Бүгінде еліміздегі психикалық ауытқуға ұшыраған жандардың әлеуметтен шеттеліп, қоғамдық ортадан алшақтануы алаңдатарлық жайт. Әлеуметтік байланыстарды жоғалту, отбасының шектен тыс қамқорлығы және үлкен психитатриялық интернаттарда балама ұйымдардың болмауы осындай тұлғалардың әлеуметтік оқшаулануына әкеліп соғатынын айтады мамандар. Осы ретте жабық психиатриялық емханаларда науқастардың құқы жиі бұзылып жатады.
Осы орайда, өз елдерінде жабық интернаттың баламасын жасаған Италия, Швейцария, Венгрия және Эстонияның тәжірибесіне сүйене отырып, «Психоаналитикалық Қауымдастық» қоғамдық бірлестігі Сорос-Қазақстан қорының қолдауымен ашылған ақыл-есінде ауытқуы бар жастарға арналған орталыққа 18 бен 25 аралығындағы жандарды қабылдауда.
Жалпы былтырғы жылдың статистикалық көрсеткіші бойынша, елімізде жүйке ауруларына шалдыққан жандардың саны 83 129-ды құрайды екен. Оның ішінде 1802 адам Алматы қалалық психикалық сауықтыру орталығына келген болса, ондағы 183-і мүгедек деп танылған. Ал солардың үштен бірі әлеуметтену мен оңалтуды қажет ететін жастар. Көбіне бірден-бір жол оларды үйге қамап немесе психиатриялық орындарға апарып жатады. Сондықтан шетелдік тәжирибе бойынша, жеке-жеке жұмыс жасайтын орталықтар мен клубтардың ашылғаны тиімді. Себебі олар – психикалық ауытқушылыққа шалдыққан жандарды төрт қабырғада ұстап, өмірден алшақтатпай, адамдармен араласып, қоғамға атсалысуына мүмкіндік туғызатындығын жеткізеді мамандар. Алайда Психоанализ институтының директоры Анна Құдиярова ашылған орталыққа адам жинау кезінде келеңсіз жағдайларға киліккендерін қынжылыспен жеткізді: «Әзірге пилоттық жүйе негізінде біздің орталыққа 18-25 жас аралығындағы 10 адамды қабылдауды көздеп отырмыз. Бірақ қазір әлі де екі орын бар. Біздің мақсатымыз – он адамды қоғамға қайтару. Оның біразы мектепті бітірмегендер, кейбірі мектепке барып, кейін тастап кеткендер. Міне, соларға орта білім алуға көмектессек дейміз. Оларға қарасаң, бойларында қандай да бір қорқыныш, жасқаншақтық, үрей бар екендігін аңғарасың. Әрине оған біздің жанымыз ашиды, әрине олармен жұмыс істеу өте қиын. Ал 300-400 адамды бір жерге қамап ұстап ортыру да оңай емес қой. Мысалы, бір кішкентай қызымыз қоғамдық көлікке кіруге қорқатын еді, билет алуды білмейтін. Сондай қарапайым нәрселерді үйретіп, жылы шыраймен түсіндірсек, олар да жылуды сезініп, өздерін еркін ұстап, қоғамға араласып кетпек, – дейді Анна Құдиярова.
Психоноаналитикалық қауымдастықтың Mental Health жобасы 3 айға ғана жоспарланған, сондықтан мамандар болашақта да ары қарай жалғастырсақ деген ниетте. Бірақ бәрі қаржыға келіп тірелуде. Айта кететіні, бұл клуб Алматының Саин мен Шаляпин көшелерінің қиылысында орналасқан. Көмек қажет еткендерге есік ашық.
Нұрсұлу МЫРЗАХМЕТ
