар мен көлік күралдарына қатысты өкілеттіктері бар өзге де түлғалар және олардың өкілдері өздерінің бастамасы бойынша тауарлар мен көлік құралдарын кедендік тексеріп қарау кезінде қатысуға күкылы.

Тауарлар мен көлік күралдарына қатысты өкілеттігі бар декларант немесе өзге түлғалар және олардың өкідцері кеден органы лауазымды адамдарының талабы бойынша тауарлар мен көлік құралдарын тексеріп қарау кезінде қатысуға және кеден органының лауазымды адамдарына қажетті жәрдем көрсетуге міндетті. Тасымалдаушы арнайы уәкілеттік берген өкіл болмаған жағдайда, көлік құралын баскдратын жеке тұлға осы міндетті атқарушы болып табылады.

Кеден органы декларант, тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктер бар өзге де адамдар және олардың өкілдері болмаған кезде, мынадай жағдайларда:

1) аталған адамдар тауарлар мен көлік құралдары тапсырылғаннан кейін он күн өткен соң келмеген жағдайда;

2) үлттық қауіпсіздікке, адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, Қазақстан Республикасы халықтарының мәдени игілігін сақтауға қауіп болған жағдайда және кейінге қалдыруға болмайтын өзге де жағдайларда;

3) Тауарларды халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберген кезде;

4) тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының

кедендік аумағында кедендік режимді бүза отырып қалдырған жағдайда тауарлар мен көлік кұралдарына кедендік тексеруп карау жүргізуге құқылы.

Аталған жағдайларда тауарлар мен көлік құралдарын кедендік тексеріп қарау екі куәгердің кдтысуымен жүргізіледі және кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша кедендік тексеріп қару актісі ресімделеді.

Егер кедендік декларация көрсетілген тауарлардың бір бөлігі бір атаудағы тауарлар ретінде кедендік тексеріп қарауға үшыраған болса, онда мүндай тексеріп қараудың нәтижелері кедендік декларацияда көрсетілген осындай барлық тауарларға қолданылады.

Кедендік тексеріп қараудың нәтижелері бойынша екі дана етіп акт жасалады. Кедендік тексеп қарау жүргізілгендегі туралы актіде мынадай мәліметтер:

1) кедендік тексеріп қарауды жүргізген кеден органнының лауазымды түлғалары мен оны жүргізу кезінде қатысқан адамдар туралы мәліметтер;

2) декларанттың, тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктері бар өзге де адамның қатысуынсыз кедендік тексеріп қарау жүргізудің себептері;

3) кедендік тексеріп кдраудың нәтижелері көрсетіледі. Актінің екінші данасы тауарлар мен көлік күралдарына қатысты өкілеттіктер бар адамға не оның өкіліне тапсырылады.

Жеке тексеріп царау.

Кедендік бақылаудың ерекше нысаны ретіндегі жеке тексеріп қарау Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өтетін не кедендік бақылау аймағындағы немесе халықаралық әуежайдың транзит аймағындағы жеке түлғаның Қазақстан Республикасының зандарын бұзу объекгілері болып табьшатын тауарларды өзінде жасап, бермей түр деп

ойлауға жеткілікті негіздер болған жағдайда, кеден органы басшысының немесе оны алмастырушы адамның жазбаша шешімі бойынша жүргізіледі.

Жеке тексеріп қарау жүргізуге байланысты рәсімді және жеке тексеріп қарауды рәсімдеу тәртібін кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.

Жеке тексеріп қарау басталар алдында кеден органынын лауазымлы адамы жеке тұлғаға кеден органы басшысының немесе оны алмасытрушы адамның жеке тексеріп қарауды жүргізу туралы шешімін көрсетуге, ажве түлғаны мұндай тексеріп қарауды жүргізу кезіндегі күкыкгарымея таныстыруға және жасырған тауарларын өз еркімен беру туралы үсыныс жасауға міндетті.

Кеден органы лауазымды адамның жеке тексеріп карау жүргізу кезіндегі іс-әрекеті жеке түлғаның ар-намысы мен абыройына нүксан келтірмеуге тиіс.

Өзіне қатысты жеке тексеріп қарау жүргізіп отырған жеке түлғаның:

1) жеке тексеріп кдрау жүргізу басталғанға дейін оны жүргізу тәртібімен және жеке тексеріп қарау жүргізу туралы шешіммен танысуға;

2) Қазақстан Республикасының заңдарын бұзу объектілері болып табылатын өзінде жасырған тауарларын өз еркімен беруге;

3) жеке тексеріп кдрау жүргізетін кеден органы лауазымды адамның жеке тексеріп қарау жүргізу туралы хаттамаға міндетті түрде енгізе отырып, мәлімдеме жасауға;

4) жеке тексеріп қарау жүргізудің нәтижелерімен және іс жүргізу қүжаттарымен танысуға;

5) жеке тексерш қарау жүрпзетш кеден органы лауазымды адамдарының іс-әрекеттеріне осы Кодекске сәйкес шағым жасауға;

6) адвокатың қызметтерін пайдалануға күқығы бар.

Өзіне қатысты жеке тексеріп қарау жүргізілген жеке адамға жеке тексеріп қараудың жүргізілгені туралы хаттаманың көшірмесі, тауарлардың алынып қойғаны туралы акті беріледі.

Жеке тексеріп қарауды тексеріп қаралатын адаммен бір жыныстағы кеден органының лауазымды адамдары сол жыныстағы екі куәгердің кдтысуымен санитарлық-гигиеналық талаптарға сай келетін оқшауланған үй-жайда жүргізеді. Бұл үй-жайға басқа жеке түлғалардың енуіне және олардың тарапынан жеке тексеріп қараудың жүргізілуін қадағалау мүмкіндігіне жол беррілмеуге тиіс. Тексеріп қаралатын адамның дене органдарын тексеріп зерттеуді маман-дәрігер, қажет болған жағдайда арнайы медициналық техниканы пайдалана отырып жүргізуге тиіс.

Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, маман-дәрігердің кеден органы басшысының немесе оны алмастырушы адамның жеке тексеріп қарауды жүргізу туралы шешімін орындаудан жалтаруға құқығы жоқ.

Жеке тексеріп қараудың жүргізілгендігі туралы кеден ісі мәселелері жөнівдегі уәкілетті оргран бекітетін нысан бойынша хаттама жасалады.

Хаттама — жеке тексеріп қарауды жүргізген кеден органынын лауазымды адамы, өзіне қатысыты тексеріп қарау жүргізілген жеке түлға, куәгерлер, ал тексеріп зерттеу жүргізілген кезде — дәрігер қолдарын кояды. Тауарларды арнаулы таңбалармен таңбалау, оларга бірдейлендіру

белгілерін цою

Қазақстан Республикасының зандарында көзделген жағдайларда кеден органдары кедендік бақылауда тауарларда (олардың орамаларында) арнаулы таңбалардың, бірдейлендіру белгілерінің немесе оларды Қазақстан Республикасының кедендік аумағына әкелудің заңдылығын растау ушін пайдаланатын тауарларды белгілеудің өзге де тәсілдерінің болуын тексеру жолымен жүзеге асырады.

Тауарларда арнаулы таңбалардың бірдейлендіру белгілерінің

немесе тауарларды белгілеудің өзге де тәсілдернің болмауы, егер өзінен мұндай тауарлар табьшған адам, декларант не өзге де мүдделі адам басқаша дәлелдей аламаса, Қазақстан Республикасының кедендік аумағына тауарлады кедендік ресімдеу мен шығару жүргізілмей жүзеге асырылған тауарлар әкелу ретінде қаралады. Тауарлардың және көлік құралдарының есебі мен олар бойынша есепшілік жүйесін тексеру.

