МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ………………………………………………………………………………………3
І. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ
І. 1. 2,3 — димеркоптопропансульфонат және оның
қасиеттері……………………………………………………………..4
І. 2. Платинаның комплесті қосылыстары…………………………….6
І. 3. Платинаның фотоколориметриялық әдіспен
анықтау……………………………………………………………………………………8
ІІ. ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬДЫҚ БӨЛІМ
ІІ. 1. Негізгі заттардың сипаттамасы……………………………………10
ІІ. 2. Эксперимент методикасы.
ІІ.2.1 Ерітіндідегі платина (ІІ) — 2,3 — димеркоптопропансульфонат
системасын спектрофотометриялық әдіспен зерттеу………….10
ІІ.2.2. Платина (ІІ) унитиол әрекеттесуінің
мольдік қатынасын анықтау…………………………………………………12
ІІ. 3. Эксперимент нәтижелері және оларды талдау …………….15
II.4. Спектрофотометриялық әдіспен унитиол
арқылы платинаның сандық мөлшерін анықтау
әдістемесі……………………………………………………………………………….17
АНЫҚТАУ БАРЫСЫ…………………………………………………………….18
ҚОРЫТЫНДЫ……………………………………………………………………….19
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ………………………………20
КІРІСПЕ
Бұл дипломдық жұмыс – 2,3 — димеркоптопропансульфонат натрий металдардың әртүрлі қоспаларымен әрекеттесу заңдылықтарын зерттеуге негізделген [1]. Унитиолдың аналитикалық қасиеттері өте кеңінен тараған, атап айтқанда сезімталдығымен, талғампаздығымен, металдардың кейбір катиондарымен берік комплексті қосылыстар түзу қабілетімен ерекше, оның тотығу – тотықсыздану қасиеті аналитикалық мақсаттарда пайдалануға мүмкіншілік береді. [2]. Басқаша айтқанда тиолдармен әрекеттесу нәтижесінде түзілген (унитиол тиолдарға жатады) комплексті қосылыстар өте активті ісіктерге қарсы препарат болып есептеледі [3]. Осыған байланысты зерттелген биологиялық активті (ісікке қарсы) қосылыстардың басым көпшілігі (1500 ден аса) платинаның цис-диамин комплексті қосылыстары болып табылған. Бұрын платинаның унитиолмен мынадай қосылысы PtHUn * 3H2O, PtHUn * 2H2O зерттеліп, ісікке қарсы жақсы нәтиже көрсеткен [4]. Бірақ қосылыстың фармакологиялық активтілігін арттырып, оның кері әсерлерін (побочные явления) азайту платинаның унитиолатты қосылыстарындағы лиганды ауыстыру арқылы іске асырылады деген пікір бар [5]. Осындай қосылыстардың қасиеттері зерттелмеген.
Бұл жұмыстың мақсаты платинаның ерітіндідегі комплекс түзілуін зерттеу.
Диплом жұмысының өзектілігі – бұл синтез деп алынған қосылыстар аппробациядан өткен, қатерлі іскке қарсы биологиялық активтілігі зерттеліп анықталған.
Диплом жұмысы кіріспе, екі тарау анықтау барысы, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде тақырып бойынша ғылыми ақпарат беріледі. Олар зерттеу жұмысында көрсетілген өзекті мәселе, зерттеу орны, мақсаты, міндеттері анықталған.
І. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ
І. 1. 2,3 — димеркоптопропансульфонат және оның қасиеттері
Химияның көп салаларында, әсіресе комплексті қосылыстар химиясы саласында, құрамында сульфгидрлі тобы бар — тиолдар (меркаптандар) органикалық реагенттер аса маңызды орын алады. Бұндай реагенттер өте сезімтал және берік комплексті қосылыстар түзуге бейім боп келеді.
Әсіресе өте берік комплексті қосылыстар түзетін дитиолдар. Оларға жататындар 2,3 — димеркоптопропансульфонат натрий , оны бірінші рет Петрунькин 1950 жылы (Украина) атты ғалым тапқан [1].
Унитиолдың синтезі алты стадиядан тұрады:
- Натрийдің алкилсульфатын алу.
- Оны натрийдің дибромпропансульфонатына айналдыру.
- Дибромидті КSН – пен өңдеу.
- Реакциялық ортадан дитиолды бөліп алу.
- Бұл тұздан суда немесе спиртте күкіртті сутекпен ыдырату.
- Түзілген дитиолсульфоқышқылды содамен бейтараптау.
Унитиолдың структуралық формуласы:
Унитиол – майда кристалды структуралы ақ порошок, суда жақсы ериді;
Органикалық еріткіштерде (спирттен басқаларында; эфир, бензол, хлороформ) ерімейді. Азот қышқылы мен аммиакта жақсы ериді. Ерігіштігі мына қатар бойынша төмендейді:
НNО3 > H2SO4>HCl
Сулы ерітіндіде унитиол әлсіз екі негізді қышқылдық қасиет көрсетеді (рН=5) күшті қышқылыды ортада (рН=1) 2,3 — димеркоптопропансульфон қышқыл түрінде болады
CH2 – SH
|
CH – SH
|
CH2 — SO3H
рН артқанда протондар рет-ретімен бөлінеді:
Сулы ерітінділердегі диссоцациялану константалары
К1= К2=(1,44+0,18)*10-9 К3=(6,35+2,30)*10-14
Унитиолдың құрғақ препараты атмосфералық әсерлерге тұрақты, көп жылдарға дейін сақтауға болады. Бес жылда SН-тың құрамы 1%-ғана төмендейді екен[6]. Сілтілік ортадағы сулы ерітінділері тұрақсыздану болады. Унитиол тек үшінші суткада (сөткеде) тотыға бастайды. Тотықтырғыштарымен әрекеттескенде унитиолдың тотығуы бірнеше сатыда өтеді.
Тотығу процесінің схемасы:
унитиолди сульфид тетрасульфид сульфакислота сульфат
ионы
Унитиолдың тотықтырғыштармен әрекеттесуі аса маңызды орын алады [2]. Стандартты тотығу-тотықсыздандыру потенциалы + 0,5В және одан жоғары болса, унитиолмен төменгі тотығу дәрежесіне дейін тотықсызданады.
Сульфгидрлі топтағы күкірттің бөлінбеген жұп электрондарының қатысуымен унитиол берік хелатты комплекс түзеді. Осыған байланысты унитиолдың ауыспалы топ элементтерімен әрекеттесіп, қосылыс түзуі ғылым мен техникада аса маңызды орын алады.
І. 2. Платинаның комплесті қосылыстары
Платинаның заряды жоғары, иондық радиусы кіші және толмаған d -орбиталі бар, сол себепті күшті комплекстүзгіш металл боп саналады.
