Бір кездері біз жыр-дастанды та?нан-та??а ты?дап, ?ара с?зді? ?айма?ын ?ал?ып ішкен, бертін келе, кітап кемірген халы? бол?анымыз б?гінде ертегі секілді. Сенсорлы телефон ?стап,
джип мінген ?азіргі ?рпа? ?шін найза ?стап, ар?ыма? мінген ата-баба, шындап келгенде, архаизм де, ?деби кітап о?у – атавизм, ал жыр терме ты?дау – мамбетизм. ?йткені б?л – «гламур» ?асыры.
– Сотка?ны? н?мірін берші:
– Ол жо? менде…
– ?ойшы, м?мкін емес!
– Ал сені? ?ке?ні? машинасы ?андай?
– Машинамыз жо?, ?кем де…
– Онда ?йлері? де жо? шы?ар?
– ….
– Сен кедейсі? онда!..
Бірінші сынып о?ушыларыны? арасында бол?ан осы бір ?арапайым диалогтан-а? ?о?ам ахуалын тану ?иын емес. ?анша ащы болса да, шынды?. Бала ?тірік айта алмайды, ол ?зі ар?ылы ?о?ам ??ндылы?ын осылай бір-а? с?тте жайып салып отыр. ?анша жерден білімді, ?з орта?да сыйлы болса? да, ?ымбат к?лігі?, з?улім сарайы? болмаса, ?азір ешкімді де ?зі?е сендіре алмайсы?. Себебі «гламур ?асырыны?» ?раны – «а?ылды болса?, неге кедейсі??» деген америкалы?тар с?ра?ы. Я?ни киімі?е ?арап ??рметтеп, шен-шекпені?е ?арап т?рге шы?аратын б?л ?рдіске ?арап, шын м?нінде, біз ?мтыл?ан ?ркениет биігі осы ма деген сауал туады.
Б??аралы? м?дениет за?ы: ?намай ма, ?зі? жаса!
Б??аралы? м?дениет – халы? болып т?тыну?а арнал?ан м?дениет бол?анымен, ол халы? санасын ?сіруге емес, коммерциялы? индустрияны ?алыптастыруды к?здейтін ?рдіс болса керек. Б?гінде біз ?з ?неріміз, ?з сахнамызды, жалпы, ?з ?аза?ымызды ?зіміз танымай ж?рсек, ол осы б??аралы? м?дениетті? етек алуынан. Себебі ол еш?андай ?лтты танымайды, ешбір салт-д?ст?рге ар?а с?йемейді, оны? тал?амы мен идеалы с?нге ?арай ??былып, к?з ілеспес жылдамды?пен жа?арып отырады. Солайша ?о?амда?ы с?ранысты ?ана?аттандыра отырып, ол біртіндеп б?кілхалы?ты? статус?а ?мтылады. М?ны ?азіргі ?о?амда ?аптап кеткен ?ндер мен фильмдерді? ая? алысына ?арап-а? ба?амдау ?иын емес. Парадокс, я?ни ?о?ам толы ?айшылы?: ?н салушы к?п, біра? на?ыз ?нші жо?, кино к?п, біра? на?ыз кино жо?, сол сия?ты м?дениет бар, біра? ол жо?. Жо? дегеніміз, міне, осы м?дениет деген т?сінік бар, біра? шын м?ніндегі оны? к?рінісі м?дениетке м?лдем ?айшы. «Гламур ?асырды?» е? басты ??ралы осы б??аралы? м?дениет болса, оны? басты ??ралы – телевизия. Я?ни гламур??марлы? секілді бізге жат ?детті та??ан да сол. Жар?-ж?р? еткен киім, жар?ылдап ж?ру, ?ар?ылдап к?лу – «гламурлы» ?мір с?ру деген сол. ?азір телеарналарды? барлы?ыны? дерлік насихаттап жат?аны осы. Жа?сы ?нді, жа?сы киноны, жалпы, барша жа?сыны жа?сы деп та?дайтын халы? емес, «мынау жа?сы, мынау жаман» деп бізге оны телеарна ар?ылы ?лдекімдер та?ады. «?лдекімні?» а? дегені – ал?ыс, ?ара дегені – ?ар?ыс, себебі ол б??ара м?дениетіні? тізгінін ?стаушы. ?ал?анымыз со?ан бас ш?л?ып к?нуші ?анамыз. ?арсы т?р?ы? келсе, ?зі? жаса, ?зі? соны мойындат – б?гінгіні? бет алысы осы. ?аза?ша айт?анда, «жал?ызды? ?ні шы?пас, жаяуды? ша?ы шы?пас». Белгілі бір режиссер ?зіні? ?алай режиссерге айналу тарихын баяндап берді: теледидар не к?рсетсе де жаратпайтынмын, ашуым келеді, теледидар к?рген ??рлы, о?ан т?кіріп бітемін. ?ашан?ы шыдасын, бір к?ні ?лым «?ке, жетер, ?олы?нан келсе, ?зі? жаса, болмаса теледидар?а т?кіруді б?ріміз де білеміз» демесі бар ма?» Солайша а?амыз ?ялып, ендігіде ?зі ?ала?ан д?ниені ?зі жасауды ?й?ар?ан.