Кедендік бақылаудың нысаны ретіндегі тауарлардың және көлік күралдарның есебі мен олар бойынша есептілік жүйесін тексеру мынадай жағдайларда:

1) Тұлға кедендік ресімдеудің оңайлатьшған рәсімдерін қолдану туралы мәлімдеген кезде;

2) Қазақстан Республикасының зандарынада айқындалған

тәртіппен есепке алынуға тиіс тауарларды шартты түрде шығарған кезде;

3) Кеден брокерлері, кедендік тасымалдаушылар ретіндегі қызметті жүзеге асыратын, сондай-ақ жекелеген кедендік режимдер шеңберінде және уақытша сақтау бойынша кеден қызметтерін көрсету жөніндегі қызметті жүзеге асыратын түлғаларға қатысты;

4) кедендік бақылаудағы тауарлар мен көлік құралдарына қатысты сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларды тексеру кезінде қолданылады.

Есеп пен есептілік жүйесін тексеру кеден ісі саласындағы сырқы экономикалық және өзге де қызметті тексеруді пайдалана отырып кедендік бақылау жүргізу кезінде іске асырьшуы мүмкін.

Тауарлардың және көлік құралдарының есебін жүргізу. Шартты түрде шығарылған тауарлар мен көлік құралдарын, тарифтік және тарифтік емес реттеу шаралары белгіленген тауарларды бақылауды

қамтамасыз ету мақсатында кеден органдары осы Кодекске сәйкес кедендік ресімдеу мен кедендік бақьшау кезінде тұлғалар беретін мәліметтер негізінгде, кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен және нысандарда Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік кұралдарының есебін жүргізеді.

Қазақстан Республикасының аумағында шартты түрде шығарылған тауарлар мен көлік құрадцарын пайдаланатын тұлғалар және осы Кодексте белгіленген өзге де тұлғалар олардың есебін жүргізуге және кеден органдарына кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгіленген тәртіппен есептілік тапсыруға міндетті.

Үй-жайлар мен аумацтарды тексеру.

Қазакстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, кеден бақлауын жүргізу мақстанда кеден органының лауазымды адамдары қызметтік куәлігін және кеден органының басшысы қол қойған нүсқаманы көрсеткен кезде, кедендік бақьшауға жататын тауарлар мен көлік күралдары, кедендік бақылау үшін қажетті күжаттар болатын, не болуы мүмкін, не кедендік бақылаудағы тауарлар болуы мүмкін, не кедендік бақылаудағы тауарларға қатысты қызмет жүзеге асырылатын аумақ пен үй-жайларға (тексеріп қарау мен тінту жүргізу күқығынсыз) кіруге қүқығы бар.

2.3. Қазақстан Республикасыңда тауарлар көлік кұралдарына қатысты жүргізілетін операциялары.

Орнатьшған тәртіпке сәйкес және кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын өткізу жағдайларына байланысты кедендік ресімдеу процесінде

Кезең ажыратылады: алдын ала жасалатын операцияларды жүзеге асыру және негізгі кедендік ресімдеуді жүзеге асыру. Алдын ала жасалатын операциялар негізгі кедендік ресімдеуді жүргізуін жеңілдетуге және тездетуге мүмкіндік береді.

Негізгі кедендік ресімдеу тауарлар мен көлік құралдарын оларды мәлімдеу процесінде сәйкес кеден режиміне орналастыруында көрінеді.

Кедендік бақылауды жүзеге асыру процесінде кедендік ресімдеу бойынша алдын ала жасалатын операциялардың қызметін, мазмүнын және қолдану тәртібін қарастырайьқ

Кеден органдарына жүктелген маңызды қызметтердің ішінен Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауар айналысын тездетуге мүмкіндік беретін жағдайлар жасау болып табылады. Бұл үшін осы кеден процедураларын жүргізуге уақыт нормативтері анықталған. Тауарлар мен көлік құралдарының кедендік ресімдеуі кеден органының лауазымды түлғасы осы процедураны жүзеге асыруына өзінің дайындығын біддіргеннен кейін 30 минуттан кешіктірмей басталуы тиіс.

Сонымен, қатар кедендер мен кеден бекеттеріне кедендік ресімдеуді келесі жұмыс күнінің аяқталуынан кешіктірмей бітіру керек.

Осы мақсатта тауарлар мен көлік құралдарын кеден органына үсынудың шекті мерзімдері белгіленген.

Сөйтіп, декларация беру мерзімдері тауарлар мен тауарларды тасымаллайтын көлік күралдарын Қазақстан Республикасының кеден органына үсынған күннен бастап 30 күннен аспауы керек. Бос көлік

кұралдары мен жолаушьшарды тасымалдайтын көлік құралдары Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан тікелей өткен уақытта мәлімденеді.

Жеткізу орындарда тауарлар мен көлік кұралдарын үсыну уақыты 30 минуттан кешіктірілмей белгіленген.

Негізгі кедендік ресімдеу алдындағы кеден ісіне қатысты барлық іс-әрекеттер алдын ала жасалатын операцияларға жатады.

Негізгі кедендік ресімдеу алдындағы алдын ала жасалатын операциялар әр түрлі, маңызды және негізгі кедендік ресімдеу максаты үшін қажет.

Олардың ішіндегі маңыздылары келесілер:

кәсіпкерлік қызметпен айналысуына шаруашыпық субъекті ретінде түлғаның тіркелуі және сәйкес қүжаттар алу;

СЭҚ-ке қатысушының лицензиялар және сәйкес

мемлекеттік органдарының басқа да рүқсат қүжаттарын: мәміле паспорты; кеден төлемдерін төлеуді растайтын қүжаттар; тауарды кеден бақылауымен тасымалдауға көлік құралының жарамдылығы туралы куәліктері; тауар көліктік және тауарды алып жүруші күжаттар; тауардың шыкқан елі туралы сертификаттар; кедендік мақсаттарға кажетті басқа да құжаттар алуы;

кеден органының кеден шекарасын кесіп өту туралы немесе тауарлар мен көлік құралдарын кеден территориясынан шығару ниеті туралы хабардар етуі;

кеден органына сәйкес жағдайларда үшінші тұлғалардың кеден төлемдерін төлеу туралы кепілдіктерін үсыну немесе қажетті сомаларды кеден органы депозитіне аудару;

— жеткізу, тасымалдау, мәлімдеу және көлік экспедиция келісімдерін жасау;

— тауарлардың сынамалары мен үлгілерін алу;

— кеден органдарына уақытша және қысқаша декларацияларын

ұсыну;

— тауарларды уақытша сақтау қоймасына орналастыру;

— тауарлар мен көлік құралдарын кеден шекарасы арқылы өткізуге байланысты барлық басқа әрекеттер.

Жоғарыда атап кеткендей, алдын ала жасалатын кедендік ресімдеу тауарлар мен көлік құралдарын кеден шекарасы арқылы өткізуін тездетуге. тыйым салынған тауарлар мен көлік құралдарын әкелуі мен әкетуін бодцырмауға, сондай-ақ оларды кедендік мақсаттарда идентификациясына бағытталған.

Негізгі кедендік ресімдеудің мақсаты — тауарлар мен көлік құралдарын белгілі бір кеден режиміне орналастыру болып табылады.

Негізгі кедендік ресімдеуі келесі кезендерден тұрады:

1) кедендік декларацияларды қабылдау, тіркеу және есепке алу, белгілі бір кеден режиміне орналастырыудың дұрыстығын, тарифтік емес реттеу шараларын сақталуын бақлау, тауарларды идентификациялау мақсаттары үшін кедендік декларациядағы мәліметтердің толықтығы мен дұрыстығын бақылау кезеңі.

2) Сыртқы экономикалық қызметтің Тауар номенклатурасына сәйкес тауардың кодын, шыққан шыққан елін анықгаудың дұрыстығын бақылау, валюталық бақылау, кеден күнын бақылау,кеден төлемдерін бақьшау кезеңі.

3) кедендік тексеру және шығару кезеңі.

