Әкесінен алимент алмайтындар 54 мыңға жетті

Бұл хабарды жеткізген Бас про­ку­рордың орынбасары Жақып Аса­нов өздерінің осы жоба тұжырым­дамасын алдағы мамыр айында-ақ Президент жанындағы Құқықтық саясат жөніндегі кеңестің қарауына енгізуді жоспарлап отырғандарын айтты. «Біз ұсынып отырған өзге­рістердің мәні мынада, – деді ол. – Қарыз болып қалған алиментшілер қай мекемеге бармасын, қандай мемлекеттік қызметтер алмасын, барлық жерде жеке басын куәлан­дыратын құжатын ұсынысымен, проблемаға жолығатын болады. Яғни бүкіл жерде оған мойнында өтелмеген қарызы бары ескертіліп отырады.
Әрине, заң жүзінде шектеу енгі­зілгеннен кейін, сол тыйымдар қолданылатын тұлғалардың «қара тізімі» болуға тиіс. Осы мақсатта жос­пар бойынша, сот актілерін орындау комитетінде әлгіндей қа­рызға батқан еркек кіндіктілердің ар­найы реестрінің құрылатындығы хабарланды. «Оларды мемлекеттік қызметтің 286 түрі бойынша шектеп тастауға болады» деді Бас прокуратураның жоғары лауазымды өкілі. Рас, ол еркектердің кейбірі ерік­кеннен қашып жүрмеуі де мүмкін, бо­рышын өтеуге жағдайы келмей жүруі де ықтимал. Оған қоса, енді би­лік оны мемлекеттік қызметтер көр­се­туден толық аластаса, оның жағ­дайы қиындай түсері анық. Бұл ретте комиссия отырысында «екі қол­ға бір күрек» таба алмай жүрген­дер үшін бұл тұжырымдаманы жұ­мыс­пен қамту бағдарламасымен үйлестіре жүзеге асыру қажеттігі айтылды.

Қалай болғанда, ар-ұят тұрғысынан азаматтыққа лайық болмағанымен, олар бәрібір құқық тұрғысынан «Қазақстан азаматы» болып қалады, демек, оны барлық жағынан толық шектеу – Конс­титуцияға қайшы. «Әлеуметтік, білім беру сияқты кейбір мемлекеттік қыз­меттерді көрсетпей қою – оның азамат ретіндегі конституциялық құқығын бұзуы мүмкін, сондықтан ондай қыз­меттер шектелмейтін болады, – деді осы орайда Ж.Асанов. – Бұл жерде әңгіме лицензия алуын шектеу, еңбек де­ма­лысына шығуға құқық бермеу, аң аулау құқығынан айы­ру және басқалары жайында болып отыр. Яғни бұл құ­қықтардан айыру конституциялық құқығын бұзбайды». Бұған қоса, қазіргі кезде қарызы қор­даланып қалған алиментшілерден автокөлігін тәркілеу сияқты ұсыныстар қаралуда деседі. Бұл ретте оның құқығын шектеу туралы соңғы шешімді сот қа­былдайтындығы білдірілді. Бір айта кетер жайт, мемлекет бұған мәжбүрліктен барғалы отыр. Бас про­курор орынбасарының мәліметінше, қазіргі кезде Қазақстанда төленбеген алименттер ауқымы 3,7 миллиард теңгені құрауда. «Бұл – 54 мың бала алимент ал­мады деген сөз» деді Жақып Асанов. Өз әкелерінен қайыр көрмеген бала­лар­дың ауыртпалығы осыдан келіп, мем­ле­кеттің иығына да түседі: олар бю­джет­тік жәр­демақыларға тәуелді аз қам­тыл­ған отбасылар қатарын то­лық­тырады.
– Бірте-бірте ондай алиментшілер үшін адам төзбес жағдай туғызылады, – деді Бас прокуратура басшылығының өкілі. – Сонда оларға ең оңайы әрі тиім­дісі «бар қарызын төлеп құтылу» бо­лады.

Елдос СЕНБАЙ