Жаңа қазақстандық патриотизм – Қазақ елі болудың бастауы!

Қазақстаннан – Қазақ еліне дейінгі жол қандай болмақ? Қазақстандықтар біртұтас қазақ ұлты болуға дайын ба? Қазақ тілін білмейтіндер ел патриоты бола ала ма? «Айқын» газетінде бас қосқан Мәжіліс депутаттары, жас саясаттанушы әрі ғалымдар осы сауалдар төңірегінде ой толғап, өз ұсыныстарын жеткізді.


«Айқын»: – Құрметті қонақтар, Нұрсұлтан Назарбаевтың соңғы Жолдауында ай­тыл­ған «жаңа қазақстандық патриотизм» ұғымы «қазақстандық ұлт» болудың жалғасы ма, әлде Қазақ елі болудың бастауы ма? 

Оразкүл АСАНҒАЗЫ,
Мәжіліс депутаты, Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің мүшесі: 

– Бұл, әрине, Қазақ елі болудың бастауы. Елбасының биылғы Жолдауында қазақ хал­қының көптен күткен ойы айтылды. Ба­ба­ларымыз тірі болу үшін күрессе, біз ірі болу үшін күресеміз. Ұлт ірі болуы үшін әрбір қазақ ірі болу керек. Ірі болу – өзіңді-өзің тану, өзіңді-өзің мойындау, жұртқа мо­йын­дату. Әр қазақ өзінің Алаштың ұрпағы екен­дігін мойындауы һәм терең сезінуі керек. Бүгінгі күні жетіп жатқан жетіс­тіктерімізбен бірге жүрегімізді ауыртатын, қынжылтатын нәрсе – әлі де болса кейбір қандаста­ры­мыздың қазақ тілін мойындамауы. Кез келген патриотизмнің басында тіл тұрады. Қазақ қана өзінің тілін «ана тілім» деп атайды… Дана халқымыз: «Анаңды Меккеге үш рет арқалап апарсаң да, оның қарызын өтей алмайсың» дейді. Яғни кез келген перзент анасының алдында борыштар. Сондықтан ана тілімізді құрметтеп, оның дамуына атсалысуымыз керек.
«Тілдер туралы» заң қабылданған 23 жыл ішінде өзінің санасын оятып, кім еке­нін әлі де тани алмаған әрі ұлтын мо­йындай қоймаған азаматтардың көзін ашып, өмірге деген немқұрайлығын өз­гер­тудің жолын ойлап табуымыз керек. Бұған дейінгі мақ­та­нышымыз ешқандай мақтанышқа жат­пайды. Керемет көлік мініп, жақсы киінген­мен адамның рухы биік, ұлттық ұстанымы жоғары болмаса қиын. Рух тілмен оянады. Елбасының 2006 жылы да мемлекеттік тілге қатысты айтқан «Қазақ қазақпен қазақша сөйлессiн» деген сөзді биылғы Жолдауын­да тағы да қайталады. Соны ұғынып, енді қай­талатпай іске асыру керек.

Бақытбек СМАҒҰЛ,
Мәжіліс депутаты, Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің мүшесі:

– «Қазақ елі» ұғымы Президент аузымен жай ғана айтылған сөз емес. Бұл – ғылыми не­гізден өткен, сарапталған, болашаққа үл­кен бағыт ұстанған Елбасының бастама­сы. Сан ғасырлар бойы азаттықты аңсап, қиын­дықты бастан кешкен, ешкімге қия­нат жа­сап көрмеген ата-бабаларымыз бен қа­зіргі ұрпақ арасындағы сабақтастықты үзіп алмай, керісінше, дамыта түсу үшін ұсы­нылып отырған бастама. Қазақ елі дегеніміз – мемлекет құрушы қазақ ұлты. Ата-ба­ба­ларымыздың бұрыннан көксеген бір­тұ­тастық жайын айтар болсақ, онда тілдің, діннің тұтастығы мен жердің, ұлттың тұтас­тығының негізінде Қазақ елі көкке сам­ғайды. Оның ішінде айтылып отырған бас­ты мәселе – тәуелсіз сана қалыптас­ты­ратын ұрпақ тәрбиелеу. Алаш жұртынан бастап, барша ата-бабаларымыздың арма­ны не еді? Осыны ұғынып алған абзал.
Әр халықтың бақыт шекарасын айқын­дайтын өлшемдер бар десек, оның ең бі­ріншісі – тілі, екіншісі – асыл діні, үшін­шісі – ащысы мен тұщысы араласқан тарихы. Міне, осы кезеңнің бәрінен өттік. Мәселен, ашаршылық заманын бастан кешірсек, оны кек сақтау үшін емес, ол қайталанбас үшін, сабақ болуы үшін айтылуға тиісті. Кешегі Желтоқсан көтерілісін де жоққа шығара алмайсың. Бұл мүмкін емес. Оны біз жоққа шығарсақ, бүгінгі күнді де ертең біреу жоққа шығаруы мүмкін. Ұрпақтар сабақтасты­ғын тарқатсақ, ашаршылық, нәубет жылдары қырылған ата-бабаларымыздың саны 42 пайызға жуықтаса, тәуелсіздік алған кездегі қазақтың саны да 42 пайызға жуық болған екен?! Бүгінгі таңда 20 жылдың ішінде да­мыған, экономикасы қалыптасқан елдің қа­тарына кіріп жатырмыз. Бүгін елімізде қазақтың саны 70 пайызға жуықтап қалды.
Екіншіден, Президенттің өзі: «Қазақ тілі – мемлекеттік тіліміз үш тілдің бірі емес, бірегейі» деген еді. Міне, біздің ұлт болып ұйысуымыздың тілі – қазақ тілі. Ол – бірлік тілі. Ағылшын тілі – дамудың, әлемдік тех­нологияларды игерудің тілі. Орыс тіліне ешкім қысым жасай алмайды.

Оразкүл АСАНҒАЗЫ,
Мәжіліс депутаты:

– «Қысым жасамау» дегенді түсіндіріп айту керек. Конституцияның 7-бабында анық жазылған: «Қазақстан елінде мем­лекеттік тіл – қазақ тілі». Осыны ұмыт­па­уымыз керек. Мемлекеттік тілмен қатар, орыс тілінің де қолданылатыны жазылған. Бірақ Ата заңның 7-бабының 1-тармағын қазақтар басшылыққа алуы керек. Қазақ үшін ана тілі де, мемлекеттік тіл де – қазақ тілі. Осыны қоғамға түсіндіре алмай ке­леміз.

Бақытбек СМАҒҰЛ,
Мәжіліс депутаты:

– Елбасының «Қазақ қазақпен қазақша сөйлессін, Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде» деген ұлы сөздерін ұқпайтын, құл­дық санадан шықпайтын, шайнап берсе жұтпайтын аға буын өкілдері бар. Болашақ­та Қазақ елі толық қалыптасады. Барша жұрт қазақ тілінің аясында ұйысады.

«Айқын»: – Президент өз Жолдауында «Түбінде Қазақ елі боламыз» деді. Келек­шектегі Қазақ елінің бүгінгі Қазақстаннан қандай айырмашылығы болады? Қазақ елі болудың қандай көрсеткіштері бар? Осы сауалды жастарға қойсақ.