Бірінші кезеңде:

— Кедендік декларация және оның электорндық көшірмесін қабылдауға қажетті шартгардың сақталуын тексеру, соның ішінде алдын ала жүргізілетін операцияларды жүргізілу тәртібін сақталуын тексеру;

— кедендік декларация және кеден органына міндетті түрде үсынуға жататын баска да кужаттарды қабылдау, сонымен қатар кедендік декларацияның электрондык көшірмесін кдбьщдау;

— кедендік декларацияны тіркеу;

— кедендік декларация және оның электрондық көшірмесін мәлшделген режиміне сәйкес толтыру ережелеріне сәйкестілігін, сондай-ақ кедендік декларацияның электрондық көшірмесіндегі мәліметгердің кедендік декларацияны қабылдау процесінде сияқты, тауарлар мен көлік құралдарын шығарғаннан кейін де қағаз носительдегі міліметтеріне сәйкестілігін жалпы тексеру;

-тауарларды идентификациялау мақсаттары үшін кедендік декларациядағы мәліметтердің толықгығы мсн дұрыстығын бақылау;

— декларанттыцң кедендік дскларацияны берудің белгіленген мерзімдерін сақтауын тексеру;

елпленген талаптарға сойкес кедендік декларациядағы тауарды сипаттаудын ұыстығын, осы сипатгаудың кедендік ресімдеуге үсынылғанған тауардың сипаттамасына сәйкестігін тексеру, сонымен қатар тауар туралы сандық берілгендерді (орын саны, салмағы және т.б.) тексеру;

арифтік емес реттеу шараларын сақтау мақсатында кедендік декларациядағы мәліметтердің дұрыстығы мен толықтығын бақылау; -тарифтік емес реттеу шараларын сақталуын растайтын қүжаттар мен мәліметтерді тексеру;

— тауарлардың сәйкес кедси режимінде (кедендік күнын анықгау және кеден төлемдерін төлеуден басқа) орналасу шарттарының сақталуың бақылау;

кедендік бақылауға қажеггі құжатгар мен мәліметтерді, тексеру кеден қүны, кеден телемдсрі гуралы құжаттар мен мәліметтердеп, валюталық бақылауға қажетгі қүжаттар мен мәліметгерден басқа;

— кедендік ресшдеу аяқталгаипан кейін кедендік декларацияларды жоие онымен бірге жүретін қүжатгарды жинау;

кедендік ресімдеу аяқталмаган кедендік декларацияларды есепке алу жүзеге асырылады.

Бақылауды аяқталғаннан кейін лауазымды тұлға кедендік декларацияның бірінші парағының теріс жағына » 1 «санына «Тексерілді» деп жазып, тексерудің күнін, аяқталу уакытын, қолтаңбасын, жеке нөмерлік мөрін басады және декларацияны келесі кезеңге жібереді.

Екінші кезеңінде:

— сыртқы экономикалық қызметтің Тауар номенклатурасына (СЭҚТН) сәйкес тауардың топтастыру мақсаттары үшін кедендік декларациядағы мәліметтердің толықгығы мен дұрыстығын бақылау;

— тауар кодын бөлімше қүзіретіне жатқызылған жағдайда жағдайда СЭҚ ТН -на сәйкес анықтаудың дұрыстығын тексеру;

— тауардың шыққан елін анықтау үшін және соған сәйкес тарифтік жеңілдіктер мен преференцияларды ұсыну үшін кедендік декларациядағы мәліметтердің толықгығы мен дұрыстығын бақылау;

— валюталық бақьшау мақсаттары үшін қажетті барлық құжаттардың болуын (соның ішінде кеден құны декларациясы мен мәміле паспорты) тексеру;

— сырткы сауда келісім-шарттары мен кедендік ресімдеу негізінде жүргізілетін басқа да құжаттардың шарттарының валюталық заңдылық талаптарына сәйкестігін тексеру;

-кедендік декларацияға мәліметтердің, валюталық бақылауды жүзеге асыру үшін көрсетілген қүжаттардағы акпараттың сәйкестігін тексеру;

— декларанттың тауардың кеден қүнын аныктау әдісін таңдауының лүрыстығын тексеру;

— тауардың кеден құнын мәлімдеудің кеден күнын анықтаудың таңдалған әдісіне және оны растайтын қүжаттарға сәйкес дұрыстығын тексеру;

— кедендік ресімдеу барысында кеден құны мен кедендік төлемдерді түзету және кедендік декларацияның электрондық көшірмесіне және кедендік кұн декларациясына өзгертулер енгізду;

— декларант мәлімдеген кедендік құнды құжаттық расталуы болмаған кезде тауарды уақытша (шартты түрде) бағалау, кеден құны мен кеден төлемдерін сәйкес түзету;

— кеден органының валюталақ бақылау бойынша арнайы бөлімшеге кеден органдарының қүзырына жатпайтын валюталақ зандылықты бұзу туралы ақпаратты беру;

— кедендік төлемдерді төлеуге жауапты түлғадан кедендік; төлемдерді, бұрын жасалған жіберілімдер бойынша кедендік төлемдерді төлеуді кейінгі қалдыры немесе бөліп-бөліп төлеу проценттерді төлеу бойынша қарыздардың, кеден ережелерін бұзу кеденде жасалған айыпты соммаларының, кеден төлемдерін төлеудің мерзімін өткізгені үшін өсім болуын тексеру;

— кедендік декларация мен оның электрондық көшірмесін толтырудың дұрыстығын, кедендік төлемдердің есептелуіне әсер ететін ондағы мәліметтердің толықтығы мен аныктығын тексеру;

— тарифтік және салық жеңілідіктері мен преференциялардын негіздеуін, аталған жеңілдіктерді анықгайтын не болмаса кеден төлемдерін бақлау мен есепке алуын жүзеге асыратын кеден органы бөлімшесінің сәйкес расталуы болған кезде кеден төлемдері мен салықтарын есептеу және төлеудің ерекше тәртібін орнататын қүжаттарды бақылау;

— кеден төлемдерін төлеу бойынша мәлімделган кеден режимінің шарттарын сақталуын немесе оларды төленуін қамтамасыз етуін бақылау;

— төленуге жататын кеден төлемдері мен салықтар сомаларының есептесудің дұрыстығын тексеру;

— кеден төлемдері мен салықтарын төлеудің, соның ішінде кеден төлемдері мен салықтарын төлеуте төлем құжаты реквизиттерін толтырудың дұрыстығын тексеру;

— кеден төлемдерін төлеуді кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп төлеуді ұсыну туралы кеден органы басқылаушыларының шешімінің болуын, сондай-ақ кеден төлемдерінің бақылауы мен есепке алуын жүзеге асыратын кеден органының арнайы бөлімшесінде белгіленген тәртіпте тіркелген кеден төлемдерінің төленуін қамтамасыз етуін растайтын құжаттың болуын тексеру жүзеге асырылады.

Бұл кезеңде лауазымды түлға уақытылы төленбеген кеден төлемдерінің мерзімін өткізгені үшін өсім қолданылады.

Бақылауды аяқтағаннан кейін лауазымды түлға кедендік длекларацияның бірінші парағының теріс жағында «2» деген санына «Тексерілді» деп жазып, тексерудің күнін, аяқталу уақытысын, қолтаңбасын қояды, жеке нөмірлік мөрін басады және декларацияны келесі кезеңге жібереді.

Үшінші кезенде:

— кедендік ресімдеу мен бақылаудың алдынғы кезеңдерінен — өтуін тексеру;

— кедендік тексеру (соның ішінде идентификациялық тексеру) және тексеру нәтижелерін белгілеу;

кедендік тексеруді жүргізбеу туралы шешімді қабылдаған кезінде тауарлар мен көлік құралдарын қарау;

тауарлар мен көлік кұраладарын шығару туралы немесе оларды шығармаудың мүмкін еместігі туралы шешім қабылдау жолымен келендік ресімдеуді аяқтау.

Тексеру ыдысты, қораптауды ашу жолымен уакытша сақтау орындарында немесе басқа жерлерде жүзеге асырылады. Тексеру барысында тауардың саны анықталады, оның аталуы, сапасы, кеден

мақсаттары үшін қажетті басқа да көрсеткіштер орнатылады.

Тауарларды жасырын өткізу туралы негіздер болған жағдайда көлік құралдарының барлығын немесе оның жүк орындарын, қуыстарын, басқа да конструкциялық ерекшеліктерін тексеруі мүмкін.