Платинаның (0), (ІІ), (VІ), (V) комплексті қосылыстар белгілі, ал платина (ІІІ) қосылысы белгісіз деп айтуға болады. Бүгінгі таңда немесе көп зерттелген платинаның комплексті қосылыстары Рt(ІІ) және Рt(ІV). Платинаның (ІІ) комплексті қосылысының құрылысы квадрат боп келеді, ал Рt(V) және Pt(IV) сирек кездеседі және оның құшрылысы туралы айту қиын. Бірақ платинаның кейбір қосылыстары әлсіз байланыстар арқылы октаэдр конфигурациясын түзеді деген жорамал – мәліметтер бар. Ерітіндіде бұлардың орнына еріткіш молекуласы ауысуы – мүмкін [7]. Лигандтармен орын басу реакцияларында атакаға (өзгеріске) осы октаэдр құрылысы ұшырайды. Қазіргі уақытта металлдардың көптеген лигандтары оксиальды күйімен (положения) әрекетттесетіні дәлелденіп отыр [8].
Атом лигандтарының байланыспайтын электрондармен әрекеттесуі [Pt(NH3)2Cl2]сияқты комплекстердегі N–Н тобының валенттік және деформациялық тербелістері нәтижесінде іске асады. Бұл (аномалия) ауытқуды ғалымдар [7] dxy несеме dxz металл орбитальдарымен Н атомдары арасындағы сутектік байланыс арқылы деп жорамалдап түсіндіреді. Pt(ІІ) комплекстері кинетикалық және термодинамикалық тұрғыдан қарағанда инертті, оларды Pt(IV) комплексіне дейін тотықтыруға болады (бастапқы конфигурациясын сақтай отырып ).
Төртмүшелі циклді мұндай комплексті қосылыстардағы электрондар металл атомының толтырылған dxy және dxz орбитальдарының лигандаларының осындай толтырылмаған орбитальдарымен бүркесуі нәтижесінде тұрақты бола алмайды.
Тотығу дәрежесі төртке тең платинаның қосылысы оңай түзіледі. Pt(ІV) комплексінің құрылысы октаэдр пішінді екені белгілі. Платинаның (ІV) зерттелген қосылыстарының ішіндегі ең көп тараған түрі аминдермен орын алмасқан [PtAm6]Xx типтес комплекстері. Бұл комплекстердің құрамына түрлі аминдер (аммиак, гидрзин, гидроксиламин және этилендиамин) және кейбір топтар (галогендер, тиоцинаттар, гидроксилдер, нитротоптар) да кіреді.
Әртүрлі бірядролы комплекстер де белгілі, атап айтқанда: [ML4]2+ , [ML3X]+ цис – және транс -[ML2X2]; [MLX3]— бұл жерде M-Pt(II), L — бейтарап лиганд, X — бір зарядты анион. Pt(ІІ) азотқа, галаогендерге, цианидтерге, фосфарға, күкіртке үлкен тартымдылық (сродство) білдіретіні белгілі. Оттегі мен фторға тартымдылығы онша үлкен емес.
Металл атомдары мен донор атомдарының арасындағы байланыстың мықтылығы толтырылған dπ – орбитальдарының (dxy, dxz , dyz) бүркелуі нәтижесінде түзілгендіктен.
Бір ядролы комплекстерден Pt (ІІ) басқа, екі ядролы комплекстер де белгілі:
Мұндағы Х – СІ—, Br—, CNS—
Pt (ІV) қосылысының типтік координациясы октаэдр, координациялық саны 6. Pt (ІV) кинетикалық инертті тұрақты комплекс түзеді.
Тотықсыздандырғыштардың (SO, N2H4 т.с.с.) қатысуымен Pt (ІV) молекуласының конфигурациясы өзгермей, платина (ІІ) дейін тотықсызданады. Мұнда октаэдрлі құрылыстағы Pt(ІV) комплекстің үш координатасының тек біреуіндегі ғана лиганд бөлініп қалады.
Металл лигандтары мен унитиол арасындағы координация нәтижесінде түзілген Pt(ІІ) де, Pt(ІV) де циклді (хелатты) комплексті қосылыс болып табылады.
Ертеректе [9-11] платинаның хлоридті комплекстерінің унитиолмен әрекеттесуі зерттелген. Зерттеу нәтижесінде платинаның унитиолмен комлекс түзуі күрделі екені және ол ортаның қышқылдығына тәуелді екені, метал: лиганд қатынасына тәуелді екені анықталған.
Спектрофатометриялық зерттеулердің қорытындысы бойынша қышқыл ортада комплексті қосылыстың құрамы мен беріктігіне өте қолайлы және бұл ортада (қышқыл) процесс тезірек жүретіні байқалады.
Түзілген комплексті қосылыстың құрамын әртүрлі әдістремен (потенциометриялық, спектрофотометриялық) анықтағанда, комплекс түзілу платина: унитиолдың мольдік қатынасы 1:1 болғанда қышқыл ортада да, сілтілік ортада да түзіледі екен. Қышқыл ортада түзілген қосылыстың түсі қара қоңыр, ал сілтілік ортада түзілген қосылыстың түсі ашық сары. Түзілген комплексті қосылыстардың беріксіздік константасы (250C – да және иондық күш 1 ге тең болғанда μ=1) әртүрлі орталарда есептелген.
Хлорлы қышқыл ортада К=(1,93±0,21)*10-10
Гидроксид калий ортасында К=(0,62±0,10)*10-5
Калий нитраты ортасында K=(1,61±0,45)*10-9
Унитиолмен бір валенттіге дейін тотықсызданатын мыс (ІІ) және алтын (ІІІ) сияқты, ерітіндідегі платина (ІV) екі валеттіге дейін тотықсызданып, сосын барып Pt (ІІ) унитиолмен әрекеттеседі.
Синтезделген платинаның (ІІ) қатты комплекстерін термографиялық әдіспен зерттегенде, су молекуласының ең көп мөлшері бейтарап ерітіндіден бөлінген қатты Pt(ІІ) комплексті қосылыстың құрамында екені көрсетілген. Сілтілік ерітіндіден бөлінген комплекстің құрамында екі молекула су, ал қышқыл ерітіндіден бөлінген комплекстің құрамында үш молекула су болатыны айқындалды. Алғышқы қыздыруда эндоэффект, сосын су молкуласы бөлінеді, одан кейін тотығады және қосылыс ыдырайды.
Авторлар [12] берік координациялық байланыс түзуге унитиолдың SO3— тобы тікелей қатыспайды деп тұжырымдайды: координация унитиолдағы сульфгидрлі (SН) топтағы екі күкірт атомы арқылы іске асып, бес мүшелі металл циклі түзіледі.