Жұлдыз СҮЛЕЙМЕНОВА,
Назарбаев зияткерлік мектептері дербес білім беру ұйымы Білім беру саясаты және бағдарламалар департаментінің аға менеджері: 

– XXI ғасырда қазақ халқы 2050 жыл­ға бағытталған стратегиясында «Қазақ елі мәңгілік» деп жазды. Бұл арада Орхон-Енисей жазбаларында: «Түркі елі мәңгілік» деген ұран бар. Біз соны оқыған кезде бұл бір архаикалық заманның дүниесі болып көрінетін. Сақтар заманынан басталған
5 мың жылғы тарих – қазақтар тарихы… Ұлт­жанды патриот азаматтар қалыптастыру үшін Назарбаев зияткерлік мектептері әлемдегі озық елдердің тәжірибелерін қа­рады. Оның ішінде, Жапония, Сингапур, Ұлыбритания, Оңтүстік Корея сияқты мем­лекеттер бар. Мысалы, Жапонияда құн­дылықтар білім беру бағдарламаларынан орын алған. Сингапурда білім беру бағдар­ламасында балаға қандай ұлттық құнды­лықтар берілетіндігі анық жазылады. Онда еңбексүйгіштік құндылығына көп басым­дылық беріледі. Жеке мүдденің қоғам мүд­десінің алдындағы төмендігі айтылады. Яғни елінің мүддесі сингапурлық азаматтың мүд­де­сінен әрдайым жоғары болатындығы ма­те­матика, «Сингапур тарихы» немесе «Қы­тай­мен байланыс тарихы» сабағында да то­лыққанды берілген. Жапонияның өзде­рі­нің дәстүрлеріне соншалықты беріктігі: 6-сыныпқа дейін олар өз дәстүрін халқы­ның қаншалықты жауынгер, батыр бол­ған­дығы туралы хикаялар, эпостардан сіңіреді. Ал одан кейінгі сыныптарда заманауи бар­лық пәндерді оқыған кезде жас ұрпаққа жапон­ның қаншалықты мықты екендігін мойын­датып, нақты тәлім берілгендігін көр­дік. Ұлы­британияда Черчилльдің британ тари­хы­на қатысты қаншама еңбектері бар?! Со­ның барлығын оқушылар сол мектеп­терден сусындап алады.

«Айқын»: – Енді өз еліміздегі жағдайға ора­лайық. Қазақстанның мектептерінде пат­рио­тизм қалай оқытылады, қандай тәрбие беріледі? 

Жұлдыз СҮЛЕЙМЕНОВА,
Phd докторы:

– Қазіргі қоғамда білім мен тәрбие бөлек беріледі. Патриоттарды тәрбиелеуде көбіне ұран, айқайы көп шараларға ден қойылады. Мысалы, Наурыз мерекесі, «Менің Қазақ­ста­­ным» фестивалі, ақындар мүшәйрасы өтуі мүмкін. Біз бұл жүйеден басқаша кеттік. Біз білім мен тәрбиені ұштастырдық. Айталық, экономика пәнінде кәсіпкердің этикалық философиясын өте­тін болсақ, Абайдың отыз сегізінші, сегізінші қарасөзін өтеміз. Егер Қа­зақстан тарихындағы ХІХ ға­сырдың ая­ғындағы болыс, би кезеңін қа­райтын болсақ, біз тағы Абай дүние­та­нымына жүгінеміз…
Қазақ тілі, Қазақстан тарихы, қазіргі әлем­дегі Қазақстан сияқты бес пән тек қана қазақ тілінде оқытылады. Бір жыл оқыған орыс баласының қазақша сөйлей баста­ға­­-ны мені қуантады. Өйткені мені қазақ ұлты ретінде сыйлайды. Ол «қазақ тілі қиын» деген контекстен кетті. Оны үйренуге болатынын түсінді.
Ал физика, биология, химия, жара­ты­лыстану сияқты пәндер ағылшын тілінде өтеді. Себебі бұл пәндердің ресурстары, осы ғылымдар бойынша Нобель сыйлықта­ры­ның еңбектері – ағылшын тілінде. Қазақ баласы ағылшыннан аудармасын емес, нақты ағылшын тіліндегі түпнұсқасын түсінетіндей болуы керек… Біз балаларға Алаш зиялыларының еліміздің қазіргі жерінің сақталып қалуына рөлі зор екенін айтамыз. Өйткені балалар үшін тәуел­сіз­дігіміз – ең үлкен құндылық. Біздің халқы­мыздың ар-намысы – ең басты құндылық. Үлкенге құрмет – зор құндылық. Енді біз қазақ халқының әл-Фарабиден бастап, бүгінгі күнге дейінгі ақын-жазу­шы­ла­рының барлық шығармаларындағы ұлттық құнды­лықтар тақырыбын зерттеп жа­тырмыз.

