Кох таяқшасы әр адамның ағзасында болады. Егер адам өз денсаулығына немқұрайды қарап, салауатты өмір салтын ұстанбаса, кеудедегі таяқша да тіріледі. Сөйтіп, күні кеше жадырап жүрген жан бір мезетте айналасына қауіпті адамға айналады. Өкінішке қарай, құрт ауруын түбірімен жою мүмкін болмай келеді. Атырау облысында ауру көрсеткіші республикалық деңгейден біршама жоғары болып тұр.
Дәрігері аз, дертті көп
Атырау облысы – туберкулез ауруы бойынша эпидемиологиялық ахуалы күрделі аймақ. Өткен жылдың тоғыз айында ғана осы ауруға шалдыққан 421 адам тіркелген. Әсіресе Қызылқоға, Индер, Мақат аудандарындағы көрсеткіштер – алаңдатарлықтай деңгейде. Әлеуметтік ауру деп аталатын бұл дерттің қанат жаюына қайталап ауру жағдайларында ем нәтижесінің төмен болуы және дәріге төзімді аурулардың көбеюі де – бір себеп.
Өмірзақ Зинуллин, Атырау облыстық мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау департаментінің директоры:
– Қалалық, аудандық емханаларда туберкулезді емдеу өз деңгейінде еместігін, облыстық туберкулезге қарсы күрес диспансері мен аудандық өкпе аурулар ауруханасының емдеу жұмыстарының тиімділігі төмен. Бұл жағдайға ауруды дер кезінде анықтаудың қиындығы да өз әсерін тигізуде. Айталық, әлі күнге облыс орталығынан шалғай орналасқан Қызылқоға, Исатай аудандарында флюорографиялық тексеру қондырғылары жоқ. Аурудың алғашқы белгілерінен бейхабар ел «суық тиді, жөтеліп жүрмін» деп біраз уақытын жоғалтып, әбден асқынғанда ғана артынып-тартынып жолға шығатыны да сондықтан.
Жағдайдың ушығуына кадр жетіспеушілігі де айтарлықтай кері әсер еткен. Облыстық туберкулезге қарсы күрес диспансерінде қазір 52 дәрігер-фтизиатр жұмыс жасайды. Негізінде, бұл жерде штат бойынша 80,25 бірлік қарастырылған екен. «Ал, жалпы, облыс бойынша рентгенолог, бактериолог, фтизиопедиатр мамандары қат болып отыр», – дейді Өмірзақ Зиноллаұлы. Оның айтуынша, дәрігерлер әсіресе аудандарда жетіспеуде. Облыстың бас санитарлық дәрігері бұған қоса, туберкулездің алдын алу мақсатында атқарылып жатқан шаралар да мардымсыз екендігін жасырмайды. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрығына сәйкес, туберкулезге қарсы күрес ұйымдары елді мекеннен алшақ жерде орналасып, аумағының қоршалуы, бейнебақылаумен, күзет жүйесімен, ауруханаішілік киім-кешекпен қамтылуы тиіс болғанымен, әзірге бұл мәселелер шешімін таппай келеді.
Туберкулез жасарып барады
Құрт ауруының балалар мен жасөспірімдер арасында азаймай тұруы өңірдің әлеуметтік-экономикалық жағдайының аса бір керемет еместігінен хабар беретіндей. Бүгінде атыраулық балалардың арасындағы құрт ауруының көрсеткіші республикалық деңгейден екі есеге жоғары. Құрт ауруын жұқтырған балаларды оқшаулау үшін облыс орталығында арнайы мектепке дейінгі мекемелер жұмыс жасайды. Бірақ бұл мекемелер аталған проблеманы жоюға аздық етіп отыр. Санаториялық үлгідегі жабық мекеме қажет-ақ, өйткені қазір дертті жасөспірімдерді оқшаулау мүмкін болмай келеді.
Жаңабай Сағиев, Облыстық туберкулезге қарсы диспансердің бас дәрігері:
– Аурушаңдықтың көбеюіне экологиялық ахуалдың нашарлығы да себеп. Біз қазір манту, БЦЖ болмаған, қаржыландырудың жоқтығынан көптеген алдын алу шаралары жасалмаған кездердің зардабын шегудеміз. 90-жылдарға тап келген тоқырау кезеңінде туылған жасөспірімдер арасында құрт ауруы көп көрініс тауып отыр. 1994-97 жылдары ауруханада біз пациенттерге таңғы асқа – шай, түскі асқа – екінші тағам, кешкі асқа бірінші тағам беретін едік.