Химиялық анализ, термограмма, ИК спектр, ренгенограмма синтезделген комплексті қосылыстардың структуралық формуласын (Pt(ІІ):Un, мольдік қатынасы 1:1(І); 1:2 (ІІ)). Төмендегідей жорамалдайды:
және
І ІІ
Жоғарыда көрсетілген (есептелген) комплексті қосылыстардың белгісіздік константалары (10-5 ÷ 10-10) бойынша қорытынды былайша жасалынады: платинаның унитиолатты комплекстері өте берік, сары түсті және спектрдің көрінетін аймағындағы сәулелерді сіңіреді, бұл платинаны (ІІ) спектрофотометриялық әдіспен анықтауда унитиолды аналитикалық реагент ретінде пайдалануға мүмкіншілік береді
І. 3. Платинаның фотоколориметриялық әдіспен анықтау
Платинаны фотоколориметриялық әдіспен анықтау өте кең интервалда жүргізіледі, концентрациясы жүздік үлестен жүз микрограмм милилитрге дейін мкг/мл (кесте І). Өте сезімтал әдіске диацетоимид (0,02-0,007 мкг/мл) және нитрофенол (0,04 мкг/мл және оданда төмен) арқылы анықтаулар жатады. Платинаның көп мөлшерін анықтауға мүмкіншілік беретін әдістердің ішіндегі қолайлысы тиосемикарбазидпен (100-1000 мкг/мл) анықтау болып табылады. Платинамен боялған қосылыс түзілетін реагент ретінде хлорлы қалайы және құрамында азот пен күкірт бар органикалық қосылыстар, фенилдиамин (1-12 мкг/мл), антронил қышқылы (4-64 мкг/мл), фенилтиосемикарбозид (0,07-19 мкг/мл) қолданылады. Және де платинаны анықтау үшін комплексті галогенидтердің бояулары да пайдаланылады.
Бірақ бұл әдістердің кемшіліктері көп: бөтен иондар әсеріне сезімтал, температура мен қышқылдылыққа да сезімтал.
Жоғарыда аталған реагенттердің барлығыдерлік (почти) платиналық металдармен (Au, Cu, Ni, Co, Fe) боялған қосылыс түзеді. Бұл әдістің тағы да негізгі кемшіліктері: қиын немесе күрделі, қыздырылған және улы органикалық еріткіштерді қолдануы.
Кесте І
Платинаны спектрофотометриялық әдіспен анықтау
|
Реагент |
Комплекст түзілу шарттары |
Комплексті қосылыстар сипаттамасы |
Қосалқы эелметтер әсері |
Оқулықтар |
||||||
|
рН |
t,( С0) |
£ мин |
С (мкг/мл) |
λ нµ |
ε |
Р: |
Кедергі жасалмайды |
Кедергі жасайды |
||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
|
Қалайы(ІІ) хлориді |
Р.Н СІ |
20 |
40 |
І-100 |
403 |
8800 |
|
Fe, Co, Cu, Rh, In, Pd |
|
15 |
|
Қалайы бромид ІІ |
Р.Н2SO4 HClO4 |
200 |
— |
0,4-6 |
310 |
36500 |
— |
— |
— |
15 |
|
Гексахлораплатина |
5 |
20 |
— |
3-11 |
362 |
— |
1:6 |
— |
Платиналық және асыл емес металдар |
15 |
|
Гексабромаплатина |
Р. НВr |
100 |
5 |
5-120 |
570 |
— |
1:6 |
Fe, Cu, Ni |
Рt-е металдары |
15 |
|
Гексаиодоплатина |
Р. НСІ |
20 |
60 |
0,5-60 |
490 |
1,3*104 |
1:6 |
— |
Ag, Au, Pd, Fe,Cu тотықтырғыш. Тотықсыздандырғыштар |
15 |
|
Нитрозо Р-соль |
Р. Н3 РО4 |
100 |
— |
0,3-1,0 |
510 |
9,2*104 |
— |
— |
СІ-тотықсыздандырғыш |
16 |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
|
Темірдің үш-1, 10-фенонтроликаты |
3,2 |
20 |
— |
1,56-4,8 |
516 |
— |
1:1 |
— |
Рd, Аи |
13 |
|
Калий роданид пиридин |
2-2,5 |
10 |
5 |
Не 50 |
385 |
— |
1:2:2 |
Rh, Pd |
Платиналық металдар |
13 |
|
Аммиак эозин |
10 |
20 |
10 |
1-117 |
550 |
80000 |
1:6:4 |
Ауыр және асыл емес металдар |
Ауыр және асыл емес металдар |
13 |
|
О-фенилендиамин |
3-4 |
20 |
25 |
1-2 |
450 |
— |
1:2 |
— |
— |
6 |
|
-нитро-30-насртол |
— |
8 |
180 |
40 |
373 |
— |
1:2 |
Rh, In |
СІ— |
6 |
|
-нитрозодиметияанилин |
2,2 |
85 |
60 |
0,7-2,5 |
525 |
0,0029 |
1:4 |
Рd |
Р-металдар |
6 |
|
Антронил қышқылы |
5,0 |
80 |
15 |
16-48 |
500 |
2889 |
1:1 |
Рd |
металдары |
5 |
|
3,4-диаминобензоилық қышқылы |
11,5 |
90 |
15 |
0,35-1,2 |
715 |
1,4*105 |
1:2 |
— |
Fe, Pd, Ru, Os |
5 |
|
Тиосяшкарбозид |
7-10 |
20 |
минуты |
10-1000 |
570 |
105 |
1:2 |
In, Au, Ag, Rh |
— |
14 |
ІІ. ЭКСПЕРИМЕНТТІК БӨЛІМ
ІІ. 1. Негізгі заттардың сипаттамасы
Жұмыста қолданылғандар:
- Дистелген су;
- «х, ч» маркалы унитиол;
- Концентрлі минерал қышқылдар;
- Күкірт қышқылы (тығыздығы 1,83)
- Тұз қышқылы (тығыздығы 1,93) — керекті концентрация сұйылту арқылы дайындалады;
- Концентрлі сірке қышқылы:
- 1 М NаОН ерітіндісі;
- Платинахлорлысутек қышқылынан алынған калий хлорплатинаты арқылы синтезделген платинаның комплексті тұзы.
ІІ. 2. Эксперимент методикасы
ІІ.2.1 Ерітіндідегі платина (ІІ) – унитиол системасын спектрофотометриялық әдіспен зерттеу
Бұл әдіс Бугер-Ламберт-Бер заңына сүйенеді, бұл заңы бойынша: боялған ерітінді қабаты арқылы өткен жарық интенсивтілігінің түскен жарық интенсивтілігі, ерітінді қабатының қалыңдылығы және концентрация аралықтарындағы байланыс төмендегі теңдеу бойынша өрнектеледі:
I = I0*10-KCl (1.1)
Мұндағы К-сіңіру коэффициенті, ол еріген заттың табиғатына тәуелді және температура мен жарық толқынының ұзындығына тәуелді.