Оразкүл АСАНҒАЗЫ,
Мәжіліс депутаты: 

– Қандай қиындықтарың бар?

Жұлдыз СҮЛЕЙМЕНОВА,
Phd докторы:

– Бұл мектептер Елбасының баста­ма­сымен құрылып жатқандықтан, барынша қолдау көрсетілуде.

Оразкүл АСАНҒАЗЫ,
Мәжіліс депутаты: 

– Мұның барлығы жақсы. Бірақ мек­тептердің орыс тілінде сөйлейтіні тағы да жасырын емес. Немерем қазақ сыныбында оқиды. Ата-аналар жиналысына өзім барамын. Жиналыстар, негізінен, орыс ті­лінде өтеді. Бұл – тек Астанадағы жағдай емес. Көп қалалардағы жағдай осындай деуге боларлық.

Жұлдыз СҮЛЕЙМЕНОВА,
Phd докторы: 

– Біздің бір байқағанымыз, балалардың білімге ұмтылысы зор, олардың арасында бауырмалдылықты дамыту мақсатында оқушылардың өзін-өзі басқаруын «Ша­ңырақ» қауымдастығы негізінде құрдық. Бір шаңыраққа екі сынып, 9-ншы және 11-сы­нып кіреді. Үлкен сынып кішісіне қа­райды.

Бақытбек СМАҒҰЛ,
Мәжіліс депутаты: 

– Елбасы әскерилермен кездескенде, Елтаңбаны былай түсіндіреді: «Мынау жұл­дыз – бұл әскер, сендерсіңдер. Мынау ша­ңырақ – бұл біздің ортақ үйіміз, мем­ле­кетіміз. Ал мұның бәрін біріктіретін тіл, мем­лекеттік тіл!» дейді. Мұны әскерге айтып жатыр. Бірақ, өкінішке қарай, біз сол шаңырақтың астында тұрып алып, оның не екенін сұраймыз. Өкінішке қарай, министр­ліктерден шығып жатқан оқулықтардан бастап, атқарылып жатқан іс-шаралардың барлығы орыс тілінде.
Жақында 9-сыныпқа арналған «Қазақ­станның қазіргі заман тарихы» оқулығын қолыма алдым. Тарихты тайғақтамай, ай­ғақтап жазуымыз керек. Айтуға ұят, тарих оқулықтарында үш сантиметрдің көлемін­де мәлімет берген батырларды жазып қойған. Мәселен, Әбдіғаппар Жанбосын­ұлының 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліске қатысқаны жазылған. Ал интернеттен іздесеңіз, оның Ахмет Байтұрсыновтың туысы екені анықталады. Соның бәрін неге оқулықтарда толықтай жазбасқа?! Екінші айтар мәселе, жалпы біз есігінің алдында екі мая шөп тұрса, соны ұрлап бара жатқан кісіге айыр адалбақан алып жүгіргеннің бәрін батыр қылудан арылуымыз керек. Би болса, бидің сөзі қалуы керек. Хан болса, хан жайлы тарихта мәлімет сақталуы керек. Мәселен, Орынбордан Махамбет батыр туралы деректер шықты. Оның бойы 2 метр 5 сантиметр болғаны айқын жазылған. Ал Әйтеке бидің Самарқанд мұрағатынан 1698 жылы испан суретшісі Хуан Харрис түсірген суреті табылып отыр. Әйтеке бидің келбеті қандай болған?! Сол сияқты Ис­паниядан Жалаңтөс Баһадүрдің суреті табылды. Қазіргі оқулықтарда олардың бейнесін бұрмалап салады. Өздерінің тарихи суреттері бар ғой?! Соларды жас ұрпаққа шынайы көрсете білуіміз керек. Айтулы тарих оқулығында Сергей Луганский, Тал­ғат Бигельдинов, Бауыржан Момышұлы, Қажымұқан Мұңайтпасов, Бақтыораз Бейсекбаевқа бір бет беріп қойыпты. Қа­сым Қайсенов туралы толық мәлімет жоқ. Ол соғыс майданында да, еңбек майданын­да да қаншама тер төкті, тәуелсіздік жылдары қаншама еңбек етті?! Артынан қаншама мұрасы қалды?! Сондықтан оқулықтарда қазақ батырлары ұсақтанбай, тұтастануы керек. Әйтпесе біз кім үшін тарихты жаза­мыз? Осындай тұлғаларымызды жас ұрпақ­қа үлгі етпесек, кімді көрсетуіміз керек? Тарихы түгенделмеген оқулықтарды көрген баламның өзі: «Мұндай кітаптарды оқығым келмейді» дейді, мен одан: «Сені не қызық­тырады?» деп сұрасам, ол маған: «Тарих оқу­лықтарында қазақтың ылғи біреудің қол астында болғаны ғана жазылады. Мен он­дайды көз алдыма елестеткім келмейді, оны ұққым да келмейді» дейді. Сондықтан біз кейбір көтерілістерде қазақ жеңілсе де, онда үлгі боларлық тұлғалар мен олардың арпа­лысты тағдырларын жас ұрпақты отан­сүйгіштікке тәрбиелеуде дұрыс жеткізе білуіміз керек.

