Тіпті Жоғарғы сот төрағасы жақында бір арыз-шағым түскенін айтты. Бұл шағымда қылмыстық іс бойынша өтіп жатқан сот процесінде прокурор бүкіл сот отырысы барысында өзінің ұялы телефонынан бас алмаған, ал сотқа жетекшілік еткен Алматы қалалық сотының судьясы бұған ешқандай ескерту жасамаған. Осы шағым бойынша бейнежазбаны қарау барысында деректер расталған. Судьялардың бұндай әрекеттері бүкіл сот жүйесінің имиджіне кері әсерін тигізеді. Осыған байланысты Қ.Мәми мырза облыстық сот басшыларына барлық сот отырыстарының аудио-бейне хаттамаларын уақтылы қарап отыруды тапсырды.
Шынында да, ұялы телефон пайдасынан бұрын ұятқа қалдыратын құралға айналды. Бірқатар шенеуніктердің жұмыс барысында, түрлі жиында қалта телефондарын шұқылап отыратындығы бұған дейін де әлденеше рет сөз болған. Олардың қатарына әділдіктің Ақ ордасында отыратын Жоғары сот судьяларының қосылуы кешірілмейтін кінә. Адам тағдырын шешу барысында іске жіті назар аударып, қабылданатын шешімге сергек болудың орнына, телефонды серік етіп отыратындар қандай жазаға да лайықты.
Кезінде Астана қалалық сотының судьясы Қазыкелді Қасымов сот процесінде ерсі қылық көрсетіп, кейін өз еркімен қызметінен кеткен болатын. Сол кезде ашуына мінген ол журналистерді қуып шығып, істі қарап жатқанда телефонымен арпалысып отырған. Содан бері 6 жыл өтсе де, мұндай судьялардың әлі барына таңғалуға болады. Айтылған сөз айдалаға кеткен.
Осы секілді тосын оқиғалар аймақтарда да болып тұратыны жасырын емес. Мәселен, Батыс Қазақстан облысының шенеуніктері ұялы телефондарынан айырылып қала жаздаған кез де болған. Облыс әкімі Нұрлан Ноғаев қарамағындағыларға ескерту жасап, жиналыста қымбат гаджеттерінен көз алмайтын қызметкерлерді сынағанын ешкім ұмыта қойған жоқ. «Бұл не деген тәртіп? Премьер-министрдің орынбасары жиналыс өткізіп жатыр! Ал сендер өз телефондарыңнан көз алмадыңдар! Бұл берілген тапсырмаға деген сендердің көзқарастарыңды көрсетеді» деген әкімнің айқайы алысқа естілді.
Жоспар бойынша мамандар білім алу бағдарламасын талқылауы тиіс болған. Бірақ Премьер-министрдің орынбасарына сұрақ қою орнына, әкімдік өкілдері телефондарынан көз алмаған. Айталық, бір шенеунік көктемгі су тасқыны мәселесін талқылауы қажет болса да, смартфонмен дойбы ойнап отырған. Бұл ескерту есі бар жігіттерді қаншалықты ойландырғанын білмедік. Бірақ өзге өңірлер мен министрліктерде миы қатып, қалта телефонымен алысып жүргендер көп.
Жақында бір ақпарат оқыдық. Телеарналардан берілетін сериалдар алкоголь және есірткіге теңестіріліпті. Демек, ол адам өміріне қауіп төндіреді. Ұялы телефондар да дәл осындай қауіп төндіріп тұр. Айталық, әлеуметтік желілер отбасын бұзатын бірден-бір құралға айналды. Агент, фейсбук, уатсап секілді хат-хабар алысудың амалы болып саналатын байланыстар қоғамды ішінен ірітіп барады. Мысалы, Ақтөбе облысында 16 жастағы қыз телефон арқылы үш рет хат алмасқан адамына тұрмысқа шығып кеткен. Ертең не болатынын ойламаған да. Осы телефон арқылы адам өлтіріліп, қыз алып қашып, ұрлықты өршітіп, қастандық жасап, тіпті жолда көлік астына түсіп жатқандар немесе апатқа жол берген жүргізушілер де жетіп-артылады.
Күні кеше ресейлік мамандар адамның өзін-өзі суретке түсіруі тек қана сүйікті ісі болудан қалып, психикаға кері әсер етуі мүмкіндігін мәлімдеді. Ал түнімен телефоннан түспейтіндер, бос әңгімемен уақыт өткізетіндер қаншама? Олардың қатарын шенеуніктер толықтырып жатса, демек, бұл жақсы құбылыс емес.
Өкінішке қарай, депутаттар мен шенеуніктердің ұялы байланыс телефонын мақсатсыз, мәнсіз пайдаланатын кемшіліктері әлемде де қайталанып тұрады. Айталық, Ұлыбритания парламентінің депутаттары жылына шамамен 300 рет порнографиялық веб-сайттарға кіреді. Парламент қызметін үйлестірушілерден бастап, қатардағы қызметкері, халық қалаулылары жартылай жалаңаш өмірді қызықтауды дағдыға айналдырған. Дәл осындай мәселе Испан парламентінде де бар екен. Еуропа елдерінің депутаттары да сау жүрген жоқ.
Мұны айтып отырған себебіміз, өркениетті елдерден өнеге алғанымызбен, кейбір тұстарда сақтанатын жөніміз бар. Бәрінен қымбаты ұлттық менталитетімізден ажырамай, ұятты бәрінен жоғары қоятын уақыт келгенін шен-шекпенділерге түсіндіру. Мемлекеттік қызмет майшелпек емес, құл болып қызмет ету екендігін екінің бірі түсінгенде ғана ісіміз алға басады.
Жолдасбек Дуанабай
http://www.aikyn.kz/