Теріс наным да теріс әсер етіп отыр
Еліміздегі Денсаулық сақтау министрлігінің арнайы бұйрығына сәйкес, перзентханада әрбір жаңа туған сәби БЦЖ екпесін міндетті түрде алуы керек. Бірақ діни кері ағымдарға ілесіп, сәбиіне екпе салдыртудан бас тартатын ата-аналар Атырауда да кездеседі. «Дәстүрлі емес дінді ұстанатын ата-аналардың жаңа туған нәрестелеріне вакцина жасатудан бас тартуы біраз проблема тудырады, – дейді дәрігер. – Мұндай екпе алған баланың ағзасында Кох таяқшасына қарсы иммунитет қалыптасады. Өкінішке қарай, осының мән-жайын түсінбейтін ата-аналар нотариустан құжат әкеліп, балаларына екпе салудан азар да безер болып қашады».
Ал облыстың бас санитарлық дәрігері Өмірзақ Зинуллин бұл жағдайдың белең алуына екпе салар алдында баланың анасына екпенің қажеттілігі, одан бас тартудың соңы неге апаратыны жайында түсінік жұмыстары дұрыс жүргізілмеуі себеп болып отырғанын алға тартады.
Д.Тайпанова, Облыстық туберкулезге қарсы диспансер бас дәрігерінің орынбасары:
– Бұл мекемеге келіп түсетін аурулардың 5 пайызы осындай теріс діни ағым өкілдері және олардың көпшілігі ауру әбден асқынған кезде ғана медицинаның көмегіне жүгінеді. Олар намаз оқып, құлшылық қылып, дертімізден айығамыз деп ойлайды. Ақырында ауруды әбден өткізіп алады. Өткен жылы жасы 20-дан енді асқан, хиджаб киген қыз бала қабылдау бөлмесіне келген сәтінде көз жұмды, құрт ауруы әбден құртқан кезде ғана ауруханаға келген.
Теріс діни ағымның жетегінде жүріп құрт ауруына шалдыққан әйелдердің медицина рұқсат етпесе де, сәби көтеретіндері бүгінде ақ халаттылар қауымының ренішін тудыруда. Өйткені құрт ауруы мен екіқабат болу деген ұғымдар бір-біріне мүлде кереғар. Дәметкен Тайпанова құрсақтағы нәресте үшін туберкулездің қауіпті екенін айтады. Бұл аурудан емдеуге қолданылатын дәрілер де іштегі сәбиге теріс әсерін тигізеді. Сондықтан да дәрігерлер мұндай аналардағы екіқабаттық кезеңді ерте анықтаса, жасанды түсік жасайды, ал кеш болып қалған жағдайда, амал жоқ, босандыруға тура келеді, бірақ кеудесін құрт кезіп жүрген анадан туған баланың денсаулығы мықты болады деу қиын. «Бізге бір қиыны, теріс діни ағымды ұстанушы қыз-келіншектер туберкулезден не емделмейді, не баласын алдырып тастауға келісім бермейді. Осындай жағдайдағы бір әйел үшін ауруханаға имам шақыруға да мәжбүр болғанымыз бар, дін өкілдері, құқық қорғау қызметкерлері келіп, түсінік жұмыстарын жүргізгенімен, одан нәтиже шықпады. «Алла өзі береді, өзі алады, біздің өмірімізге ешкімнің де қол сұғуға құқы жоқ» деп қасарысып отырып алды», – дейді дәрігер.
Керек дерек
Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының деректері бойынша әлемде жыл сайын 9 млн адам құрт ауруының құрығына түседі екен. Өткен жылдың қаңтар-қараша айларында ғана Қазақстанда 11150 адамның туберкулез жұқтырғаны белгілі болыпты. Ал олардың санын 20-ға, яғни 20 жылға көбейтсек, 250 мыңға жуықтайды. Статистика деректері ел бойынша бұл дерттің әр жүз адамның 72,6-сында кездесетінін көрсетіп отыр. Кейінгі кездері ауру көрсеткіштері кеміп келе жатыр дегенімізбен, қауіпті кеселмен күресте Қазақстанның Орталық Азия елдерінің арасында әлі де артта екенін мойындауымыз керек.
http://alashainasy.kz/society/40335/