Бақытжан НАРЫМБЕТОВ,
«Жас Отан» жастар қанатының өкілі, саясаттанушы: 

– Тағы бір айта кетерлігі, шетелдіктердің ешбірі бізді қазақстандық деп атамайды. Спорт арналарын көрсек, олар біздің спорт­шыларды «қазақтар» дейді. Біз өз ішімізде өзіндік мәселені қолдан туындатып жатқан сияқтымыз. Мәселе – ұлттық идентифи­кация мен жауапкершілікте жатыр. Дэн Сяопин бір сөзінде: «Мысықтың түсі қандай болса да, бәрібір емес пе, бастысы – оның тышқан аулауында» деген еді. «Біз қазақ­стандық ұлт боламыз ба, қазақ ұлты бола­мыз ба?» деп дауласпай, ең бастысы, өзі­міздің стандарттарға сай ұлттық дәстүрімізді, тілімізді дамытып, әрбір қазақ баласы, ол орыс не қазақ мектебінде оқи ма, өз бойына ұлттық дәстүр мен тілін сіңіре алса, жеті атасын білсе, сонымен қатар әке-шешелері оларға жеті атасының қандай қызмет ат­қарғандарын жеткізсе, осындай отбасылық институттар қалыптасса, бұл жарқын бо­лашақ кепілі емес пе?

Бақытбек СМАҒҰЛ,
Мәжіліс депутаты:

– Мен осы уақытқа дейін «Жас Отан» ұйымдастырған бірнеше жиынға қатыстым. Өкінішке қарай, байқасам, «Жас Отанның» көптеген шаралары демеушілік арқылы ғана жүзеге асып жатыр. «Нұр Отан» пар­тия­сы үлкен шараларды қаржылай демеп, қажеттіліктерін өтеп береді. Меніңше, жас­тарды барынша демеу керек. Күні кеше әріптесіміз Мұрат Ахмадиев: «Менің бала­ларым қазақ мектептерінде оқып, грантқа түсті. Жалпы, ұйғыр балаларының мемле­кет­тік жұмысқа тартылуы жағынан саны көбейді» дейді. Бізде тәжіктің болсын, ұй­ғырдың болсын, тілінде сөйлейтін жұмыс жоқ. Сондықтан біз Қазақстанда тұрып жатқан азаматтарды шектемей, мемлекеттік тіл қамқоршы, болашағының нұсқаушысы ретінде, барша қазақстандықтарды ұйыс­тыратын тіл есебінде алға жылжытуымыз керек.