Тексеруді жүргізу жағдайында белгіленген форма бойынша тексеру актісі жасалады және кедендік декларацияның бірінші парағының теріс жағыңда «3» санында тауарлардың шығаруын жүзеге асыратын лауазымды түлға тексеру нәтижелері белгіленген екі данада жасалатын тексеру актісінің номері мен күнін, тексеру нәтижелерін көрсетумен деп жазып, күні, қолтаңбасы және жеке номерлік мөрі басылады.

Тексеру қажеттілігі туралы шешім кедендік ресімдеудің алдынғы кезеңцерінде қабылдануы мүмкін. Мұндай жағдайда сәйкес лауазымды түлға осындай шешімнің қысқа негіздеуін көрсете отырып кедендікдекларацияның теріс жағына «С досмотром ..» деп жазып, тексеруді тапсырған шығаруға жауапты лауазымды түлғаны ескертеді.

Тексеруді тексеру тобының құрамына кіретін және күжаттык бақылауға қатыспайтын лауазымды түлғалар жүргізеді (орталық кеден органының ногрмативті күқықтық актілерімен кдрастырылған немесе бөлім бастығының біржолғы шешімнің кдбылдануы жағдайларынан баска).

Тексеру аяқталғаннан кейін оны жүргізген лауазымды түлға тексеру нәтижелерін растайтын құжаттар мен мәліметтерді шығаруға жауапты түлғаға үсынады.

Шығару туралы шешім бөлім бастығы мен немесе өкілетті лауазымды тұлғаман қабыцданады және кедендік декларацияда «Шығаруға рүқсат» (Выпуск разрешен) мөрін басуымен, сондай-ақ көлік құжатында оның жоғары жағында кедендік декларацияның номерін көрсетуімен расталады.

Мөрі мен номері шығару туралы шешімді кдбыцдаған лауазымды түлғаның жеке номерлік мөрімен расталады.

ІІІ – тарау. Оңтүстүк Қазақстан облысы бойынша Кедендік бақылау департаментінің кедендік бақылау жұмыстарына талдау

3.1. Кедендік бақылау жұмыстарының барысы

Кестеі-ОҚО КБД кедшдік рәсімдеу мш бақылау жұмыстарын талдау

Аталуы	2005	2006 «V	+/-(ауытқу)
Режимдер бойынша ресімделген КЖД көлемі:	10479	11250	771
Экспорт (10)	3297 _А	4092	+795
Кері экспорт (11)	12	25	+ 13
Уақытша әкеле/ әкету (31)	317	351	+34
Тауарларды еркін айналысқа шығару (40)	6568	6606	+38
Кері импорт(41)	16	21	+5
Кеден аумағында тауарларды қайта өңдеу (51)	1	2	+ 1
Кеден бақылаумш тауарларды қайта өңдеу (52)	2	—	-2
Кедш аумағынан тысқары жерде тауаларды кайтаөңдеу (61)	54	28	-26
Еркін кеден аймағы (71)	—	—	—
Бажсыз сауда дүкені(72)	95	17	-78
Еркін қойма (73)	—	—	—
Кеден қойма (74)	57	60	+3
Мем пайдасы үшін тауарлардан бас тарту (75)	7	3	-4
Тауарларды жою (76)	3	1	_-)
Транзит(80)	48	44	-4 _,
-Казақстаннан	2839,2 мың тг	4438,6 мыңтг	+ 1599,4
-Казакстанға	1941,9 мыңтг	1066,2 м.т	-875,7
-Казакстаннан	434,1 млн. $	650.9 млн $	+216.8
-Казакстанға	162,2 млн$	160.4 млн$	«1:8
Бірге алып жүрмеген жүктердің рәсімделмегені: -Қазакстаннан -Қазақсганға	947 251	358 88	-589 -163
Мемлекеттік шекара аркылы өткізілген жеке тұдғалар: -Қазакстаннан -Қэзақсганға	111 808 63 906	577 578 278 797	+214 891
Кэзакстаннан	47 902	298 781	+250 879

Демек, 2005ж қарағанда 2006ж өнім экспортының өсуі байқалады, яғни 2006 ж өнім экспорты 1 599,4 тоннаға артты, ал импорт 875,7 мың тоннаға азайды.

Сәйкесінше, құндық көрсеткіште де арту байқалады, яғни 2006ж экспортталатын тауарлардың құны 216,8 млн. АҚШ долларына артты, ал импортталатын тауарлардың құны 1,8 млн. АҚШ долларына азайды.

Жүк айналымы бойынша жүргізілгш талдауға сәйкес экспорттаушы негізгі елдер:

Импорт бойынша Экспорт бойынша

Ресей 1. Ресей
Өзбекстан 2. Өзбекстан
Германия 3. Қытай болып табылады.

Статистикалық мәліметтер көрсеткендей, тауарлардың негізгі жағыны Ресей Федерациясына келеді. 2006ж Ресей мш жеткізілетін өнімнің барлық көлемі жалпы тауар айналымының 64% құрады, ал 2005 ж бұл көрсеткіш 58% құрады. Негізгі өткізілетін тауарлар табак, автокөліктер, халық тұтынатын тауарлар болып табылады.

Кесте 2- Тауарларды жеткізу бойынша мәліметтер

Көрсеткіштер	2005	2006	+/- (ауытку)
рәсімделген көлемі -УКД -хжт ^	17758 2450	17955 3611	+197 + 1161
Дәлелденгш көлемі: -УКД -хжт	17365 2446	16036 3499	-1329 +1053
Жеткізу пайызы -УКД -ХЖТ	97% 99,8%	89,3% 96,8%	-7,7% -3%

Тауарлар жеткізуді бақылау 2005ж 2006ж дейін 2005ж жеткізу — 97%, 2006ж -89,3% құрайды. Жеткізбеудің пайызы салыстыру мерзімдеріне -7,7% кұрады.

Жеткізу пайызының төмшдеуі ҚР заңдылығына сәйкес тауарлар мен көлік құралдарын, жеткізу, көлік құралдарының белгілшгш бағытының мүмкіндігі бойынша айына 2000км есебімш анықталатын шекті мерзімнен аспауы керек.

Бұдан шығатыны, уақытша кедш декларациясының берілгш саны бойынша жеткізу мерзімдері ескірмеді.

2006 ж кедш басқармаларының ішінен дәлелденбегш жүктердің ең көпе саны:

— Батыс Қазақстан Облысы бойынша Кедш басқармасы -490 дана.

— Павлодар облысы бойынша Кедш Федерациясымен шекаралас кедш баскармалары тауарлармш көлік құралдарының негізгі импорттаушылармен экспорттаушылар болып табылады, соған байланысты, тауарлардың жеткізбеудің ең үлкш пайызы соларға тиісті.

Кедендік бақылау-Қазақстан Республикасы кедш заңдылығын сақтау және халықаралық келісімдер мш одан туындайтын халықаралық міндеттердің орындалуын қамтамасыз ету маісатында елдің кеден органдары колданатын жиынтығы.

Кедендік бақылау-Қазақстан Республикасы кедш органдарының лауазымды түлғаларымея келесі нысанда жүзеге асады:

кедшдік бақылауға қажетті қүжаттар мш мәліметтерді тексеру;

тауарлар мш транспорттық құралдарды кедендік тексеру;

жеке тексеру;

Республика кедш шекарасы арқылы өтетін заттарды есепке алу;

жеке және лауазымды түлғаларды ауызша сұрау;

есептілік және құжатылық жүйесін тексеру;

кедендік бақылауға жатқызылатын заттар орналасатын уақытша

сақтау қоймасы, кедш қоймасы, бажсыз сауда дүкші және өзге

жерлердің аумақтары мен бөлімдерін тексеру;

кеден баждары мш өзге төлемдерді жинау.

Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Кедендік бақылау департаметті аумағында 15 кеден бекеті қызмет етеді, олардың 8 шекаралас автоқыту кедш бекеттері және 2 теміржол бекеті. Кеден бекеттері 700 километрдш астам Өзбекстан мемлекетімш ортақ мемлекеттік шекараны бақылаудан өткізеді. Ел Президштінің 2003 жылы 10 қыркүйекте бергш тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Кедшдік Бақылау Агшттігі тауарлар мен көлік құралдарын өткізетін кедш бақылау шекарасы 100 пайыз қадағалау жоспарын жасады. Кедш аумағын бақылауда негізгі назар көлік құралдарын тексеруге аударылады. Өткізіліп жатқан шаралар кезінде 9 мыңнан астам автокөлік құралдары, 900 астам темір жол вагондары, 60 әуе кемесі, 74 мыңнан астам адамдар тексерілді. Нәтижесінде, Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Кедендік бақылау департаменті қызметкерлерімш Ақтөбе облысы бойынша Кедшдік бақылау департаменті қызметкерлері темір-жол вагоны ішінен 300 килограмм героин үстады.

3.2 Кедендік бақылаудың мәселелері мен жетілдіру жолдары

Қазақстан Республикасы даму стратегиясының басым мақсаттарының бірі экономикалық өсуі мен халықтың өмірінің жақсаруында мүмкіндік туғызатын табыстарды алу мақсатында мүнай және газды өндіру мш сыртқа шығаруды арттыру жолымш энергетикалық ресурстарды тиімді қолдану болып табылады.

Бізге белгілі, энергоресурстар мемлекеттің валюталық түсімдерінін негізгі көзі бола отырып тауарлар экспортының жалпы көлемінде басым болды.

Мұндай Қазақстандағы энергонасительдің өндірудің жалпы көлемінен шамамен 30 пайызын құрайды, газ жалпы үлестің 13-15 пайызы.

Республикадағы экономикалық реформалардың тереңдеуі мш байланысты мұнаймш, газбш, оларды өңде өнімдері мен электр энергия мш экспорт-импорттық операцияларды жүзеге асыратын сыртқы экономикалық қызметке қатысушылардың саны артты.

Қазақстан гюграфиялық орналасуының ерекшелігі көмірсутек шикізатын әлемдік рыноктарға жеткізу үшін тиімді қүбыр тасымал жүйесін жасауда қызыметтің кең аясын ашады.

Каспий қүбыр тасымал корсорциюмның қаратенгіздік терминалындағы бірінші танкеріне Қазақстандық мүнайы жіберілді, Батыс Қазақстан Қытай күбыртасымалының құрылысына дайындық жүргізудің алғашқы кезеңі аякталып жатыр. Баку-Жейхан қүбыр тасымалының жобасы бойынша жасалған келісімдер Қазақстандық мүндайды жерорта теңізінде тасымалдау мүмкіндігін зертталне ынталандырады. «Атасу» Мүнайқүю эстакадасы, «Бесқүл», «Терең-өзеіг және Шүбарқүдык бекеті ашылды, «Бестамақ» мүнайқүю эстакадасы аркылы өткізілетін мүнай көлемі артуда.

Мұнын бәрі Қазақстанның стратегиялық маңызы бар шикізатты өткізуде кедш бақылауын күшейтуді талап етеді.

— Кедшдік ресімдеуді нақты бақылауды ұйымдастырудың нүсқасын, Қазақстан Республикасының кедш шекарасы арқылы энергетикалық ресурстарды өткізу технологиясын жасау қызметі сондай-ақ белгіленгда тәртіпте қүзыретті органдарды энергоресурстарға бағалардың әлмдік рыноктағы баға деңгейінен негізсіз ауытқулар туралы ақпараттандыру және энергетикалық ресурстарды қайта өңдеумен байланысты операциялар бойынша кедш заңдылығын сақтауды бақылау қызметі кіретін Орталық энергетикалық кедш -үйлестіруші орган болып табылады.

2006ж қорытындысы бойынша 5 млрд. теңге көлемінде энергоресурстар бойынша кедшдіік төлемдермен салықтар өндірілді бұл 2005ж мш салыстырғанда 140 пайызды құрайды.

Кедшдік төлемдер мш салықтардың негізгі үлесі энергетикалық кедш бекеттерімш өндірілді:

Ақтөбе облысы бойынша Кедш Басқармасы-694 млн. тшге;
Атырау облысы бойынша Кеден Басқармасы-703 млн. тшге;
Батыс Қазақстан облысы бойынша Кедш Басқармасы-773 млн. тг;
ОҚО бойынша Бас Кедш Басқармасы-499 млн тшге
Алматы қаласы бойынша Бас Кедш Басқармасы- 775 млн тшге
Маңғыстау облысы бойынша Кедш басқармасы — 442 млн тенге

Мұнай өнімдерін әкелуде кедендік бақылауды күшейту мақсатында көлік және коммуникация Министрлігімен ақпаратпен алмасу жөнге салынды. Әр он күн сайын теміржол көлігімш республикаға әкелінген мүнай өнімдері көлемі туралы алынған ақпарат энергетикалық бекеттерімш үсынылатын есептіліктің берілгендерімен салыстырылады.

Энергоресурстар нарығындағы баға саясатына жүргізілгш талдау нәтижесі бойынша ҚР үкіметіне отандық компаниялар демпинг бағалары бойынша мүнай экспорты туралы ақпараттандырылды, соның нәтижесінде ҚР үкіметі бірқатар шаралар қабылдады, атап айтқанда:

Бірінші кезекте ҚР үкіметі мүнай өндіруші компанияларға шикізатпен қамтамасыз ету үшін және ішкі нарықты қымбат емес мүнай өнімдерімен жабдықтау үшін мүнайдың өндірілетін мөлшерінің бөлігін мүнай өндіретін кәсіпорындарға қоюды міндет етті. Бүл «Мүнай өнімдерінің ішкі нарығын түрақтандырудың кейбір мәселелері туралы» 02.08.2000 жылдың N1172 үкімет қаулысында көрініс тапты;

-«Трансферттік бағалар туралы» Заң қабылданды;

-өткізу пункттерін анықтау және энергоресурстарды есепке алудың комерциялық құралдарын орнату туралы ҚР үкіметі қаулысының жобасы жасалады және ведомстволарға келісуге жіберіледі. Қазіргі уақытта бұл жоба үкіметтің қаруында жатыр.

Біздің кеденіміз нақты бақылаудың, валюталық бақылау мш кедш табыстарының, оперативті бағыттарының ақпарат ағындарын жалпылауға мүмкіндік беретін программалық күралды құруды басым мәселе деп санайды

Бүл программалық құрал тек есептілікті қалыптастыруды ғана емес, сонымее қатар талдау қызметтерін атқару қажет.

Энергия тасымалдаушыларының декларациялау кезеңінш сәйкес шоттарға валюталық түсімдерді аударуға дейін қозғалсын көрсететін.

Мүның бәрі рәсімдеу мен бақылау процестерін тиімді басқаруға мүмкіндік береді, сонымен қатар республиканың сыртқы сауда саясатын қалыптастырудағы басшылық үшін айтарлықтай көмегін көрсетеді:

Осы мәселені шешу үшін кедшнің жергілікті есептегіш желісін жасау; мәліметтерді байланыс арналары бойынша беру процесін автоматтандыру бойынша жұмыс жасау қажет.

Сонымен бірге, тек кана эвгргоресурстарды ғана емес, басқа да тауарларды өткізуде кедендік рәсімде мш бақылауды жетілдіруде мынадай жұмыстар атқарылды:

Барлық кедш басқармаларында кедшдік жүк декларация процесін визуалды бақылау үшін ақпараттық жүйелерді енгізуді дайындау жөнінде жұмыстар атқарылды. Сыртқыэкономикалық қызметке қатысушылардың кедшдік рәсімдеудің барлық кезеңдерін өту процестерін бақылау пайда болады.

Мұндай ақпараттық жүйе Қарағанды облысы бойынша Кедш басқармасында іске шгізілді. Кедшдік рәсімдеу залының ақпараттық-кансультациялық бекеті монитормш жабдықталған. Онда

— КЖД номері;

— соңғы орындалған операция туралы ақпарат;

— сол операцияны орындаудың уақыты;

— операцияны орындаған инспектордың аты-жөні көрсетіледі.

Жақын арада мұндай жүйелер басқа да кедш органдарында орнатылады.