Тоты??сы тосылып, ?ар?а сайра?ан…
А?Ш-та б??аралы? м?дениет екіжа?ты сипат алса керек: америкалы? шексіз бостанды? – за??ар к?кте де, америкалы? интеллект – ??лдида. Б??аралы? м?дениетте б?лай болуы за?ды болса керек, себебі ?о?амда?ы барлы? ?атынастарды сауда-сатты??а ?ластыру б?л м?дениетті? басты ма?саты екендігін К.Маркс ?зіні? «Капиталында» аны? жаз?ан. Б?гінде бізді? концерт сарайлары неге а?ылы, болмаса эфирге неге а?ша т?леуіміз керек деп к?йініп ж?рген ?ауым, демек, б?гінгі заманны? бет алысын танымайтын бол?аны. Б?л заманда ?н де, с?н де, кино да тауар?а айналу?а м?жб?р. Бізді жылатып та ж?рген осы, таланттар тасада, а?шасы бар, еті тірілер «гламурлы» ?мір с?руде. Себебі шын талант – ?я?, ал жасанды дарын иесіне арсызды? т?н. Бір н?рсе жасаса, жерден жеті ?оян тап?андай, барлы? жерде к?рсету арсызды? ?олынан келсе, шын талант ?шін ол ?ліммен те?. Солайша ол ?мір бойы кедейлік тау?ыметіне т?зіп ?мір с?ре беруі м?мкін, ал тартынба?ан ?ріптесі к?лігін к?н сайын ауыстырып мініп, шырт т?кіріп ж?реді. Себебі б?л – «гламур ?асыры». Гламур??мар адам ж?рт алдында шашын ?ырып тастай салады ?ажет болса, себебі о?ан ?мірді? ?зі – шоу. Біра? бір н?рсе аны?, шоуды? ??мыры м??гі емес. Ендеше, гламур емес, бізге тамыр керек екенін ?мытпаса?. Киіміне ?арап т?рге оздыр?ан ?ауым?а ?арап, ?ожанасырды? «же, шапаным, же» дегені еске т?седі екен.
?.
Сырт к?з
?бду?лі Мам?діл, психолог:
– Абай м?ны бая?ыда бір-а? ауыз с?збен «?арыны то?ты?, к?йлегі к?ктік, аздырар адам баласын» деп айт?ан да ?ой?ан. Жылтыра??а ??марту, жалт-ж?лт еткенмен ?зін алдау ол – бейсаналы т?рде шын м?ніндегі уайымнан ?ашуды? жолы. Саналы т?рде «мен м??гі с?лу, м??гі жас, м??гі осылай гламур кешем, себебі мен ерекше ту?андарды? санатындамын» деген сия?ты ойларды ?зіне та?у б?л – психологиялы? дерт десек те болады. Негізіненен, 18 бен 25 аралы?ында?ы жастар?а т?н болып келетін б?л да бір адамны? не ?зіне, не ?згеге есеп бермей, «мен ерекшемін» деп ?абылдаудан ту?ан ?мір с?руді? формасы. С?н ?кілдері, стиль саласында?ы, жарнама саласында?ылар, кейбір БА? осы аудитория?а ба?ыттал?ан д?ниелер беріп ж?не одан жап-жа?сы табыс та табады. Гламурды турдырушы, ?оздырушы, ?сіресе журналдар болып табылады. Олар тек баршылы?, молшылы?ты, тек ?ымбат б?йымдарды ?ана насихаттау ар?ылы ?з т?тынушыларын к?бейтеді, ал сол ар?ылы адамны? т?л?а ретінде дамуына тежеу салады. Ал м?ны? ?ауіптілігі сонда, со?ы да?дарыс?а апарып со?ады. ?азір Батыста?ы ?аржы да?дарысы е? ал?аш осыдан бір ?асыр б?рын пайда бол?ан адамдарды? санасында?ы да?дарысты? сырт?а шы??ан к?рінісі. Біз содан са? болайы?, б?гін ?зімізді жылтыра??а алдырамыз, жарнама?а елігеміз деп, болмаса жылтыра?анына сеніп, ?о?амда б?рі керемет деп отырмай, келе жат?ан ?ор?ыныш, ?иынды?тарды? алдын алуды ?мытып кетпейік, себебі Батыста?ы да?дарыс бізге де келіп жетпесіне кім кепіл.
Автор: М?риям ?БСАТТАР
http://alashainasy.kz
коллаж Абай Омаров