Сурет 1. Оптикалық тығыздықтың
ерітінді концентарциясына тәуелділігі.
Егер концентрация моль/л – мен өрнектеліп, ℓ – сантиметрмен өрнектелсе, онда К-жарық сіңірудің молярлы коэффиценті деп аталады да, ελ – мен белгіледі. (1.1) теңдеу мынадай түрге енеді:
I = I0*10— ελ C * ℓ (1.2)
- және (1.2) теңдеулерін логарифмдеп негізгі фотометриялық шамаларды алуға болады.
D = ελ * c* ℓ (1.3)
Бұл (1.3) теңдеу бойынша ерітіндінің оптикалық тығыздығы жарық сіңірудің молярлы коэффиценіне, ерітіндінің концентрациясы мен қалыңдығына тура пропорционал деп, жарық сіңірудің негізгі заңы сақталады.
Оптикалық тығыздықтың концентрацияға тәуелділігінің графигі түзу сызықты тәуелділік болады (сурет 1).
- және (1.3) теңдеулер монохроматты жарыққа арналған, монохроматты жарық деген белгілі бір толқын ұзындығы бар, арнайы монохромат деген оптикалық қондырғыдан бөлінетін жарық. Фотоколориметриялық зерттеулерде интенсивтілікті монохроматты жарықта емес, полихроматты жарықта өлшейді, яғни толқын ұзындығының өте кең интервалында 200-1000 нм. Бұл жағдайда (1,3) теңдеудегі ελ молярлы коэффициенттің орнына, жарық сүзгіштерге (светофильтр) тәуелді жарық сіңірудің орташа молярлы коэффиценті қолданылады [17].
ІІ.2.2. Платина (ІІ) унитиол әрекеттесуінің мольдік қатынасын анықтау
Үздіксіз өлшеу әдісі (изомолярлы серия).
Бұл әдісті ұсынған Остромысленский және Жоба [18], кейінірек А.К.Бабоко өзінің қызметкерлерімен әдісті кең таратты [17].
Әдіс әрекетесетін заттардың изомолярлы концентрацияларының қатынасы түзілген комплексті қосылыстың ең жоғарғы (мах) мәніне сәйкес келуін анықтауға негізделген. Түзілген комплекстің ерітінді құрамына тәуелділігінің қисық сызығы экстрмальді нүктемен сипаталады. Бұл нүкте төмендегі реакция бойынша түзілген комплексті қосылыстың Мm Рn мүмкіндігінше ең жоғары концентрациясына сәйкес келеді.
mM+nP=MmPn
Реакцияның күйі стехиометриялық коэффицентпен және m және n байланысты :
Cp n
Xmax = =
Cm + Cp m+n
Мұндағы См және Ср – әрекеттесуіші компоненттердің М және Р алғашқы концентрациясы.
Анализді орындау үшін концентрацияларын бірдей етіп екі ертітіндіні дайындайды, сосын төмендегідей 1:9, 2:8, 3:7, 4:6, 5:5, 6:4, 7:3, 8:2, 9:1 қатынас бойынша араластырады. Араластырғанда жалпы көлемі (Vm + Vp = const) тұрақты болуы керек.
Оптикалық тығыздықты ерітіндінің белгілі бір рН мәнінде және иондық күштің тұрақты мәнінде өлшейді. Ерітіндінің рН –ын тұрақты бір қалыпта ұстап тұру үшін буферлі ерітінді қолданады, ал буферлі ерітіндімен компонеттер реакцияға түсіп, ешқандай комплекс түзілмеген жөн.
Оптикалық тығыздықтың дұрыстығына немесе дәлдігіне күмән болмас үшін, оны бірнеше толқын ұзындықтарда өлшейді, оны светофильтрлер (жарықсүзгіз) арқылы іске асыруға болады. Оптикалық тығыздықты өлшеп болғаннан кейін. Оның концентрацияға немесе изомолярлы сериядағы компоненттердің көлеміне тәуелдігінің графигін тұрғызады.
Графиктен (сурет 2) изомолярлы серия қисықтарының ең жоғарғы (мах) мәнін анықтайды.
Сурет 2.2. Оптикалық тығыздықтың комплекс құрамына тәуелділігі.
Түзілген комплексті қосылыстың құрамы ең көп болғанда, жарық сіңірудің де мәні ең жоғары болады. Сол себепті изомолярлы серия компоненттерінің көлемдік қатынасы әрекеттесуші заттардың стехиометриялық қатынасына тең.
Егер изомолярлы қисықтағы жарық сіңірудің ең жоғарғы мәні анық болмаса, онда экстраполяция тәсілі қолданылады: бастапқы нүктеден бастап екі қисыққа жанама түзу сызық қиылысқанға дейін жүргізіледі. Қиылысқандағы нүкте жоғарыда көрсеткен экстремальды нүктеге сәйкес келу керек.
Жалпы жағдайда, таңдап алынған толқын ұзындығында жарық комплексті қосылыспен бірге Мm Рn және алғашқы компоненттерді де сіңіреді, бұл кезде оптикалық тығыздықтың аудитивтіліктен ауытқуының тәуелділігінің графигін тұрғызады. ΔД =Дсм-Дм-ДR (мұнда Дсм – ерітіндідегі барлық компоненттердің оптикалық тығыздықтарының қосындысы; Дм және ДR – ертінідідегі компоненттердің оптикалық тығыздықтары).
Егер әртүрлі концентрациялы ерітінділер дайындалып, олардың
графигіндегі максимумдары бір-біріне сәйкес келсе, ол комплексті қосылыстардың құрамы тұрақты деген сөз.
Өкіншке орай, изомолярлы серия әдісі әмбебап (универсальный) әдіске жатпайды. Ол тек төмендегі жағдайларда ғана қолайлы [18]:
- Әрекеттесуші заттардың арасындағы химиялық реакция қосымша процесстерсіз (гидролиз, ассоциация т.с.с.) тек тура және қатаң берілген теңдеу бойынша өту керек.
- Жүйеде тек бірақ комплексті қосылыс түзілу шарт.
- Ерітіндінің иондық күші тұрақты болуға тиіс.
Бірақ бұл жағдайларда изомолярлы серия әдісі құрамды анықтайтын графикалық тәсіл болғандықтан тиімсіздеу, себебі қисықтардың сырқы пішіні түзілетін комплекстің беріктігіне, әрекеттесуші компонеттердің концентрациясына және стехиометриялық коэффиценттердің шамасына тәуелді [18].
Изомолярлы серия бойынша өте берік комплексті қосылыстарды зерттегенде екі түзу сызықтың қиылысындағы ең жоғарғы (максимум) мәні комплекстің түзілу константасына да, әрекеттесуші компонеттердің бастапқы концентарцияларына да тәуелсіз. Ал, беріктігі нашар комплексті қосылыстардың мзомолярлы қисықтарының максимумын анықтауда біраз қиыншылықтар кездесуі мүмкін.