Қазіргі уақытта Агшттіктегі сәйкес программалық жүйесі бар. Сыртқыэкономикалық қызметке қатысушыларға кеден брокерлерінің қызметін қолданбай өздерінің тауарларын кедшдік рәсімдеу жөнінде операцияларды өздері жүргізуге мүмкіндік беретін ереже қолданылады. Сөйтіп, тауарларды декларациялаудың тәртібін оңайлатумш бірге қызмет көрсетуші, сонымш қатар осындай қызметтерді қажет ететін сыртқыэкономикалық қызметтің барлық қатысушылардың бірдей жағдайға қойылған.

2006 жылдың 1-қарашасында ҚР орталық кедш органы жеке меншік тауарлары үшін электрондық көшірмелерін жасауына сыртқыэкономикалық қызметке қатысушыларға 121 рүқсат берілді.

Кеден ісі саласындағы басқа жаңа қызметі-кеден маңы обьектілерінің құрылымын, соның ішінде уақытша сақтау орындарын (УСО) кеңейту болып табылады. Уақытша сақтау орындары ретінде жүк алушылардың ашық алаңдарында қоймаларын қолдануға болады. Егер бұрын сыртқы-экономикалық қызметке қатысушылар кедшдік рәсімдеу уақытысында тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау қоймаларына орналастыруға мәжбүр болса, онда қазір, уақытша сақтау орындарын құруға кедшдік бақылау агенттігінің шешімін алғаннан кейін сыртқы экономикалық қызметке қатысушы тауарларды жеке меншік немесе жалға алған қоймаларда сақтай алады. Бұл қосымша шығындардың қысқаруына мүмкіндік береді және сыртқы сауда қызметін ынталандырады.

Қазіргі уақытта ҚР кедендік бақылау Агенттігі сыртқыэкономикалық қызметке қатысушылар үшін қолайлы жағдайлар жасау жөнінде және әдістері мен формаларын шгізу жөнінде шаралар қабылданды.

Атап айтқанда, Қорғас кедшінде 2006 жылы 5,4 млрд. тенге көлемінде (2001 жылы 720млн. тшге) кедендік төлемдер мш салықтардың көлемі 165 млн. тшгеге артты немесе 2005 жылғы көрсеткіштерінің 4,6 есеге көп. 2006 жылдың тамызында Қалжат кедші жұмысын бастады, онда 5 айдың ішінде 700 млн тенге өндіріліп алынды.

Кедшдік рәсімдеу мш кедшдік бақылаудың сапасын жақсарту мақсатында бірқаьар кедш бекеттері жойылды, ал олардың негізінде Қордай, Семей Өскемен кедендері құрылды. Жалпы, Қазақстанда 161 кеден бекеттері жұмыс істейді.

Бірқатар басқармаларда кедшдік жүк делорациялар бір жұмыс күні ішінде (күнде күн) жүйесі бойынша рәсімделе бастайды

ОҚО бойынша кеден басқармасында бүл көрсеткіштер -99,5 пайызды, Жамбыл облысы бойынша -99,4 пайызды құрады. Ең төмшгі көрсеткіштер Атырау облысы бойынша Кедш басқармасында 81,6 пайыз, Маңғыстау облысы бойынша 81,8 пайызды құрайды.

Сонымш бірге тарифтік емес реттеу мен экспорттық бақылау, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында талаптарды сақтау жөніндегі кемшіліктер бар. Радиациялық бақылауды жүргізудің технологиялық нүсқасын бүзуда кедендік бақылау қызметкерлері қауіпсіздік нормаларын бүза отырып жүкпш байланыс жасады.

2006 жылы республикаға мүмкін болатын радиациялық деңгейін арттыру себебімш Қытай аумағынан металл сынықтары мш қара металдың калдыктары қайтарылды. Қара металдың қалдықтарын Қытай аумағынан кайтарудың ең жоғары көрсеткіші — Ақмола облысы бойынша, Шығыс Қазакстан облысы бойынша, Маңғыстау облысы бойынша Кеден баскармаларында тіркелді.

Сонымш қатар, қазіргі таңда 2007-2010 жылдарға арналған ҚР кедет органдары дамуының мемлекеттік бағдарламасын талқылау жүргізілуді, яғші соған сәйкес кедш бекеттері мен терминалдарын салу мш жайластыруда жалғастыру салмақты өлшеу құралдары мен кедендік бақылаудың техникалық құралдарымш қамтамасыз ету, асыл түқымды иттерді сатып алу, келшдік рәсімдеудің формалары мш әдістерін жетілдіру мәселелері талкыланды. Кедшдік рәсімдеу мш бақылау жүргізу тетіктерін жетілдіру үшін төмшдегідей үсыныстарымды үсынамын:

Қазақстанда 2015 жылға дейін қабылданған мемлекеттік жаңартпалы -индустриялық дамыту бағдарламасын енгізген негізгі талабы талабы ДС¥ кіру үшін экспорттың өсуіне үлттық бәсекелестік артықшылықтың қатысы, әсіресе шикізаттық сектордағы емес өнімге қатысты сөйлесу үрдісіндегі жайғасымды күшейту;
кедш ережелерін бүзушылықтармш, өткізіліп жатқан кеден процедураларын топтастыру, халықаралық терроризммен күресті күшейту, діни экстремизм, есірткі трафиктермш күресті тиімді жүзеге асыру мақсатында жасалған келісімдер шеңберінде шет елдердің кедш органдарымен тығыз байланыстарды жүзеге асыру;
Қазақстан беделі мш ролін бекіту мақсатында жемқорлық және басқа да қүқық бүзушылықтармш, кедш органдары қызметкерлерінің адал, тұрақты жүргізу;
Құрылған кеден органдарының қызмет ету мш тұрмыстық жағдайын қамтамасыз ететін, жоғарғы халықаралық стандарттарға сәйкес қызметтік -өндірістік және түрғын үй түрмыстық кешендер мш тармақталған күрделі кедш инфрақұрылымын сала отырып жетілдіру және дамыту;
Кеден бекеттерінің жеке құрамын қызметтік өткерудш айырмай білім беру үрдістерін өткізу мақсатында электронды пошта көмегімен біліктілікті арттыру және компьютерлі сауатсыздылықты әр бір ауысатын құрамға кедш

такырыбында ситуациялық жағдайлар жіберу арқылы жою. Бұл ретте окытудың қазіргі заманғы қашықта оқыту әдістерін, тршинг, кооперативті оқыту жүйелерін пайдалану;

Жалпы экономиканың және жеке жергілікті өндірістің бәсекелестік қабілетін қамтамасыз ету мақсатында, үрдісті түрде ҚР-ның кедшдік бақылау агенттігін және Республика Үкіметін жергілкті жерде болып жатқан сыртәы экономикалық жағдайлардағы өзгерістерінің қарқыны туралы ақпараттармен қамтамасыз ете отырып, тарифтік және бейтарифтік шараларды тиімді пайдалануды жалғастыра беру.

Кедш органдарына жүктелгш функциялардың кешенін іске асыру үшін бәрінш бүрын кедшдік ресімдеу мш кедшдік бақылауды жүзеге асыру қажет. Кедшдік рәсімдеу мен бақылау кедшдік ресімдерді оңайлату, оларды әлемдік стандарттарға жақындату. ҚР-ның халықаралық шарттарын толық сақтау (тауарлар мш көлік құралдарын тікелей өткізу пункттерінде ресімдеу) жолымш ҚР-ның кедендік шекарасы арқылы өтетін тауарлар мш көлік құралдарын кедендік ресімді жеделдету бағытында дамитын болады.

