«Халықтық IPO-ға» халықтың кең қолдауын қамтамасыз ету үшін бұл іске Қазақстан халқы ассамблеясы тартылды. Осы орайда ҚХА тіпті «Халықтық ІРО» бағдарламасы бойынша арнайы Республикалық қоғамдық комиссия құрыпты. Құрамына қоғам қайраткерлері, депутаттар, Ассамблея мүшелері, экономистер мен заңгерлер кіретін бұл комиссия осы президенттік бағдарламаны жүзеге асыру барысына тәуелсіз қоғамдық бақылау жасап, ашықтық пен жариялылыққа ықпал етпек. Кеше Астанадағы Бейбітшілік және келісім сарайының ұшар басындағы «Бесік» залында осы комиссия, «Самұрық-Қазына» қорының басшылығындағы тұлғаларды және Елбасының тапсырмасымен өз акцияларын халыққа сататын ұлттық компаниялардың жетекшілерін шақырып, үлкен жиын өткізді.
«Осындай халықтық жобадан Қазақстан халқы ассамблеясы тыс қала алмайды» деді ҚХА төрағасының орынбасары-Хатшылық меңгерушісі Ералы Тоғжанов. Оның үстіне мұны Мемлекет басшысы тапсырған: «Капиталистік әлемде барлық азаматтар баяғыдан-ақ ірі кәсіпорындардың акцияларына ие, дивиденд алып, ақша табады. Біз бұған дейін мұнымен айналыса алмадық. Қазір өзіміздің ірі кәсіпорындардың акцияларын бөліп, осыған барудамыз, кеңінен түсіндірудеміз. Халық мұны ұғынуға тиіс. Ассамблея осы істі түсіндіруге белсенді қатысқаны жөн» деген болатын
Н.Назарбаев Қазақстан халқы ассамблеясының ХІХ сессиясында. Сондықтан Ассамблея «ІРО-ны» ел арасында кең насихаттауға Кәсіпкерлер қауымдастығы, Ассамблея қоры, Журналистер клубы секілді өз құрылымдарын,этно-мәдени бірлестіктерді, 35 этникалық газеттер мен журналдарды жұмылдырған көрінеді.
– Қазақстан Көшбасшысының «Халықтық ІРО» деп аталатын мега-жобасының басты мақсаты – Қазақстан халқына, үлкен ұлттық компаниялардың меншігіне, мемлекетпен бірге ие болуға, сондай-ақ қазақстандықтарға осы ұлттық компанияларды басқаруға атсалысуға мүмкіндік беру екендігі сөзсіз. Бұл ұлттық компаниялардың халық алдындағы жауапкершілігін арттыра түсері анық,–деді Е.Тоғжанов. Оның айтуынша, Президент тапсырмасын орындау мақсатында ҚХА, «Самұрық-Қазынамен» бірлесіп, 72 республикалық және өңірлік іс-шаралар өткізіпті. «ҚХА-ның арнайы топтары республика бойынша Ассамблея мүшелері, этно-мәдени бірлестіктер, кәсіпорындардың еңбек ұжымдары және жастармен 130-дан астам кеңестер, кездесулер, дәрістер өткізді, – деді Ералы Тоғжанов. – Мұның сыртында 68 оқытушы семинар-тренинг, «дөңгелек үстелдер», ғылыми-сарапшылық топтар отырыстары ұйымдастырылды. Ақпараттық-насихат топтары ауыл-аймақты аралады. Ассамблеяның «Халықтық ІРО» бағдарламасын түсіндіру іс-шараларына барлығы 16 мың 230 адам қатысты».
Осы жиында алдағы мамыр айының 13-інде «КЕГОК» компаниясының акцияларын сатып алуға қызығушылық білдірген қазақстандықтардан өтінім жинау науқаны бастау алатындығы жарияланды. «Өтінімдер қабылдауды біз 13 мамырдан 11 маусымға дейін жоспарлап отырмыз. Ал 5 шілдеде қайта сату жүреді» деді КЕГОК Басқарма төрағасы Бақытжан Қажиев. Осы орайда өткен жылы ендігі «Халықтық ІРО» өткізген «ҚазТрансОйл» басшысы өз тәжірибелерімен бөлісе келе, өздерінің бір проблемаға жолыққандарын ескертті. «Ай-пиоға» шыққан ұлттық компанияның құнды қағаздарын сатып алу үшін қазақстандықтар, брокердің бағыттауымен, үш нәрсе керек, яғни арнайы есепшот ашуы, ақша аударуы және өтінім беруі қажет. Алайда көптеген адамдар есепшот аш-қан, қаржыларын аударған, бірақ өтінім беруді ұмытып кетіпті! «Нәтижесінде, олар акционер бола алмай қалды» деді «ҚТО» басшысы. «КЕГОК» басшысы комиссия мүшелеріне өз компаниясы туралы баяндап берді: «Біздің компания 1997 жылы құрылған. Оған Қазақстанның бірыңғай электр жүйесінің жүйелі операторы функциялары берілді. Қазіргі кезде компанияның балансында 24,5 мың шақырымдық электр беру желісі және 76 тіректік подстанса бар. Тұтастай алғанда, компания негізгі магистральдық электр желілерін және ірі тораптық подстансаларды тиімді басқара отырып, Қазақстан экономикасын қуатпен үздіксіз, сапалы және сенімді қамту қызметін жүзеге асыруда».
Бақытжан Қажиев КЕГОК-тың соңғы жылдардағы негізгі көрсеткіштері «компанияның тұрақты қызметін» куәландыратындығына сендіреді.«Біздің компанияның қызмет түрлерін көрсету ауқымы жыл сайын өсуде, – деді ол. – КЕГОК өзінің мақсаттары мен міндеттерін, басымдықты даму бағыттарын нақты анықтады, ол 2025 жылға дейінгі компанияның ұзақмерзімді даму стратегиясында белгіленген. Бұл ретте инвестициялық бағдарламамыз бар, ол ел экономикасының дамуы үшін қажетті және маңызды 16 ірі инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруды қарастырады». Бұл жобалардың жалпы құны 600 миллиард теңгеден астам соманы құрайды екен. «Бүгінгі таңда Қазақстанның энергиялық тәуелсіздігін қамтамасыз ету міндеті тұр. Мемлекет басшысы Ақордадағы кеңейтілген кеңесте шығыс транзитін салу және Батыс Қазақстанды еліміздің бірыңғай қуат жүйесімен біріктіру туралы тапсырма берді. Бұл жобалар осы айтылған жобалар арасында бар» деді КЕГОК басқарма төрағасы.
Ал «Самұрық-Қазына» қоры төрағасының орынбасары Қуандық Бішімбаев «Халықтық ІРО-ға» дайындық үдерісі кесте бойынша жүріп жатқандығын хабарлады. «Қазіргі кезде кеңесші-консультанттар компанияны бағалау жұмыстарын іске асыруда. Бүгін жоспар бойынша КЕГОК компаниясының Директорлар кеңесінің отырысы өтеді, сонда акциялар құны мәселесі талқыланады. Жиын қорытындысында Директорлар кеңесі «Самұрық-Қазына» қорына КЕГОК акцияларын қандай бағамен «ІРО»-ға шығару туралы ұсыным береді» деген Қ.Бішімбаев КЕГОК-тың тарифтік саясатын ретке келтіру жұмыстары жүргізіліп жатқандығын қосты. Ол сәуір айының соңында КЕГОК акцияларының бағасына қатысты мәліметті жария ететіндерін жеткізді.
Айхан ШӘРІП