Қисық сызықтағы максимумды анықтаудағы тағы бір түйінді мәселе жоғары координациялы қосылыстардың түзілуі немесе бөлшек стехиометриялық коэффиценттері бар көп ядролы қосылыстардың түзілуі.
Бұндай қосылыстың қисық сызығындағы максимум изомолярлы диаграмманың шетіне ығысып кетеді де, оны анықтау қиынға соғады. Сондықтан экспериментте кеткен аздаған қателіктер анализ қорытындысына кері әсер етеді. Мұндай жағдайда Л.П.Адамович [18] әдісі немесе аналитикалық әдіс қолданылады[18]. Соңғысында көмескі экстремаль нүктені алып тастайды да, изомолярлы қисықтың екі бұтағының теңдеуін есептейді, сосын ізделіп отырған көлемдер қатынасын анықтайды.
Сенімді қорытынды алу үшін әртүрлі концентрациялы ертінділер дайындайдап, олардың жарық сіңіруін де түрлі толқын ұзындықтарында өлшеген жөн.
Изомолярлы серия әдісінің теориясын терең зерттеп, оның мүмкіншіліктерін түрлі реакцияларға қолданған М.П.Комар [18,19]. Автор қарастырылған тепе-теңдіктердің күрделігі.
Қарастырылып отырған тепе-теңдіктің күрделенуі әртүрлі қосымша процестердің әсерінен, ол кезде изомолярлы серия әдісі бойынша түзілген комплексті қосылыстың формуласындағы стехиометриялық индесті анықтау қиыншылыққа соғады. Сонымен қатар реакция нәтижесінде түзілген өнімнің құрамының дәлдігі де кей жағдайда күмән туғызады.
Мысалы, мына реакция:
МР + РІ = МР + Р және МР + РІ = МРРІ
немесе
М + Р = МР және nМ + nР = (МР)n
Бірақ кейбір шектеулерге қарамастан, изомолярлы серия әдісі комплексті қосылыстардың құрамын анықтауда өте кеңінен қолданылады. Бұл әдіспен өте күрделі жағдайлардағы экстракцияланатын компонентердің де құрамын анықтауға болады дейді Н.П.Комарь [19].
Острмысленский – Жоба әдісі бойынша дайындалған ерітінділер сериясы «Аналитикалық және физколлоидық химия» кафедрасының спектрофотометрлерінде жүргізіледі. ФЭК -56, КФК —
Ерітінділердің жарық сіңіруі тепе-теңдік тұрақталғанша өлшенді. Тепе-теңдіктің тұрақталу бірнеше тәулік бойы сақталған ерітінділердің жарық сіңірулерінің тұрақталғаны бойынша анықталады.
- 3. Эксперимент нәтижелері және оларды талдау.
Платина(ІІ) — унитиол системасының сулы ерітінділерінің комплекстүзілуі зерттеледі. Ол үшін мына төмендегі тұздар қолданылады:
ЦИС-дихлородиамминплатина(ІІ) және дихлороэтилендиаминплатина(ІІ)
Дихлороэтилендиамминплатина (ІІ) — унитиол системасы мына төмендегі фондарда зерттеледі: 1м тұз қышқылы, калий нитраты, натрий хлориді, калий нитраты. PtEnCl 2 унитиол концентрациясы алғашқы үш фонда 5*10-4 моль/л, ал соңғысында 1*10-4моль/л.
Цис-дихлородиамминплатина(ІІ)-унитиол системасы 1м сірке қышқыл және 0,5м күкірт қышқылы фонында, үш түрлі концентрацияларында (1*10-4, 5*10-4, 1*10-3 моль/л) дайындалып, зерттеледі.
Фондық электромет ретінде қолданған ерітінділердін HCl, KNO3, NaCl, NaNO3, CH3COOH, H2SO4 сіңіру спектрлері алынды. Изомолярлы серия бойынша дайындалған ерітінділердің оптикалық тығыздықтары өлшенді. (Кесте І-ІV) мәндердің үйлестіктерін дәлелдеу үшін әрбір изомолярлы серия үш реттен дайындалып, әр дайындалған ерітіндінің оптикалық тығыздығы 3-4 реттен өлшенеді. І-ІV кестелері орташа мәндерінің нәтижесін көрсетілген.
Изомолярлы серия қисықтары түрлі (4-7) толқын ұзындықтарында алынды. 5-11суреттерде оптикалық тығыздықтардың изомоляры серия ерітінділерінің құрамына тәуелділігінің қисықтар көрсетілген. Жұмыс жасау барысында системада тепе-тендік 7-8 күн аралығында орналғаны байқалады, сондықтан изомолярлы серия осы аралықта зертеліп, анықталды.
Дайын болған ерітіндінің сіңіру спектрлері 7-8 күндері толқын ұзындығының 240-1200 нм диапозон аралығында алынды. Суреттерде сіңіру спектрлерінің барлық бөліктері көрсетілмеген, тек 480 нм дейінгі аралық қана көрсетілген (cебебі 480 нм жоғарғы аралықтағы қисықтар түзу сызықты).
12 суретте Pt(NH3Cl)2 –унитиол системасының 0,5м H2SO4 фонындағы изомолярғы қисығы уақытқа байланыты көрсетілген. Бұл жерде Pt(ІІ):Un мольдік қатынасының 2:1 және 4,5: 5,5 сәйкес екі максимум байқалады.
Алынған нәтижелерді қорытындыласа Pt(ІІ)-унитиол системасының комплекстузілуі өте курделі екені анықталды. Изомолярлы қисықтардың бағыты платина тұзының құрамына, оның ертіндідегі концентрациясына және фондық электрометтерге байланысты өзгереді екен. Ертітіндідегі екі және одан да көп максимумдардың болуы, қосымша процесстердің немесе бірнеше комплексті қосылыстардың түзілуі мүмкін деген жорамал ой туғызады.
A.K Бабконың еңбектерінде [20] изомолярлы қисықтардың пішіні әрекеттесуші компоненттердің құрамына және олардың абсолютті концентрациясына тәуелді екені көрсетілген.
Мольдік қатынасы Pt(ІІ):Un 1:1және 1:2 күмән келтірмейді. Осындай құрлысқа ұқсас қосылыстар туралы [21,22] жазылған. Мұндай жағдайларда құрылысы төмендегідей комплекс түзіледі деп болжау айтуға болады:
Мұнда -комплекстүзуге қатысатын, ал L- монодентатты лигант .
