Ас?ар С?лейменовты? аударма саласында да біршама е?бектенгені м?лім. ?з алдына бір б?лек ?лем ??р?ан жазушыны? ой-т?кпірі к?ні б?гінге дейін к?пшілікке бейтаныс. Алайда, осы бір аудармасын о?и отырып, жазушыны? с?л де болса к?ксеп кеткен арманын, сол арманны? жар?ылын к?руге болатындай.
Ендеше, ?релі де тал?ампаз о?ырманны? рухани игілігіне айналса деген ниетпен атал?ан аударманы т?тастай беріп отырмыз. Айтпа?шы, д?л осы іспетті аудармалар мен жазушыны? ?р жылдары газет беттеріне басыл?ан сыни-ма?алаларын 2001 жылы шы??ан «Болмыспен бетпе-бет» жина?ынан о?и аласыз.
Уильям Фолкнерді? Нобель сыйлы?ын ал?анда?ы с?зі
Мені? ойымда, осынау сыйлы? ма?ан пендені? жеке басына емес, мені? б?кіл ??мырлы? е?бегіме, е?бекке – адам рухыны? азаптан сауыл?ан табан а?ы ма?дай теріне беріліп отыр. Е?бек бол?анда, ата? пен да??, лауазым-мансап ?шін, ?сіресе а?ша аталатын буын ??рт ?шін ай?ас?а шы??ан е?бек емес, жа?а?ы адам рухыны? иін-иірімдерін б?рын ?лем к?рмеген ?лдене жасап, оны д?ние-жары??а олжалау ?шін буын?ан, ыш?ын?ан, шы??ыр?ан е?бек. Б?л сыйлы?ты мені? аманат-кепілдік санатында ?абылдау себебім де осы. Оны?, сыйлы?ты?, а?ша-?аржы аталатын б?лігін к?зін тауып ж?мсау к?п ?иынды? ?келе ?оймастай. Б?л мінбеге к?терілгендегі бірегей міндет: мен, ма?ан к?рсетілген сый-??рмет, к??іл-пейілді де сар?ып пайдалансам деп ем. Ол міндет, таратып айт?анда, мына?ан саяды: мен к?рген, мен к?рген азап пен ?азапты? ?амытын киіп ?лгерген, ж?лдызы о?ына ту?ан к?нде д?л осы кафедрадан дабыс берер а?жолтай жас ?аламны? бірі мені? дауысымды естір ме деген ?міт.
Бізді? басымызда?ы б?гінгі трагедия: ?ара т?ндей ?ара ?рейді? бізді ерттеп мініп ал?аны. Ол ?рейге бойымызды? ?йренгені соншалы?, біз оны? ашса ала?анында, ж?мса ж?дыры?ында ?алды?. Б?гіндері рух ныспылы ?лы ??ым ??рдым?а кетті; басы ашы? жал?ыз, жал?ы сауал ?алды: адам т?нін кім, ?ашан, ?алай б?тарлама?? Еркегі бар, ?йелі бар б?гінгі жас ?аламгерлерді? ?з-?зімен ?аржасып, ?ыр?ысып ?т, ер адам ж?регіндегі зар-запыран?а сырт беру себебі де осында. Ал, хас ?дебиетті? ??нары тек осынау ?ыр?ысу, тек осы конфликт. ?ат-?абат тірлікте азап пен терді? ?теуіне ж?рер, ?айран ?аламны? ?адіріне, ?астеріне, ?асиетіне жетер бас?а т?к те жо?.
Жас ?аламгерлер д?л осы шынды?ты ?айрылып ?арап, ?айтадан ?рпа??а керек; б?кіл таби?атта ?рейден бас?а н?к?стік (гнустность) болмасына ?зін сендіру керек; сенген бетте онымен – ?реймен, ат ??йры?ын ?зілді кесіспеске керек, кесіскен бетте адам ж?регіні? байыр?ы м?раттары – махаббат пен намыс, аяныш пен ??рбанды?, бауырмалды? пен ра?ымнан бас?асын шеберханасынан сыпырып тастау керек. Байыр?ы м?раттарды? де?гейінен табылма?ан ?дебиетті а?та десе де, батырып айтып, «м?рде» десе де арты? емес. Б?л а?и?атты тынысына балама?ан жазушы ?ар?ыс ?а?арыны? ?арма?ында к?н кешеді, ондай жазушы махаббат емес зина?орлы? ха?ында жазады, туы жы?ылма?ан же?іліс, ?зілген ?мітті жал?ары жо?, назары п?с же?іс ха?ында жазады; адамгершілікпен, аяугершілікпен ?о?сы ?онып к?рмеген ондай жазушы есіл ж?ректі? нала-м??ы ха?ында емес, н?псі бездеріні? безгегі ха?ында жазады:
Ондай жазармен тол?ыны толассыз уа?ыт ф?ниді? жа?асына ?ол ?ата алма? емес.
Осынау а?и?ат-ай?а?ты ??па?ан жазушы аталуы адамны? а?ыр-со?ыны? енжар-мар?ау ба?ылаушысы, ?алыс ку?гері болып ?ала береді. Мен адамны? а?ырына мойынс?нба? емеспін. Шыдамын жігермен, жігерін шыдаммен шы?да?ан адам ?лмейді деу о?ай к?рмеу; адам, демі бітер, д?мі бітер т?сында с?ніп-семіп бара жат?ан намазшамны? ?аналау бояуына малын?ан тас ??зарды? басынан ?зілер ?нмен ?ар?ыс айт?анны? ?зінде ?ауа-к?кте б?рібір бір тербеліс ?алады, ол тербеліс ?лгі адамны? талма дауысыны? дірілі деу де ?иын к?рмеулерден емес. Мен б?л ??ымнан т?бегейлі бас тартамын. Тірлікті? тепкісінен тірі ?ал?аны ?з алдына – адам же?еді. Адамны? ?лместігі: оны? ?лан-?айыр ?аламда?ы жаны барларды? ішінен ?зек ?ртер дауысты ?зіне еншілегені емес. Адамны? ?мірше?дігі: онда, ??рбанды??а дайын, бас?аны? азасы мен ?азасын б?лісуге дайын жан бар, мейір бар, рух бар.
А?ынны? борышы да, парызы да, міндеті де осыны жазу, осы ха?ында жазу. Суреткерді? бас?адан, бас?алардан о? бойы озы?ты?ы да осында: оны?, адам ж?регіне медет бере т?рып, ерлікті , рахым-мейір мен бас тігер м?рттікті – адамзатты? ?ткен тарихта?ы бар ?азына-да??, сес-айбарын ?айта оятып, адамны? тізе б?кпеуіне ?ол ?шын береді.
А?ын адам ??мырыны? жылнамасын т?зеумен , тізіп-хаттаумен шектеле алмайды. Оны? ж?рекжарды перзенті – шы?армасы, жары??а шыр?ырап келіп, т?некке шы??ырып кетер адамны? т?ркіне т?теп беруіне ?ана емес, оны? же?уіне к?мегі тиер іргетас орнына, ?стын-ар?а орнына ж?руі бек м?мкін.
1950 жыл
Дайында?ан: Фараби Арыстанбек
http://massaget.kz/debiet/kkzhiek/7118
