Телеиндустрия саласындағы қайсыбір жанр,алдымен АҚШ-та пайда болады. АҚШ-тан Ресей үйренеді, біз Ресейге иек артамыз. Соңғы бірнеше жылда осы үрдіс жойылған жоқ. Фил Донахьюден кейін де ток-шоуды жан-жақты дамытып, жанрды әрі қарай өрбіткендер көп болды.
Әлемге әйгілі тележүргізуші Опра Уинфри де ток-шоу арқылы көпшілікке танылды. Бірақ қазір Ресей мен Қазақстан көрермендерінің көңілін баурап, талғамынан дәл шыққан тележүргізуші – Андрей Малахов. Күнделікті кешкі уақытта отандық телеэкраннан «Бірінші арнаның» «Пусть говорят» ток-шоуы көрсетіледі. Ресейдің, Қазақстанның телерейтингісінде алдына жан салмай келе жатқан бағдарлама әп-сәтте өз көрерменін тауып, кеңінен танылды. Бағдарлама барысында әрқилы тақырыптар талқыланып, студия ішінде қызу пікірталас орнайды. Ұзынқұлаққа сүйенсек, аталмыш бағдарламаның бір минуттық эфирі 90 мың АҚШ долларын құрайды екен.
Андрей Малаховтың «Пусть говорят» бағдарламасы бірнеше жыл-дың ішінде теледидар көретін адамдардың өмірінің бір бөлшегіне айналды. «Көгілдір экран арқылы өз дауысын өзгеге жеткізгісі келетіндер ең алдымен біздің бағдарламаға келеді. Адамдардың жеке өміріне араласып, жұртшылыққа жария етуді кәсіп қылып отырсыңдар деп бізді кінәлаудың қажеті жоқ! Біз ешкімді мәжбүрлемейміз. Бұл сол кейіпкердің таңдауы!» деген сөзіне көрермен сенеді. Себебі халық сенімінің төрінен орын алған Малахов мырза «Пусть говорят» ток-шоуының түсірілім тобы тап-таза, ал мәселесін айтам деп келіп, алданып, түсірілімнен кейін амалсыз морт сынатын пенделер пақыр деп сендіре біледі. Ток-шоуға сарапшылардың кеңесін тыңдап, қонақ ретінде қатысатын билік өкілдерінен көмек көреміз деп келіп, телешоудан кейін сағы сынып, салы суға кететіндер көп. Ресейлік интернет-басылымдар «Пусть говорят» бағдарламасынан кейін өзіне қол жұмсап, араққа салынып, қаңғыбас болып кеткендер туралы бірнеше рет жазды. Жақында ток-шоудың даулы түсірілімдерінің бір тақырыбы қазақстандық хоккейст Сергей Огурешников пен оның терезеден құлап жазым болған әйелі Ольга Огурешниковаға арналды. Бағдарламаға қатысқан марқұмның анасы мен әпкесі түсірілім-нен кейін «Пусть говорятқа» барып әділдік іздеу біздің ең үлкен қателігі-міз болды» деп сұхбат берді. Светлана өз сұхбатында: «алдын ала Өскемен қаласында болған түсірілім барысында бағдарлама тобы бізді жақсы тыңдады, қайғымызға үңілді, қолынан келгенше көмек береміз деп сендірді. «Пусть говорят» бағдарламасының студиядағы түсірілімі басталғанға дейін барлығы жақсы болды. Бірақ… Басталғаны сол еді, анамның айтқанына ешкім құлақ аспады. Студия у-шу, біздің және марқұм әпкемнің тарапынан айтылған айыптаулар мен балағат сөздер. Түсірілім театрдағы қойылым іспеттес. Сарапшылар екі жақтың мәселесіне бейтарап қарайды делінгенімен, түсірілім тобының бір бүйірі бұрып тұратын сәттері аз болмайды. Ресейден көңіліміз түсіп, қорланып қайттық» – деп өкініш білдіреді.
Көрермен көбіне бағдарламаға келген кейіпкерлердің рас екеніне күмәнмен қарап, «телешоу көп ретте қойылымға негізделеді» деп жатады. Бұл – бекер! Өмірдегі болған оқиғалар негізінде шоу жасаймыз» дейтін Д.Нагиевтің «Окна» телешоуымен салыстырғанда «Пусть говорят» бағдарламасында адамның көз жасы, қуанышы мен қайғысы шынайы көрініс табады.
Бірақ… Тағдырдың тәлкегіне түсіп, «бұлай тартсам өгіз өледі, былай жүрсем арба сынадының» кебін киіп, өмірден безінсе де, өлімге тәуекел ете алмай жүрген жандарға Малахов шоуы «жанашыр» болып, жалған сөйлеп, барды жасырып, бағдарламаға алдап әкелетін жайы бар. Сондағы мақсат – бағдарламаның атағын асқақтатып, абыройын арттыру, тіпті адам өмірінен жоғары саналатын рейтинг мәселесі.