ІІ. 3. Эксперимент нәтижелері және оларды талдау
Платина (ІІ) – унитиол системасының сулы ертініділерінің комплекс түзілуі зерттелді. Ол үшін мына төмендегі тұздар қолданылды: цис – дихлородиамминылатина (ІІ) және дихлороэтилендиаминплтина (ІІ)
Дихлороэтилендиаминплатина (ІІ) – унитиол системасы, мына төмендегі фондарда зерттеледі: 1м тұз қышқылы, калий нитраты, натрий хлориді, калий нитраты. РtEnCl2 және унитиол концентрациясы алғашқы үш фонда 5*10-4 моль/л, ал соңғысында 1-10-4моль/л
Цис – дихлородиамминплатина (ІІ) – унитиол системасы 1м сірке қышқыл және 0,5 күкірт қышқылы фонында, үш түрлі концентрацияларда (1*10-4, 5*10-4, 1-10-3моль/л) дайындалып зерттеледі. Фондық электролит ретінде қолданған ертінділердің НСІ, КNO3, NaCl, NaNO3, CH3СOOH, H2SO4 сіңіру спектрлері алынды. Изомолярлы серия бойынша дайындалған ерітінділердің оптикалық тығыздықтары өлшенеді (КестеІ — VІІ). Мәндердің үйлестіктерін дәлелдеу үшін әрбір изомолярлы серия үш реттен дайындалып, әр дайындалған ертінідінің оптикалық тығыздығы 3-4 реттен өлшенді. І – VІІ кестелерде орташа мәндерінің нәтижесі көрсетілген
Изомолярлы серия қисықтар түрлі (4-7) толқын ұзындықтарында алынды. 5-11 суреттеде оптикалық тығыздықтардың изомолярлы серия ерітінділерінің құрамына тәуелділігінің қисықтары көрсетілген. Жұмыс жасау барысында системада тепе-теңдік 7-8 күн аралығында орналған бдайқалады, сондықтан изомолярлы серия осы аралықта зерттеліп, анықталды.
Дайын болған ерітіндінің сіңіру спектрлері 7-8 күндері толқын ұзындығының 240-1200 нм диапазон аралығында алынды. Суреттерде сіңіру спектрлерінің барлық бөліктері көрсетілген, тек 480 нм дейінгі аралық қана көрсетілген (себебі 480 нм жоғарғы аралықтағы қисықтар түзу сызықты).
Рt(NН3 Cl)2 — унитиол системасының 1м CH3СOOH фонындағы изомолярлы қисығы 9-10 суреттерде көрсетілген. Концентрациясы 1-10-4моль/л болғанда максимум Рt :Uп = 3:2 және4,5:5,5 мольдік қатынастарға сәйкес келеді. (9-сурет) Ал С = 5*10-4 моль/л болса 1:1 сәйкес (10-сурет) С= 1-10-3моль/л болса, 3:1 және 1:4 (11 сурет).
12 суретте Рt(NН3 Cl)2 — унитиол системасының 0,5 м H2SO4 фонындағы изомолярлы қисығы уақытқа байланысты көрсетілген. Бұл жерде Рt :Uп мольдік қатынасының 2:1 және 4,5-5,5 сәйкес екі максимумы байқалды.
Алынған нәтижелер қорытындыласа Рt (ІІ) – унитиол системасының комплекс түзілуі өте күрделі екені анықталды. Изомолярлы қисықтардың бағыты платина тұзының құрамына , оның ерітіндідегі концентрациясына және фондық электролиттерге байланысты өзгереді екен. Ерітіндідегі екі және одан да көп максимумдардың болуы, қосымша процесстердің немесе бірнеше комплексті қосылыстардың түзілуі мүмкін деген жорамал ой туғызады.
- 4. Спектрофотометриялық әдіспен унитиол арқылы платинаның сандық мөлшерін анықтау әдістемесі
Ұсынылып отырған әдістің сипаттамасы: реагент: унитиол С3Н5(SН)2 SО3 Nа ( 2,3 — димеркоптопропансульфонат натрий), концентрлі азот және тұз қышқылдары, 1 % калий хлориді, дистелденген су.
Платинаның тотығу дәрежесінің өзгеруі
Рt (VІ) тотықсызданады Рt(ІІ) –ге дейін;
Аспап: спекрофотометр;
Комплекстің түзілу шарты: рН=2-2,5 (НСІ ертітіндісі). Т=293К, концентрация интервалы 10-5— 10—2 моль/л дейін.
Түзілген комплекстің сипаттамасы: Р:И мольдік қатынасы 1:1 жарық сіңірудің максимум мәні λ=300нм, T=298K
Бірге болатын элементтер әсері: Платинаны анықтауға роданий мен осмийден басқа барлық платина тобының металдары : Со, Fe, Ni, Cu, Ag кедергі жасайды.
АНЫҚТАУ БАРЫСЫ
Платинаның стандартты ертітіндісін дайындау: платинаның комплексті хлоридінің стандартты ертінідісін алу үшін оның (0,1г) массасын 10мл «Патша шарабында» қыздырады. Ерітінді құрғағаннан кейін 2 см3 тұз қышқылымен (1:1) қосып қыздырып, кептіреді. Ертінідідегі нитрозотұзын ыдырату үшін және азот оксидтерін жою үшін бұл операцияны үш рет қайталайды (тяга астына) қалған қалдықты 10 мл-лік өлшеуіш колбаға аударып, 4 мл концентрлі тұз қышқылын қосып, белгісіне дейін 0,5% калий хлориді ертіндісімен толтырады. Платинахлорлысутек қышқылы калий хлоридімен әрекеттескенде K2[PtCl6] тұзы түзіледі.Oның H2PtCl6-дан айырмашылығы уақыт аралығында тұрақты. Схемасы төмендегідей:
Pt HCL, HNO3 H2[PtCl6] KCl K2[PtCl6]
Бұл әдіспен алынған ерітінді төмендегідей: 0,5 М тұз қышқылында 1,0мг платина бар. Коцентрациясы төменду ерітіндіні сұйылту арқылы дайындайды.
Унитиолдың стандартты ерітіндісін дайындау. Унитиолдың 0,3 г массасын таразыда өлшеп, 100 мл-лік өлшеуіш колбаға аударып, 4 мл тұз қышқылын қосады да белгісіне дейін 0,5 % калий хлориді ерітіндісімен толтырады. Ерітіндінің титірін гидрометриялық әдіс арқылы анықтайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
- Платинаның (ІІ) унитиолмен ерітіндідегі комплекс түзілуі спектрофотоколориметриялық әдіспен зерттелді.
- Үздіксіз өлшеу әдісі арқылы платина – унитиол системасының комплекстүзілуі платинаның алғашқы комплекстерінің құрамында.
- Острмысленский – Жоба әдісімен түзілген комплекстік қосылыстардың мольдік қатынастары анықталды, яғни комплекстік қосылыстардың құрамы анықталды.
