[:kz]
«Кублей» зауыты жабыла ма? Неліктен Қазақстандағы облыс билігі табысты кәсіпорындардың жойылуына ықпал етеді? «Кублей» ЖШС – Қазақстандағы ірі кәсіпорындардың бірі деп хабарлайды altyn-orda.kz
Табысты және пайда әкелетін зауыт 30 жыл бойы ішкі нарықта ет бұқтырылған және балық консервілерін өндіруде көшбасшы болды.
«Кублей» Батыс Қазақстан облысында орналасқан.
Зауыт соңғы кездері Орал әкімшілігінің ашкөздігін әшкерелеген жемқорлық дауының ошағына айналды. Жеке құрылыс салушы бірнеше жыл бұрын зауыт аумағында тұрғын үй кешенін салуға шешім қабылдады.
Өндірістік жерлерге тұрғын үй салуға заң тыйым салады.
Алайда, жеке тұлға Жер кодексінің шешіміне мән бермеген. Үйлер «Кублей» зауытының санитарлық-қорғау аймағында салынған. Өнеркәсіптік аймақ аумағында қатты дауысты техника тұрақты жұмыс істейді. Шаң, ерекше иістер шығады. Экологиялық тұрғыдан алғанда бұл аймақ өмірге қолайсыз.
Орал қаласының әкімдігі барлық заңды елемей, құрылысты жалғастыра берді. Десе де, облыстық және жоғарғы сотта жеңіліске ұшырады. Облыстық және жоғарғы соттардың шешімдеріне әкімдік немқұрайлы қарады. Оларды абсолютті және даусыз билік деп шешкен әкімдік қызметкерлері тұрғын үй кешенінің құрылысын кері тәртіпте заңдастырды.
Индустриалды аймақтың мақсаты құжатталған. Өткен жылдың шілде айында «Кублей» зауытының жұмысшылары өз кәсіпорнының болашағына қатты алаңдады. Олар әлеуметтік желілерге ел тұрғындарына жүгінді. Зауыттарын жаппауды және олардың мәселесіне көмектесуді сұрады . Ең сорақысы кейінірек белгілі болды.
Белгілі болғандай, сол құрылысшы Орал қаласының тұрғындарына жоқ пәтерлерді сатып тұрған. Соның бір бөлігін олардан «болашақ үйлер» үшін алған. Құрылыс біткен соң бірден орнатуға уәде берді. Мүлдем заңға қайшы! Жұртшылықтың орынды сұрағы бар. Жоқ үйлерді азаматтарға сатуға кім рұқсат берді? Бұл мәмілеге жергілікті шенеуніктердің қатысы бар ма? Әкімдік неге алаяқтардың жағына шықты? Ал енді қалай сатып алушылар алданып қалды?
Амалсыздан «Кублей» қызметкерлері Қасым Жомарт Тоқаевқа шағымданды. Еңбек ұжымының айтуынша, Оралда жаңа заңдар жұмыс істемейді. Қаңтар оқиғасы кедейлік пен жастардың жұмыссыздығынан болды. Ал ірі кәсіпорындардың жабылуы мүмкін деген мәселеге келгенде мұны ескеру маңызды.
«Егер біздің зауыт жабылса. Жұмыссыздық келеді. Жұмыссыздық басталса, қаңтар оқиғасы қайталанбасына кім кепіл? Бұл зауыттың 30 жылдық тарихы бар. Бұл біздің еліміз үшін маңызды. Ал біз оның жабылуына қарсымыз», — деді зауыт қызметкерлері өз үндеуінде.
«Кублей» қызметкерлері әкімдікті алаяқтармен сөз байласып отыр деп айыптап отыр. Оның жұмысын кәсіби емес деп санаңыз. Айтуларынша, Орал билігі бәріне көз жұмған. Зауыт жанында елес үйлер бар. Тіпті оларда тұратын адамдар да жоқ. Кейбірінің терезесі жоқ, шатыры жоқ. Зауыт директоры Талғат Берекешевтің айтуынша, консерві жасау идеясы оған 1992 жылы келген. Сол жылдары американдықтар өндіріске несие берді. «Шыны ыдыстарды қабылдайтын» шағын павильон негізінде Талғат консервілер шығара бастады. Жұмыс тобында 12 адам болды. Олар күніне 500 банка жапты.
