АСТАНА. 13 қыркүйек. BAQ.KZ — Орталық Азияда қытай тілін оқыта бастаған алғашқы жоғары оқу орны орналасқан Өзбекстанда 2005 жылы осы аймақтағы алғашқы Конфуций институты да ашылған. Аты-жөнін айтқысы келмеген институт өкілі жергілікті халықтың арасында қытай тіліне деген сұраныстың артқанын айтады. Бұл туралы «Азаттық» хабарлап отыр.
ЕСЕЛЕП КӨБЕЙГЕН ҮЙРЕНУШІЛЕР
— Алғашқы бес жылда студенттер саны 100-ден аспаған. Бірақ соңғы екі жылда талапкерлер саны үш-төрт есеге бір-ақ көбейді, — дейді ол.
Өкілдің сөзінше, Конфуций институтында қытай тілін үйреніп жатқан 350 адамның ішінде бизнесмендер, жас кәсіп иелері мен студенттер бар.
Ташкенттің өзінде үш бірдей жоғары оқу орны – Шығыстану институты, Дүниежүзілік экономика мен дипломатия институты, Әлем тілдері институты – қытай тілі мен мәдениетіне қатысты көптеген дәрістер ұсынады.
Ташкенттегі Шығыстану институтына қытай тілін оқу үшін Хорезмнен көшіп келген 24 жастағы Кумуш (Күміс) Раджаби Пекинде бір жылдық тағылымдамадан өтіпті.
— Тіл оқу болашағым үшін өте маңызды. Қытаймен ынтымақтастық күшейіп келеді, біздің де жолымыз ашыла түседі, — дейді ол.
«ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚАЖЕТТІЛІК»
Қытай тілінің оқытушылары Қазақстанда да қытай тіліне қатысты сұраныстың күннен күнге артып бара жатқанын айтады.
Қытай тілі елдегі ірі университеттердің бәрінде, кейбір колледждер мен жеке мектептерде оқытылады. Бұдан бөлек Алматы, Астана, Ақтөбе және Қызылорда қалаларындағы Конфуций орталықтарында да осы тілді меңгеру курстары бар.
Шыңжаң университетінің түлегі, Алматыда жоғары оқу орындарының бірінде қытай тілінен сабақ беретін Әділәлі Жабықбайұлының айтуынша, қытай тілін жаппай меңгерудің арқасында қазақ жастарының қытай мәдениетіне қатысты «бөтендік» сезімі жойылған.
— ТМД-дан Шыңжаңға барып қытай тілін оқып жатқан студенттер арасында Қазақстаннан келген студенттердің саны басым. Онда тіпті 8, 11-сыныпты бітіріп келіп жатқандар жас оқушылар да бар. Сырттай сабақ алып жүргендер де бар. Бір жағынан Шыңжаңдағы оқу бағасы да арзан, — дейді ол.
Алматы қалалық білім басқармасының бөлім жетекшісі Максима Темербекованың айтуынша, осыдан бірнеше жыл бұрын қаладағы орта мектептерде қытай тілі оқытылған.
— Бірақ ата-аналардың өтініші бойынша ол алынып тасталды. Қазір тек ағылшын, француз, түрік тілдері ғана оқытылып жатыр, — дейді ол Азаттық тілшісіне.
Бірақ қазір бірқатар қазақстандық орта мектептерде қытай тілі факультативтік сабақ түрінде оқытылады.
Ал Әділәлі Жабықбайұлы қазақстандық жастардың жаппай қытай тілін үйрене бастауын экономикалық қажеттілік деп біледі.
— Біріншіден, Қытай – көрші. Екіншіден, Қытайдың экономикалық дамуы өте тез. Қазір бізді қойып, бүкіл әлем бойынша Қытай экономикасы тұрақты түрде қуаттанып, ықпалы басым болып барады. Нарық заманында нан тауып жеймін деген жастардың санасында осы орныққан. Қытай тіліне қажеттілік солай туындап отыр, — дейді ол.
Қазақстан мен Өзбекстанда қытайлық жүздеген компаниялар тіркелген. Қытай — бұл екі елдің де ең ірі шетелдік инвесторы әрі сауда әріптесі.
Бейжіңнің Астанамен арадағы сауда айналымы жылына 24 миллиард АҚШ доллары болса, Ташкентпен арадағы сауда айналымы 4 миллиард долларға тең. Биыл қыркүйек айында бұл екі елге алғашқы ресми сапар жасаған Қытай президенті Си Цзиньпин мұнай, газ және уран кеніштерін игеруге қатысты ондаған миллиард долларлық келісім-шарттар жасасты. Олардың ішінде әлемдегі ең ірі мұнай кеніштерінің бірі, Қазақстандағы «Қашаған» жобасының 8,33 пайыздық үлесін сатып алу туралы келісім де бар.
Қытай бұл екі елдегі білім беру жобаларына да қаржы салып отыр. Пекин жылына 240 қазақ, 120 өзбек студентіне стипендия бөліп, қытайлық университеттерде оқытады. Жыл сайын 70 қытайлық студент қазақстандық университеттерде білім алады.
Еуропа Одағы қаржыландыратын, одақтың Орталық Азиядағы стратегиясын бақылайтын EUCAM ұйымы соңғы жасаған баяндамасында 2030 жылы бұл аймақтың ауқатты тұрғындары өзара орыс тілінде емес, ағылшын және қытай тілдерінде сөйлесе бастайды деп болжаған еді.