Мәселен, бағдарламаға қатысатын кейіпкердің жан баласына қызық болады-ау дейтін жеке басының проблемасы бар делік. Әлбетте, ол адам бүкіл Ресейге танымал, оның үстіне «шатақ» бағдарламаға шығып, өз мәселесін айтуға қорқады. Бұл жағдайда не істелінеді?! Бағдарлама ұйымдастырушылары кейіпкерді «Бірінші» арнаға сұхбат беруге шақырады. Ал сұхбат барысын шынында «Пусть говорят» бағдарламасында болатынын түсірілім сәті басталар кезде ғана естіртеді. «Шешінген судан тайынбас» демекші, қанша жол жүріп, осы мәселенің шешімін табармын деген үмітпен келген адам амалсыз бағдарлама студиясына кіріп кетеді. Оның үстіне қайтар жол пұлы бағдарлама аяқталған соң ғана берілетіні тағы бар. Шоу барысында болатын жанжал, ұрыс-керістің себебі бағдарлама кейіпкері өзінің қарсыласын келеді-ау деп күтсе де, ұйымдастырушылар келмейтінін айтып сендіреді. Әңгімеге орай, «Пусть говорят» ток-шоуының Юля Кумар есімді бұрынғы корреспондентi өзінің vk.com әлеуметтік желідегі парақшасына «Пусть говорят» бағдарламасы туралы шындық» деген атпен бірнеше шынайы сюжеттерге құралған шағын жазбалар жариялаған. Мұнда кейіпкерді бағдарламаға қалай алдап шақыру керектігі жайында, тіпті корреспондент жұмыстан шығып қал-мауы үшін бағдарлама кейіпкерін қалай алдағаны туралы жазады. Жазбадан бір мысал… «Бірде бағдарлама басшылығы Ресейге белгілі дрессировщик Эдик Запашныйды бағдарламаға негізгі қонақ ретінде шақыр деп тапсырма берді. «Кейіпкермен өте сыпайы сөйлес, біраз қылмыңдап та ал. Әйтеуір шоуға келетін болсын. Оның туған ағасы екеуі арасындағы жанжалдың қазір қызып тұрған сәті. Екеуінің біздің ток-шоуда өз проблемаларын шешуі бізге жоғары рейтинг жинайды. Бірақ сен ол жағын айтпайсың. Бағдарлама тақырыбы жалпы цирк өнері туралы дейсің. Ол келмесе – түсірілім болмайды. Демек, сен жұмыссыз қаласың» деді. Әйтеуір бірнеше сағаттар сөйлесіп, алдаудың әртүрлі тәсілін пайдаланып, Запашныйды бағдарламаға алдырдым. Бірақ сол шоудан кейін Эдиктің көңіліндегі мұңды көріп, қатты өкінгенім бар…» деп жазады журналист.
Бағдарлама ұйымдастырушылары кейіпкерлерге: «Еш нәрседен қысылмаңыз. Жылау керек болса көз жасыңызды жасырып қалмаңыз. Ақырын айтқанды тыңдамаса, айқайлау керек. Сіздің проблемаңызды өзіңізден артық ешкім айта алмайды. Сол себепті өзіңізді тыңдата біліңіз» деген кеңестер береді. Бастапқыда аса түсіне қоймайтын кейіпкер, түсірілім барысын-да берілген кеңестерді қалай орындағанын білмей де қалады.
Аталған бағдарламаға сарапшы ретінде қатысып жүрген ресейлік журналист Ярослава Танькова «Пусть говорят» кейіпкерлерді қалай алдап, сарапшыларды қандай соққыға жықты?!» атты мақаласында: «Пусть говорят» бағдарламасы ток-шоу емес, тыңшылық трейлердің түсіріліміне көбірек ұқсайды. Дәлізде қолдарына рация ұстаған ұйымдастырушылар екі қарама-қарсы жақ бір-бірімен беттесіп қалмаудың қамын жасап жүгіріп жүреді. Бағдарламаға әр кейіпкерді әр- түрлі есіктен кіргізеді. Түсірілім басталғанға дейін ұйымдастырушыларға қонақтарды арнайы бөлмеге үркітіп, шошытып алмай жеткізіп, көңіл күйін бақылап отыру тапсырылады. Залда әртүрлі былапыт сөз айтып отыратын қонақтар да арнайы дайындықтан өтеді. Жалпы, бағдарлама рейтингтің құлы деуге болады. Сол мақсатқа жету үшін адами қасиеттерден аттап, әртүрлі амал-тәсілдер жасайды» деп жазады.
Белгілі журналист Тыныс Өтебаев: «Ток-шоу» – қораздар төбелесі дегенді білдіретін сөз» деген анықтама береді. Рас, аталған жанрдағы бағдарламаларда тікелей мағынасында студияда қораз төбелестірмесе де, біраз текетірестің куәгері боласың. Адамдардың қайғысы мен қазасынан шоу жасап отырған ток-шоудың рейтингі өте жоғары. Бүгінгі тақырыптың негізі болған Малахов шоуы мұның айқын дәлелі. Рейтинг қажет деңгейде. Жоғарыда келтірілген кейіпкер, журналист және сарапшының «Пусть говорят» ток-шоуы хақында пікірлері бірдей. Демек, түсірілім шынайы оқиға мен кейіпкерден жасалғанмен, бәрібір бағдарлама барысында «жалғандық» көрініс тапты.
«Пусть говорят» дегенде Андрей Малаховтың бейнесі бірден еске алынатыны сөзсіз. Бірақ бұл Малаховтың адамдарды алдап, өз атағын арттырып отыр деген сөз емес. Әр ток-шоудың сыртында үлкен команда және әр қызметкердің өз тапсырмасы бар. Алдау-арбау үдерісін ұйымдастырушылар жасайтын болса, Малахов мырзаға берілген тапсырма құлағына айтылатын ақпаратты мұқият тыңдап, студияда өзін шын жанашыр адам ретінде көрсету ме?!.
Айдана НҰРМҰХАН
http://www.aikyn.kz/articles/view/48341
