Ерке?али БЕЙСЕНОВ Кейінгі кезде Алматы ?аласыны? ?кімі Ахметжан Есімовке не к?рініп ж?ргенін бір ??дайды? ?зі біледі. ?йтеуір, ол бас?арып отыр?ан ша?арды? атауы Ресей тілінде «Алма-Ата» деп ?згере жазда?аны – бір т?бе, енді келіп оны? к?шелері ?ыс т?се салысымен ?алы? ?ар жамылып, ?леуметті ?бігер ете бастады. Тіпті, алматылы?тар желто?санны? басынан-а? ?ала ішінде жол ж?руді? маша?атын тартып жат?андарын айтып, дабыл ?а?ып келеді. «Ж?ре берсе?, к?ре бересі?» дегендей, біз нем??райдылы?ты? осындай да т?рі болатынын білдік.
Т?скен ?арды? ?алы?ды?ы 50 сантиметр-ге дейін жеткен Алматымыз ?азір м?лде ?араусыз ?ал?ан?а ??сайды. ?сіресе, жалпы ?ызу тіршілік басталатын та?ерте?гі ж?не ж?рт о?у мен ж?мыстан ?йлеріне ?айтатын кешкі уа?ыттарда ?ала іші ?ыбырлай алмай ?ал?ан к?лік кептелісімен «ерекшеленеді». Ж?мыстарынан кешкі алтыда шы??ан кейбір ?ызметкерлер отбасы, оша? ?асына т?нгі оннан кеткенде ?зер жетіп ?бігер. Алыс сапар?а шы?па? бол?андарына келсек, бір к?нде «Алматы-Астана» ба?ытында?ы «Тальго» пойызынан 60 адам ?алып ?ой?ан.
К?ше тазалаушылар кей жерлердегі ?арды жолды? бір шетіне ысырып ?оя салыпты. Шыны керек, онысы аялдамалар мен ?иылыстарда?ы жаяу ж?ргіншілерге ?те ?олайсыз. К?лік жолыны? ?апталында?ы тротуарлар да тазаланбай, к?ктай?а? м?з?а айналып жатыр. «Тар жол, тай?а? кешу» к?дімгі! О?ан ?оса, ?ар салма?ын к?тере алмай с?лап, ?асында т?р?ан 15 авток?лікті за?ымда?ан к?рі а?аштар ?аншама?! Со??ы дерекке с?йенсек, Алматы мен Алматы облысында 400-ден аса жуан а?аш сынып, 35 терек т?бімен ?опарылып, оны? 50-і электр то?тарын ?зіп кетіпті. К?рнекі орында?ыларын кесіп алып кеткенмен, ша?ын к?шедегілері ?лі жатыр. Ол азды? еткендей, ауыр салма?тан бірнеше ?йді? шатырлары да опырылып т?скен.
Айта берсек, айналдыр?ан ?ш-т?рт к?нде жау?ан ?арды? зардабы к?п. Сауда орындарыны?, мекемелер мен о?у ордаларыны? аулалары мен ?имарат алдында?ы ?арды студенттер мен ?ызметкерлер ?олдарына к?рек ?стап, ?з к?штерімен к?реп ?лек. Ал, жеке адамдар Сейфуллин к?шесіндегі «Жетім б?рышта» к?нделікті бір жол?ы ж?мыс?а с?ранып т?ратын жігіттерді к?п жалдайды.
?алалы? ?кімдік б?рын мемлекеттік бюджеттен б?лінген 1,1 миллиард те?геге Ресей мен Беларусьте жасал?ан ?ар тазалайтын ?осымша 98 арнайы техниканы сатып алып еді ?ой. Онысын «Евро-3 стандартына толы? сай келеді», – деп жер-к?кке сый?ызбай ма?та?андары да бар. С?йтсек, б?л техникалар Азияда нысандарын тазалау?а бекітілген екен. К?шені тазалау ба?ытыны? бай?алмайтыны сонды?тан. ?ала ?кімі Ахметжан Есімов к?шені мереке к?ндері мен Азияда ойындары кезінде ерекше ?ар?ынмен тазалау ?ажеттігін ?ана ескеріпті де, одан кейінгі уа?ыттар?а ауыз ашпа?ан. Биыл?ы к?зде теледидардан кезекті бір жылт етіп: «?ыс?а са?адай саймыз, жа?а техникалар алып ?ойды?», – дегені де сол, мереке к?ндеріндегі к?залдар ?рекетті? ?амы екен. «Сол техникаларыны? тым ??рыса біреуін к?рсек, к?зіміз шы?сын!», – деп ?ойып, ?р ?адам сайын с?рініп-?абынып ж?ртшылы?ы ж?р міне.