«Мен өзім автоклавта тұрдым. Мен бұл банкаларді өзім жаптым. Базарларға тараттық. Жергілікті әжелерге бердік. Уақыт өте қиын болды. Алайда біз одан шықтық. Ірі кәсіпорынға айналдық — 650 қызметкерге дейін жеттік. Енді міне, осындай оқиға әкімдікпен болды. Дөңгелектерімізге таяқтарды салуға тырысады», — деді кәсіпорын директоры.
Берекешевтің айтуынша, мәселе күтпеген жерден туындаған. 2020 жылы ірі құрылыс салушы өнеркәсіптік кәсіпорынның аумағын сатып алуға шешім қабылдады. «2020 жылдың көктемінде біздің аумақта 6 үлкен үй салынады деген үлкен билборд ілінді. Зауыт маңында адамдарды қалай орналастыруға болады? Өнеркәсіптік қалдықтар. Шу. Жаман иіс. Шаң. Бұл олар үшін экологиялық зиян. Заң оларды қорғауы керек. Ол қорғайды. Бірақ, әкімдіктің ұстанымын түсіну мүмкін емес. Біз сотқа жүгіндік. Төрешілер біздің жақта. Біз құрылысшымен соттасып жатқан жоқпыз, Орал қалалық әкімдігімен соттасып жатырмыз. Өйткені әкімдік кері күш салуға рұқсат берді», — деді Талғат Берекешев.
Берекешев атап өткендей, ертең бұл үйлерге тұрғындар көшетін болса, зауытқа, оның жұмысына шағымдана бастайтыны сөзсіз. Мүдделер қақтығысы болады. Әкімдік иығын көтеріп, «Кублей» ЖШС-нің заңды талабын елемейді. Еске салайық, тек Батыс Қазақстан облысында ғана емес, әкімдігі мемлекетке пайда әкелетін кәсіпорынның жабылуына өз үлесін қосып жатыр. Солтүстік Қазақстан облысында да осыған ұқсас жағдай Обухов тау- кен байыту комбинатында болып жатыр.
2018 жылы қазақстандық ТКБК Башқұрт сода компаниясына заңсыз сатылған екен. Бұған дейін компанияны шетелдік инвесторлар басқарған. Олар салық төлеген жоқ. Компания дамымаған. Несиелер алды. Олар «Тиолайн» компаниясын қарызға батырды. Бірақ олардың қызметіне қатысты әкімдік ешқандай тексеру жүргізбеген. Бүгінгі күні «Тиолайн» компаниясы қатты қысымға тап болған.
Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі Башқұрт сода компаниясына көмек көрсетуде. Зауыт басшылығы қылмыстық жауапкершілікке тартылуда. БСК мүшелері Обухов ТКБК қызметкерлеріне қарсы арыздар жазды. «Тиолайн» жіберетін жүктерді жергілікті полиция үнемі ұстайды. Компания қызметкерлері Қасым Жомарт Тоқаевқа шағымданды. Олар митингтер ұйымдастырып, аштық жариялады.
Ал 2020 жылы БСК мүшелері «Тиолайн» компаниясын зорлық-зомбылықпен басып алуды шешті. Таяқ пен арматурамен 30-ға жуық адам тау-кен байыту комбинатынаың аумағына келіп, қызметкерлерді өз кәсіпорнынан шығаруға шешім қабылдады.
Біз «Кублей» зауыты мен Обухов ТКБК мәселесінде жергілікті биліктің теріс қылық жасап жатқанын көріп отырмыз. Сонда заңды сұрақ туындайды. Осындай әкімдіктермен «Жаңа Қазақстанды» қалай дамытамыз?
[:]