- Түзілген унитиолатты комплекс негізінде платинаның сандық мөлшерін спектрофотометриялық әдіспен анықтау әдістемесі (методика) ұсынылды.
- Бұл диплом жұмыстың қорытындысы бойынша ғылыми журналға бір мақала бердік.
Сулы ерітінділердің сіңірілу спектрі
(2) [Pt (NH3Cl)2] (10-4 моль/л), (3) [Pt (CH3 NH2 Cl)2] (10-4моль/л )
(4) K2[PtCl6] (10-3 моль/л)
және комплексті платинаның унитиолы, егер бастапқы тұз
5 — [Pt(NH3Cl)2] (10-3 моль/л)
7 — [Pt(CH3NH2Cl)2] (10-3 моль/л)
K2[PtCl6] – изомольярлы серия системасы – унитиол системасының изомольярлық қисықтары, 1 М СН3СООН-тің фонында 10-3 моль/л компоненттің концентрациясына тең, толқын ұзындығы:
1 – 480 нм; 2 – 460 нм; 3 – 440 нм; 4 – 420 нм; 5 – 410 нм.
K2[PtCl6] – қаныққан қисық системасының унитиолы 1 М СН3СООН фонында , толқын ұзындығы:
1 – 360 нм; 2 – 350 нм; 3 – 340 нм.
[Pt(CH3NH2Cl)2] – изомолярлы қисық системасының унитиолы 1М СН3СООН фонында 10-3 моль/л компоненттің концентрациясының қатысында толқын ұзындығы: 1 – 500 нм; 2 – 460 нм; 3 – 440 нм; 4 – 420 нм; 5 – 400 нм.
[Pt(CH3NH2Cl)2] – изомолярлы қисық систамсының унитиолы 1М ΝаОН ерітіндісінің фонында, 10-3 моль/л компоненттің қатысында келесі толқын ұзындықтары үшін:
1 – 410 нм; 2 – 370 нм; 3 – 340 нм; 4 – 310 нм.
[Pt(CH3NH2Cl)2] – системасының қисық сіңірілген унитиолының 1М СН3СООН (1, 2, 4, 5) және 1М ΝаОН (1,3) фонында [Pt(CH3NH2Cl)2]= 10-3 моль/л концентрациясының қатысында толық ұзындығы:
1 – 430 нм; 2 – 460 нм; 3 – 390 нм; 4 – 420 нм; 5 – 400 нм.
[Pt(NH3)2Cl2] – системасының изомолярлы қисық унитиолының 1М СН3СООН фонында 10-3 моль/л компонентінің концентрациясына тең, толқын ұзындығы:
1 – 480 нм; 2 – 460 нм; 3 – 440 нм; 4 – 420 нм; 5 – 400 нм.
[Pt(NH3)2Cl2] – системасының қисық сіңірілген унитиолы 1М СН3СООН ( 2, 4, 5) және 1М ΝаОН (1,3) фонында [Pt(NH3)2 Cl2] = 10-3 моль/л толық ұзындығы:
1 – 350 нм; 2 – 470 нм; 3 – 320 нм; 4 – 430 нм; 5 – 410 нм.
[Pt(NH3)2Cl2] – системасының қисық сіңірілген унитиолы 1М ΝаОН ерітіндісінің фонында компонентінің концентрациясы 10-3 моль/л тең, толқын ұзындығы:
1 – 400 нм; 2 – 350 нм; 3 – 320 нм.
рН – тан D тығыздығының оптикалық тәуелділігі 295 нм, платина (ІV) унитиол, концентрациясы K2[PtCl6]=10-2 моль/л, унитиол — 10-2 моль/л
K2[PtCl4] (І) ерітіндісінің спектрді сіңіруі, K2[PtCl6] (5) С=10-3 моль/л және платина (ІV) компеклескті қосылысының унитиолы НСІ фонында СРt=5*10-5 моль/л (2) және СРt=10-4 моль/л (3), СΝаОН=10-3 моль/л
Платина (ІІ) комплексті унитиолдың сулы ерітіндіде спектрді сіңіруі КΝО3 (1 моль/л) фонында,
НСІ фонындағы платинаны анықтаудың калибрлі графигі (С=1 моль/л), λ=300 нм.
КΝО3 фонындағы платинаны анықтаудың калибрлі графигі (С=1 моль/л) λ=335 нм
ΝаОН фонындағы платинаны анықтаудың калибрлі графигі (С=1 моль/л), λ=400 нм
ҰСЫНЫС
Кесте №2
[Pt(CH3NH2Cl)2]- унитиол системасының жарық сіңірілу компоненттің концентрациясы 10-3моль/л 1 М СН3СООН фонындағы мәліметтері (изомолярлы қисығы)
|
Х[Pt(CH3NH2Cl)2] Хun |
Толқын ұзындығы λ, нм |
||||||
|
400 |
420 |
440 |
460 |
480 |
500 |
520 |
|
|
1:9 |
0,18 |
0,13 |
0,10 |
0,08 |
0,06 |
0,004 |
0,03 |
|
2:8 |
0,30 |
0,22 |
0,16 |
0,12 |
0,08 |
0,06 |
0,04 |
|
3:7 |
0,42 |
0,30 |
0,24 |
0,16 |
0,11 |
0,08 |
0,06 |
|
4:6 |
0,54 |
0,42 |
0,30 |
0,20 |
0,14 |
0,10 |
0,07 |
|
5:5 |
0,64 |
0,46 |
0,34 |
0,24 |
0,16 |
0,13 |
0,08 |
|
6:4 |
0,52 |
0,40 |
0,30 |
0,19 |
0,14 |
0,10 |
0,07 |
|
7:3 |
0,40 |
0,30 |
0,20 |
0,14 |
0,11 |
0,08 |
0,06 |
|
8:2 |
0,30 |
0,20 |
0,13 |
0,09 |
0,07 |
0,05 |
0,03 |
|
9:1 |
0,10 |
0,10 |
0,06 |
0,05 |
0,03 |
0,02 |
0,02 |
Кесте №3
[Pt(CH3NH2Cl)2]- унитиол системасының жарық сіңірілу 1 М СН3СООН фонында концентрациясындағы мәліметтері (қисық сіңірілген)
|
Толқын ұзындығы λ, нм |
||||
|
400 |
420 |
440 |
460 |
|