Кедш қызметі қалыпты жұмыс істеу үшін бейімделмеген және халықаралық деңгейге сәйкес келмейтін тасымалдау кеден бекеттерінің шамасы 52%құрап отыр, солардың деңгейін жақсартып, оларды ары қарай дамыту үшін арнайы бағдарлама жасау керек. Ол бағдарламада ең бірінші, бақылап-өткізу пункттеріне қажетті қазіргі заманға сай құрал жабдықтармен қамтамасыз ету керектігі қаралу қажет және сол жоспарды жүзеге асыру үшін нақты қаражат сомасы есептелініп, сонымш қатар жұмыстың аяқталуы мерзімі белгілшуі керек. Бұл жобаның іске асуы ең алдымен тауарлар үш көлік кұралдарын тасымалдауға байланысты кешендік бақылауды тез әрі сапалы жүргізуіне септігін тигізеді, сондай-ақ заңды және жеке түлғалардың кедендік ресімдеуін

Қорытынды

Кедендік бақылау кезінде кеден органдарымен жүзеге асырылатын шаралар тиімді нәтижелерді алу мақсатында бақылаудың барлық қатысушылары арасындағы өзара қарым-қатынас жетілдіруге бағыттлаған іс-әрекеттер мен процестердің жиынтығы арқылы жүзеге асырылады. Осы бақылауды дұрыс ұйымдастыру жолымен ғана мақсатқа жетуге болады.

Кедендік бақылауды ұйымдастырудың алғашқы мәселесі тауарлардың кеден шекарасы арқылы өткізу уақытын қысқарту мақсатында сыртқы экономикалық байланыстардың қатысушыларына, сыртқы номикалық қызметтің аса қарқынды жүріп жатқан жерлеріне жақындаған кедендер мен олардың құрылымдық бөлімшелерін ашу болып табылады.

Кедендік бақылау мен кедендік ресімдеуді жүзеге асыру бойынша жұмыстың негізгі бөлігі кедендер мен кеден бекеттеріне жүктелген. Сондықтан да осы құрылымдардыц ішінде және кеден органдары арасындағы өзара әрекеттесудің ұйымдастырылу тәртібін, негізі бағыттарын, принциптерін, мақсаттарын көрсететін кеденнің (кеден бекетінің) тиімді кұрылымын анықтаумен байланысты мәселелерді шешу-кедендік бақылауды ұйымдастырудың басқа маңызды мәселесі.

Кедендік бақылауды ұйымдастырудың келесі бір бағыты-осы процеске сыртқыэкономикалық қызметке кдтысушыларды, көлік және байланыс кәсіпорындарын, басқа күқық қорғау органдарын, атқарушы билік органдарын қатыстыру болып табылады. Бұл жерде ерекше роль кедендік операцияларын жүзеге асыруында тікелей қатысуы кедендік бақылауды жүргізуін жеңілдететін және тездететін кеден брокерлеріне, кедендік тасымалдаушыларға, уақытша сақтау қоймалары мен кедендік қоймалардың иелеріне қатысты.

Сөйтіп, тауарлардың, көлік құралдарының және түлғалардын кеден шекарасынан өткенде барлық қарастырылған және баска да

ұйымдастырушылық шаралардың үйлесуі жолымен тиімді кедендік бақылауды ұйымдастыру үшін кджетті жағдайлар жасалады. Аймақтағы кедендік бақылауды ұйымдастыру:

Кеден органдары атқаратын жұмыс көлемін анықтауды;
Кедендік бақылау мен ресімдеудің орындарын белгілеуден, олардың арасында жұмыс көлемін тиімді бөлуден, осы процедураларды жузеге асыру үшін қажетті жағдайлар жасауды;
Кеден органының сандық құрамын анықтау және тиімді құрылымын жасауды;
Кадрлар таңдау мен оқытуды;
Материалды-техникалық базасын құруды;
Кеден органының ішінде және кеден мен кеден маңы саласы арасында байланыс пен өзара қарым-қатынас жүйелерін құруды;
Кедендік бақылауды жүзеге асыруда қатысатын және осы процеске көмек көрсететін кеден органының барлық кызметтерінін түрақты жұмысын қамтамасыз етуді қамтиды.

Кедендік бақылауды ұйымдастырудың үлгілік нүскасы кеден органдары қызметкерлерінің тауарларды, көлік құралдарын кеден шекарасы арқылы өткізуге қатысы бар өзге де кәсіпорындар мен ұйымдардын өзара әрекеттесу жүйесін көрсетеді. Тауарлардың елге әкелінуі және түлғалардың келу кезінде ол келесі шараларды қамтиды:

Кеден органының тауарлар мен келік құралдарының, кеден шекарасын кесіп өтуі туралы, ал сәйкес жағдайларда — кеден шекарасын кесіп өтетін түлғалар туралы хабардар етуі және оны қабылдауы; 2.Кеден органына тауарларды, көлік құралдарын және соларға байланысты қүжаттар үсыну;
Кедендік бақылауға тауарларды, көлік құралдарын, соларға сәйкес қүжаттарда қабылдауын ресімдеу, ал кейбір жағдайларда — тауарлар мен көлік құралдарының идентификациялық тандамалы немесе толық тексеруді, сондай-ақ қайталап тексеруді жүзеге асыру.
Тауарларды, көлік құралдарын және соларға сәйкес қүжаттарльг тағайындау кеденіне жеткізуді ресімдеу;
Тауарлардың, көлік құралдарының және соларға сәйкес құжаттардың тағайындау кеденіне жеткізуді бақылау;
Тағайындау кеденінің жеткізілғен тауарлар мен көлік құралдарының кедендік бақылауға қабылдауы;
Жіберуші кеденінің тауарлардың, көлік құралдарынын және соларға сәйкес құжаттардың тағайындау кеденіне жеткізуі туралы хабардар етуі;
Тауарларды уақытша сақтау қоймасына орналастыру;
Кеден органының кеден декларациясын қабылдауы;
Кеден органының кеден декяарациясын қабылдағаннан кейін тауарлардың кедендік бақылауы мен ресімдеуі;

Ю.Кедендік ресімдеуді аяқтау және оның нәтижелері бойынша сәйкес шешімді қабылдау.

Аталған үлгіні кедендік бақылауды ұйымдастырудың тек негізгі бағыттары ретінде ғана қарастыру керек.

Тауарлардың, көлік құралдарының елден шығарылуы кезінде және тұлғалардың елден кетуі кезінде операциялардың тәртібі кедендік бақылауды жүзеге асыруда өзгереді, бірақ ол кедендік бақылауды ұйымдастырудың нүскасына айтарлықтай әсер етпейді.

Сонымен, кедендік бақылауды ұйымдастырудың үлгілік нүсқасын жетілдірудің негізгі бағыттары мыналарда:

Кедендік бақылау механизмін ұйымдастыруды жетілдіру;
Тауарлар мен көлік құралдарын тексерудің сапасын артттыру және мерзімдерін қысқарту;
Кеден төлемдерін төлеу мерзімдерін қысқарту;
Кедендік процедураларының қүжаттық ресімдеуін жетілдіру; 5.Экономикаға және елдің жалпы қауіпсіздігіне зиян тигізуді алдын алу;
Кедендік бақылауды жүзеге асыруына жүмсалған шығындарды

тауарлардың категориясы мен оларды өткізетін тұлғаларға байланысты тиімді технологиялар жасау жолымен азайту;

Тауарларды кедендік ресімдеу орындарына дейін толық мөлшерде жеткізуді қамтамасыз ету;
Көлік ұйымдарымен тауарлардың тиімді кедендік бақылауы мен ресімдеуін жүзеге асыруын қамтамасыз ететін бірлескен технологияларды жасау және еыгізу жолымен өзара әрекеттесуін жақсарту;
Кедендік қызметтің басқа құқыққорғау органдарымен өзара әрекеттесудің негізгі бағыттарын жетілдіру бойынша шараларды жасау және енгізу;

Ю.Тауарлар мен көлік құраларының заңсыз өткізу бағыттарында бақылауды жетілдіру.

Осы аталғандардан қорытынды шығаратын болсак, кеден органдарының ұйымдастырушылық құрылымын және кедендік бақылауды осы процесті жүзеге асырудың әрбір бөлігінде ұйымдастыруды жетілдіру нәтижесінде ғана кеден жүйесінің қызмет етуінің жоғары нәтижесіне жетуге болады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Қазақстан Республикасының конститутциясы 1995
Қазақстан Республикасының Кеден кодексі. 2005
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар

мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу мен кедендш бақылаудың ережесін бекіту туралы» ҚР Кедендік бакылау Агенттігі Төрағасының 10.10.2002 жылғы N48 бұйрығы.

