[:kz]
Ердоғанның Путинмен жақында Сочиде өткізген келіссөздеріне қарап, көпшілік Түркия президентін Путинмен қандай да бір жолмен келісіп алды деп айыптауға асық. Қазірдің өзінде, тыйымға қарамастан, ресейліктер әскери техниканы Босфор арқылы — Сириядан Ресейге сүйреп апарды деген ақпарат пайда болды.
Бірақ Ердоған НАТО саясатынан бөлек, Украина үшін де өте тиімді болатын өз ойынын ойнап отыр.
№1: Ердоған Еуропаның соғыстан ұлы құтқарушысы болды. НАТО мемлекеті мәртебесіне ие Түркия альянстың әскери-саяси ұстанымын нақты қолдауы керек сияқты. Бірақ Ердоғанға оның бір бөлігіне айналу тиімді емес, ол өзіне басқа рөл таңдады.
Ердоған Босфор мен Дарданелді барлық әскери кемелер үшін жауып тастады (және путиндік Ресей осыдан бірінші кезекте зардап шекті), Украинаны Путиннен бас тартып, «астық бейбітшілік жоспарын» ұйымдастырып, Байрактармен қамтамасыз етті, сонымен қатар Зеленский мен Путиннің жеке кездесуін ұйымдастыруға тырысады.
№2: Түркия әлемдік тәртіпте Ресейдің орнын алуға ұмтылады. Ердоғанның Сочиге сапары қарсаңында Таулы Қарабақта күтпеген әскери шиеленіс орын алды. Келісімге сәйкес, ресейлік бітімгершілік анклав аумағында армян әскерилерін ауыстыруы керек. Бірақ әлсіреген Ресей мұны істей алмады.
Түркияның қолдауымен Әзірбайжан путиндік Ресейдің осы әлсіздігін пайдаланып, келісімдерді өзі үшін қолайлы шарттармен қайта қарау идеясын көбірек ілгерілетуде. Ердоғанның міндеті – Ресейдің Таулы Қарабақтағы орнын алу, бұл оған «Қытай-Орталық Азия-Еуропа» дәлізін ашуға және өз ықпалын одан әрі нығайтуға мүмкіндік береді.
№3: «Орыс әлемі» орнына «түрік әлемін» орнату. Путиндік Ресейдің Украинаға қарсы соғыста жеңіліп, одан әрі ыдырауы қазіргі Түркияның нағыз стратегиялық мүддесі болып табылады.
Өйткені, 30 пайыздан астамы аталған орыс жері – тарихи Ресей емес, орыс патшалығының құлдығына түскен ондаған түркі халықтарының, атап айтқанда, чуваштардың, башқұрттардың, ноғайлардың, балқарлардың, қарашайлардың, құмықтардың, кряшендердің, алтайлардың шынайы мекені. Түркия жеткілікті күшке ие болғаннан кейін ол бүкіл аумаққа ықпалын арттыруға тырысады.
Керімсал Жұбатқанов
Altyn-Orda.kz
[:]