Оразкүл АСАНҒАЗЫ,
Мәжіліс депутаты: 

– Шыны керек, кезінде менің заман­дас­тарым қаншалықты керемет ұйым­дас­тырушы болса да, мемлекеттік қызметке бара алмады. Сондағы олардың негізгі кемшілігі – орысша білмегендігі. Сендердің маңдайларыңның бағы бес елі! Ми­нистрліктерде 90-98% қазақ жастары.Бүгін бірде-бір министрдің, жауапты хат­шының аузынан естімеген сөзді, сендерден, жастардан естіп риза болып отырмын. Бірақ бұл – арман. Соны жүзеге асыру үшін жұ­мы­ла кірісейік. Атқарушы органды осы жұ­мысқа бағыттайық. Өйткені қазір мек­тептерде қазақ тілін білмейтін болашақ ми­нистрлер мен депутаттарды оқыт­па­йық.

Жұлдыз СҮЛЕЙМЕНОВА,
Phd докторы: 

– Ұлттық тәрбиенің бір көзі – мұра­жай­ларда. Бізде мұражайларға тиісті ақша бөлінбей ме, әлде жұмысы дұрыс қолға алынбаған ба, әйтеуір, өте жұпыны көріністі көреміз. Мәселен, АҚШ-қа барып аш­тық­тан қаза тапқан еврейлердің мұражайына кірсеңіздер, әлемде еврейден асып аштық көрмеген халық жоқ сияқты. Ал қазақ халқы бір ғасырда қаншама зұлматты басынан өткізді. Мәселен, Алаш зиялыларына кел­сек, неге «Мадам Тюссо» мұражайы сияқты қайраткерлеріміздің бейнесін балауыздан жасап қоймасқа? Оған қаражат жоқ емес, бар. Мәселен, Париждегі Лувр мұражайында болғанымда, өзіміздің мұражайларымыз көзге елестеп, ұялып кеттім. Бізде қалыпты көрініс: бір қазақтың көйлегін іліп қояды, бірен-саран құралдар.

Бақытбек СМАҒҰЛ,
Мәжіліс депутаты: 

– Айналайын, дұрыс, айтасың. Менің де айтып жүргенім, бүкіл әлемнің тең жар­тысы бұтында лыпасы жоқ, жапырақ жа­мылып жүрген кезде біздің ата-бабаларымыз «Алтын адам» болған. Оның әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі ежелден келе жатыр. Ғұннан қалған ғұрпы, сақтан қалған салты ежелден келе жатыр. Сондықтан мұражайдағы дүниелердің бәрі бүгінгі заманға сай болуы керек. Жастарға айтылатын басты мәселе: бүгінгі күнге – біз, ертеңгі күнге – сіздер жа­уаптысыздар! Тәуелсіз саналарың болуы керек. Былтырлары Парламент өкілдері Украинаға барған кезінде, орысша жазылған құжатты қабылдамай қойды. «Қазақстанның мемлекеттік тіліндегі құжатты қабыл­дай­мыз!» деп талап етті. Әуре-сарсаңға түсіп, құжатты қазақ тілінде дайындап берген. Ал біз неге өз тілімізді мойындамаймыз?

Бақытжан НАРЫМБЕТОВ,
«Жас Отан» жастар қанатының өкілі: 

– Менің ұсынысым, қазір байқасаңыз, жастар мен аға буын арасында бір ор бар сияқты. «Жас Отан» жастар қанаты биылғы жылды «Ауыл және жұмысшы жастар жылы» деп жарияладық. Ұрпақтар сабақ­тастығын жаңғырту мақсатында барлық аймақтарда кездесулер ұйымдастырмақ­шымыз. Біздің нақты ұсынысымыз, орыс­тілді жастар ара­сында қоғам қайрат­кер­лерімен қазақ тілінде кездесулер ұйым­дас­тыру.