«Тауарларды декларациялаудың кейбір мәселелері туралы» ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 20.05.2003 жылғы N221-бұйрығы.
«Тауарлар мен көлік құралдарын әкету әкелу туралы міндеттеме формасьш бекіту туралы» ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасынын 12.05.2003 жылғы№186-бұйрығы.
«Жеке кедендік режимдер шеңберінде кедендік бақылау туралы»

ҚР кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 7.05.2003 жылғы №187-бұйрығы.

«Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу туралы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден комитеті Төрағасының 15.02,2001 жылғы N54 бұйрығына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 6.01.2003 жылғы №3 бүйрығы.

8.»Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеудің кейбір мәселелері туршіы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден комитеті төрағасының 15.02.2001 жылғы №51-бұйрығына өзгертулер енгізу туралы.

9.»Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу туралы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитеті төрағасынын 15.02.2001. жылғы №54 бұйрығы.

Кедендік бақылау туралы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы №50 бұйрығы.
«Алдын ала жүргізілетін операциялар туралы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі кеден комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы №149-бүйрығы.

12 «Жеке тұлғалардың валюталарды декларациялаудың тәртібі туралы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитетінің 14.09.2000 №285-бұйрығы.

«Әуе кемелерін пайдалануға қажетті жанар-жағармай материадцарды кедендік ресімдеу-туралы» ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитеті Төрағасының 22.05.2000 жылғы №157- бұйрығы. 12.»Жүктерге шекараларда бақылау жүргізу шарттарын үйлестіру туралы Халықаралық конвенцияға Қазақстан Республикасының қосылуы туралы» 6.05.2002 жылғы N320 ҚР Заңы.

13.»Контейнерлерге қатысты 1972 жылғы Кеден конвенциясына Қазақстан Республикасының қосылуы туралы» 6.05.2002 жылғы N319 ҚР заңы.

14 Трансферттік бағалары қолдану негізіндегі мемлекеттік бақылау туралы» 5.01.2001 жылғы ҚР заңы.

15.» Қазақстан Республикасындағы өнімінің сәйкестігін бақылау туралы» ҚР Үкіметінің 29,11.2000 жылғы № 1787 Қаулысы.

16.»Теміржол көлігімен тасымалданатын транзит тауарларды кедендік ресімдеу туралы» ҚР Үкіметінің 18.03.1999 жылғы №258 қаулысы. 17.»Евразиялық экономикалық қауымдастық мүше-мемлекеттерінің территорияларындағы этил спиртін, алкогольді, құрамында спирті бар және темекі өнімдерінің өндірісі мен айналысын кедендік бақылау туралы Келісімнің жасалуы туралы» ҚР Үкіметінің 23.01.2002 жьшғы N82 қаулысы. 18.»Қазақстан республикасының территориясы бойынша автокөлік құралдарының өтуін реттейтін кейбір мәселелер» ҚР Үкіметінің 19.01.2002 жьшғы N62 Қаулысы.

Әлібеков С.Т. Қазақстанның кеден қүқығы Жалпы және ерекше бөлім.-Астана: 2002.
Борисов К.Г. Международное таможенное право.-Москва:2001
Сандровский К.К. Международное таможенное право: Учебник для вузов;-Киев:2001.
Основы таможенного дела: Учебник для вузов /под ред. В.Г. Драганова.-Москва: экономика, 1998.
Сарсембаев М.А. Таможенное право Республики Казахстан.-Алматы: 2000.
Нұрақметов Б. Қазақстан Респбликасының кеден ісі: сұрақтар мен жауаптар-таможенное дело в Республики Казахстан: Вопросы и ответы.-Алматы: 2000.
Таможенное право /под ред. Габричидзе — Москва. 1997.
Мадиярова Д.М. Кеден ісін ұйымдастыру және басқару: оқу құралы.-Алматы:2000.
Досымханова Ш.Некоторые аспекты совершенствования таможен-ных процедур Таможенный вестник N1, 2002.
Концепция проекта Таможенного кодекса Республики Казахстан Вестник МГД РК, N2 (29) февраль 2002.
Проект таможенного кодекса Внешнеэкономическая дятельность в Казахстане, N23 (197), 2002.
Новая подход к основным положениям таможенного законодательства Внешнеэкономическая деятельность в Казахстане, N22 (196), 2002.
Исахан Г. Казахстанской таможенной службе-10 лет! Вестник МГД РК, N7 (22) июль 2001.
Сериков Б. Таможенный контроль за перемещением

энергетических ресурсов страны Таможенный вестник- N1, 2001.

Ванин М. Реформа таможенной системы и эффективность экономики Проблемы теории и практики управления — N2, 2001.
Таможенные процедуры должны быть прозрачны для всех

Автомобильный транспорт N1, 2001.

Приоритетные направления Таможенной автоматизированной информационной системы РК (ТАИС) Вестник МГД РК, N10 (25)октябрь2001.
Глобальная экономика и проблемы таможенного контроля КОРИНФШІ, 2001.
Шалтыкова А. Таможенная служба-важнейший политический институт Республики Казахстан Евразийское сообщество N4, 2000.
Задачи таможенной политики на современном этапе Таможенный вестник №1, 2002.
Кеденшілер шетінен жемқор деу жансақ пікір: Кедендік бақылау Агенттігінін төрағасы Бердібек Сапарбаевпен сұхбат Егемен Қазақстан — 5 наурыз, 2003.
Об утверждении правил таможенного оформления и таможенного контроля товаров и транспортных средств, перемещаемых через таможенную границу Республики Казахстане — N22 (196), 2002.
Таможенное оформление: Сборник нормативных актов:-А:2001.
Таможенный контроль: Сборник нормативных актов:-А:2001
Таможенное право: Сборник документов. Ч 1 и 2 Сост. П.В Диденко; М.Б. Кудайбергенов-А.Данекер, 2000.
Нұрахметов Б. Қазақстан Респбликасының кеден ісі: сұрақтар мен жауаптар — Таможенное дело в Республике Казахстан: вопросы

и ответы. — Алматы: Жеті жарғы, 2000.

45.Таможенное прово подред. Б.Н. Габричедзе-М. 1997.

Алибеков С.Т. Таможенное дело в Республике Казахстан:

Учебное пособие; — Алматы: 1997.

Таможенное оформление товаров и транспотных средств Таможенный альманах, 5 2001.
Инструкция о проведении таможенного контроля и таможенного оформления товаров и транспортных средств, ввозимых на комплекс «Байконур» из РФ Внешнее экономическая деятельность в Казахстане — N3 (201), 2003.
Таможенное оформление информации передающейся по спутниковой связи ВЭД в Казахстане N22 (196), 2002. Сапарбаев Б.М. Фундамент таможенной деятельности ВЭД в Казахстане№0(208),2003.
Досымханова ІП.Ш. Перемешение товаров и транспортных средств, оформление и их декларирование ВЭД в Казахстане N9 (207), 2003.
Программа развития таможенной службы Казахстана на 2003 ВЭД в Казахстане N23 (197), 2002.

Мировые цены на нефть продолжают падать

Нурила Асанкызы стала первой в истории казахстанской…

Казахстанские спортсмены продолжают радовать победами на международной…

Москву массово атаковали беспилотники

Число беженцев в мире перевалило за 123…

Елена Рыбакина обыграла первую ракетку мира

Кто победил на выборах США, согласно мнению…

ВЫБИРАЕМ ПЫЛЕСОС LG ДЛЯ ДОМА: НАДЕЖНЫЙ ПОМОЩНИК…

В сторону земли движется мощная магнитная буря

В Сети распространилось видео, на котором директор…

Дипломдық жұмыс: Кедендік бақылау кеден ісінін кұрамдас бөліктері

Почему бизнес должен перейти на казахский язык?

В Алматы откроется французская школа с обучением по международным стандартам

В Казахстане за 2024 год произошло 22 тысячи ДТП

Жительница Актау выпустила брошюры на казахском языке

«Это не зоопарк». Сенатор Марат Кожаев рассказал о том, почему нет фото Бишимбаева в колонии

О НАС

Мобильное приложение

Наши контакты