«К?шелерге ??м себейік… Жо?, ??м емес, т?з сепкен д?рыс… ??м мен т?зды аралас-тырып сепсек ше?..». Осылайша, екі к?нні? бірінде мы? ??былып, есі кеткен Есімовті? айналасында?ылар а?ыры 14,300 тонна т?з аралас ??м себуге шешім ?абылдапты. ?кімдікті? кейінгі д?йегіне ?арап отырса?, «а?са? ?ой т?стен кейін ма?ырайдыны?» кебімен ?азіргі ?ар тазалау нау?анына 480 техника мен 800 маман ж?мылдырылып жатыр-мыс. Сонда да к?з жеткен к?рсеткіші тым аз. Асыра сілтегендері соншалы?, кей к?шелерді? шетінде біраз к?лік жолдан тазалап шы?арыл?ан ?йме ?ар?а к?міліп ?алды. Алмалы ауданынан 12 участікке б?лініп «ж?мыс жасап жат?ан» 500-ден аса ж?к к?лігіне тиелген а?аш шы?арылды десек, оны? ?зі – сын?ан б?таны? жартысы ?ана к?рінеді. Мамандарды? айтуынша, солай. «Ж?мыс жасап жат?ан» дегенді тырна?ша?а алуымызды? себебі, о?ан ж?мылдырыл?ан адамдарды? басым к?пшілігі – зорды? к?шімен к?гендеп алып бар?ан студенттер. Еріксіз е?бек к?шіне жегілуді ?аламаса керек, оларды? б?рі белсене ж?мыс істеуді? орнына, ?за?ты к?нге ??гіме со?ып, екі ?олдарын ?алтасына салып ж?ріп ал?ан. ?ыс?асы, ірі мегаполисті м?нтаздай етіп ?стап т?ру?а ешкімні? онша ?ыры жо?. ?кімдігі ?лсіз бол?ан со?, Алматы ?лемдегі экологиялы? лас ?алаларды? ішіндегі 9-шы орын?а бір-а? секірмегенде ?айтсін, сосын?!
Енді міне, алматылы?тардан «?ар к?шкіні ж?ріп, дауыл т?руы м?мкін» деген а?паратпен с?йінші с?ра?андай болып Т?тенше жа?дайлар министрлігі отыр. ?ала ?кімі Ахметжан Есімов те осы бір ?ауіп т?нген кезде ?ана жанталасып ба?ты. Ол ?кіметке ?рт бол?ан Мохнатка тауынан ?атты ?ар к?шкіні т?скен жа?дайда, «Медеу» м?з айдынын ?ор?ау ?ажеттілігі туралы хат жіберді. Ал, ?кімет отырысында айт?аны мынау: «??ла?ан а?аштар жанып кетті. Енді т?мен ?арай сыр?ып жатыр. Алда?ы уа?ытта жауын-шашын болып, ?ар к?шкіні т?суі ы?тимал. Б?гін ?ар к?шкініне берік конструкция салмаса?, ерте? «Медеу» м?з айдынына к?шкін т?седі деген ?ауіптен сырт айналып кете алмай ?алуымыз м?мкін. Сонды?тан мен Т?тенше жа?дайлар министрлігі мен Ауыл шаруашылы?ы министрлігіне ?ауіп т?нетін айма?тар?а барып, т?тенше жа?дайды? алдын алу ж?нінде тиісті шараларды ?ол?а алу туралы тапсырма берілуін с?раймын. Кесте бар, дегенмен, тез арада ?аржы керек ж?не кезек к?ттірместен тиісті ж?мыстарды ?йымдастыру керек».
И?, тау ??рсауында?ы «Медеу» м?з айдынын ойлап, Есімовті? есі кетіп т?р ?азір. Біра?, ?кіметтен сол к?шкінге ?атысты тиісті к?мек жеткенше, оны? бергі жа?ында «м?с жастанып, ?ар жамылып» жат?ан ?ала к?шелеріне дені д?рыс к?ш ж?мылдырып алмай ма, ?уелі?! Алдымен не істеп, не ?ою керек екендігін білмей т?рып, ??р байбалам салуыны? ?ажеті ?анша?