Оразкүл АСАНҒАЗЫ,
Мәжіліс депутаты: 

– Өте дұрыс. Қазақ тілінде сөйлеуді сәнге айналдыруымыз керек. Бүгін орыстілді мектептерде қазақтың баласы қазақша бір сөз білмейді. Осы отырған алтауымыз қазір кез келген орыс тілінде оқытатын мектеп­терге барайық. Егер орыс мектебінде 7-сы­ныпқа дейін бір бала бір қазақша сөз білсе, бұл сөзім өтірік боп шығар. Ал сол сынып­та отырған 25 баланың 23-і – қазақ. Ең өкініштісі, олар қазақша білгісі де келмейді! Өйткені, олар – өздері сөйлей алмай тұр­ған биіктегі ағаларыңның балалары, немереле­рі. Бұлар ана тілін білмегеніне ұялмақ түгі­лі «қазақпын» деуге намыстанады…

Ал енді құр сөзден іске көшейік! Білім және ғылым министрлігі істемеген жұмыс­ты сіздер алға бастырыңыздар. Олар үшін қа­зақ тілі – 20 пәннің біреуі ғана. Қазір бас­тауыш сынып оқулықтарын қарап отыр­саң, оған Абайдың, жыраулардың ересек адамдар түсінетін шығармаларын енгізген. Бір ата-ана: «Баламның 1-сыныпта оқитын кітабындағы қазақша сөзді қазақ мектебін бітірген мен түсінбедім» дейді. Еш байла­ныспайтын тақырыптар берілген. Орыс тілінде оқитын балалар шын мәнісінде нені білуі керек? Оқытумен қатар, тәрбиені қа­лай береміз? Тәрбие сол оқулықтың ішінде болуы керек. Әл-Фараби «Балаға білімнен бұрын тәрбие беру керек» деп айтқан. «Жас Отан» арқылы осыны қолға алып, бағдар­лама әзірлеуге жастарды жұмылдырсақ, нұр үстіне нұр емес пе?! Оны депутаттар­мен бірге талқылап, Білім және ғылым министр­лігіне ұсынайық. Барлығымыз бір жерге жиналайық. Күзде оқушылар қайта қате оқулықтармен емес, біз қалаған оқулық­тар­мен оқуы үшін әрекет етейік! Осы бағытта нақты жұмыстар болса, бірге атқарайық.

Қазір сендердің замандарың туды. Жо­ғарыда айтқанымыздай, қазақ тілін жастар арасында сән тіліне айналдыруға тиіспіз. Қазір кез келген билік дәлізіне барсаңыз, «сәлеметсіз бе» деп амандасатын бір қазақты көрмейсіз. Қазақ тілін қалай сәнге айнал­дырамыз? Осының моделін жасаңыздар.

Жұлдыз СҮЛЕЙМЕНОВА,
Phd докторы: 

– Қазір жастардың барлығында айфон, айпад бар. Сол ресурстарды қазақ тілінде сөйлету керек. Бізде барлық сөздерді сапа­сыз аударып, қиын сөздерді тауып алады. Соның салдарынан қазақ тілі архаикалық, оқуы қиын тіл сияқты көрінеді. Қоғамда бір пікір бар: қазақ тілін білмесем де пат­риот­пын, еліме еңбек етуім мүмкін деген. Бұл дұ­рыс емес. Қазақ тілін білмей, патриот бо­ламын деген ой ешқашан қалыптаспауы керек. Қазақ тілін білмесең, патриот емессің!

– Әңгіме, ұсыныстарыңызға рақмет!

Дайындағандар Кәмшат ТАСБОЛАТ,
Айжан КӨШКЕНОВА

 

http://www.aikyn.kz/