|
0,5:1 |
0,375 |
0,275 |
0,200 |
0,140 |
|
0,8:1 |
0,525 |
0,375 |
0,275 |
0,200 |
|
1:1 |
0,650 |
0,460 |
0,360 |
0,240 |
|
1,5:1 |
0,650 |
0,460 |
0,360 |
0,240 |
|
2:1 |
0,650 |
0,460 |
0,360 |
0,240 |
|
2,5:1 |
0,650 |
0,460 |
0,360 |
0,240 |
|
3:1 |
0,650 |
0,460 |
0,360 |
0,240 |
|
3,5:1 |
0,650 |
0,460 |
0,360 |
0,240 |
Кесте №4
[Pt(CH3NH2Cl)2]-унитиол системасының жарық сіңірілуінің 1М ΝаОН фонындағы компоненттің концентрациясы 10-3 моль/л тең, мәліметтері (изомолярлы қисығы)
|
Толқын ұзындығы λ, нм |
|||||
|
410 |
370 |
340 |
310 |
300 |
|
|
1:9 |
0,07 |
0,14 |
0,31 |
0,40 |
0,70 |
|
2:8 |
0,09 |
0,20 |
0,48 |
0,60 |
1,05 |
|
3:7 |
0,10 |
0,25 |
0,68 |
0,85 |
1,30 |
|
4:6 |
0,11 |
0,31 |
0,80 |
1,05 |
1,50 |
|
5:5 |
0,12 |
0,33 |
0,90 |
1,23 |
1,7 |
|
6:4 |
0,11 |
0,31 |
0,78 |
1,02 |
1,48 |
|
7:3 |
0,08 |
0,25 |
0,60 |
0,80 |
1,25 |
|
8:2 |
0,07 |
0,20 |
0,40 |
0,58 |
1,0 |
|
9:1 |
0,05 |
0,14 |
0,24 |
0,30 |
0,65 |
Кесте №5
[Pt(NH3)2 Cl2] – унитиол системасының жарық сіңірілуінің 1М СН3СООН және 1М ΝаОН фонында (қисық сіңірілген)
|
|
|
|
|
|
|
|
0,4:1 |
0,21 |
0,15 |
0,1 |
0,07 |
0,05 |
|
0,6:1 |
0,28 |
0,2 |
0,13 |
0,09 |
0,06 |
|
0,8:1 |
0,36 |
0,25 |
0,17 |
0,11 |
0,08 |
|
1:1 |
0,42 |
0,29 |
0,2 |
0,14 |
0,09 |
|
1,2:1 |
0,43 |
0,3 |
0,205 |
0,14 |
0,09 |
|
1,6:1 |
0,43 |
0,3 |
0,205 |
0,14 |
0,09 |
|
1,8:1 |
0,44 |
0,31 |
0,21 |
0,15 |
0,1 |
|
2:1 |
0,44 |
0,31 |
0,21 |
0,15 |
0,1 |
Кесте №6
[Pt(NH3)2 Cl2]-унитиол системасының жарық сіңірілуінің 1М СН3СООН фонындағы компоненттің концентрациясы 10-3 моль/л мәліметтері (изомолярлы қисығы)
|
Толқын ұзындығы λ, нм |
|||||
|
400 |
420 |
440 |
460 |
500 |
|
|
1:9 |
0,13 |
0,06 |
0,05 |
0,01 |
0,005 |
|
2:8 |
0,23 |
0,13 |
0,08 |
0,05 |
0,02 |
|
3:7 |
0,34 |
0,21 |
0,14 |
0,09 |
0,05 |
|
4:6 |
0,44 |
0,28 |
0,2 |
0,13 |
0,07 |
|
5:5 |
0,5 |
0,35 |
0,22 |
0,16 |
0,08 |
|
6:4 |
0,439 |
0,3 |
0,2 |
0,14 |
0,07 |
|
7:3 |
0,339 |
0,23 |
0,16 |
0,11 |
0,05 |
|
8:2 |
0,23 |
0,16 |
0,13 |
0,08 |
0,2 |
|
9:1 |
0,13 |
0,09 |
0,07 |
0,05 |
0,015 |
Кесте №7
[Pt(NH3)2 Cl2]-унитиол системасының жарық сіңірілуінің 1М ΝаОН фонындағы компоненттің концентрациясы 10-3 моль/л қатысындағы мәліметтері (изомолярлы қисығы)
|
Толқын ұзындығы λ, нм |
|||||
|
320 |
350 |
400 |
430 |
450 |
|
|
1:9 |
0,30 |
0,20 |
0,04 |
0,005 |
0,00 |
|
2:8 |
0,66 |
0,34 |
0,07 |
0,02 |
0,005 |
|
3:7 |
1,00 |
0,50 |
0,14 |
0,05 |
0,1 |
|
4:6 |
1,60 |
0,60 |
0,18 |
0,08 |
0,02 |
|
5:5 |
1,80 |
0,68 |
0,2 |
0,08 |
0,02 |
|
6:4 |
1,60 |
0,60 |
0,18 |
0,08 |
0,02 |
|
7:3 |
1,10 |
0,57 |
0,15 |
0,05 |
0,01 |
|
8:2 |
0,70 |
0,35 |
0,08 |
0,02 |
0,005 |
|
9:1 |
0,32 |
0,21 |
0,05 |
0,005 |
0,00 |
Кесте №8
K2[PtCl6]- системасы жарық сіңірілуі 1М СН3СООН фонындағы мәліметтері (қисық сіңірілген)
|
Толқын ұзындығы λ, нм |
|||
|
340 |
350 |
360 |
|
|
0,5:1 |
0,40 |
0,30 |
0,25 |
|
1:1 |
0,95 |
0,80 |
0,65 |
|
1,5:1 |
1,45 |
1,25 |
1,10 |
|
2:1 |
2,00 |
1,70 |
1,50 |
|
2,5:1 |
2,00 |
1,70 (0,70) |
1,50 |
|
3:1 |
2,00 |
1,70 |
1,50 |
|
3,5:1 |
2,00 |
1,70 |
1,50 |
|
4:1 |
2,00 |
1,70 |
1,50 |
Кесте №9
K2[PtCl6] — унитиол системасының жарық сіңірілуінің 1М СН3СООН фонындағы компоненттің концентрациясы 10-3 моль/л тең мәліметтері (изомолярлы сериясы)
|
Толқын ұзындығы λ, нм |
|||||
|
410 |
420 |
440 |
460 |
480 |
|
|
1:9 |
0,180 |
0,160 |
0,105 |
0,090 |
0,075 |
|
2:8 |
0,380 |
0,320 |
0,220 |
0,150 |
0,150 |
|
3:7 |
0,520 |
0,470 |
0,320 |
0,220 |
0,150 |
|
4:6 |
0,540 |
0,500 |
0,430 |
0,240 |
0,180 |
|
5:5 |
0,500 |
0,440 |
0,320 |
0,220 |
0,150 |
|
6:4 |
0,440 |
0,400 |
0,300 |
0,200 |
0,140 |
|
7:3 |
0,380 |
0,320 |
0,240 |
0,1800 |
0,120 |
|
8:2 |
0,300 |
0,220 |
0,190 |
0,140 |
0,100 |
|
9:1 |
0,200 |
0,140 |
0,110 |
0,100 |
0,050 |
