[:kz]
1991 жылы КСРО-ның мемлекеттік банктен 11 миллиард кеңес рубль жоғалып кетті. Бұдан басқа, алтын қорынан 240 тоннасы жоғалып кетті. 1985 жылы Кеңес Одағының алтын қорында 2 400 тоннаға жуық бағалы металдар сақталған. Алты жылдан кейін кеңестік қазынасы біржола жоғалды. Ресейлік арнайы қызметтер де, американдық элиталық агенттіктің детективтері де «партияның алтыны» таба алмады.
«Партияның алтыны» Кеңес Одағында құпия жағдайында қайтыс болғандардың санын көбейтті. КСРО ыдырағаннан кейін 1991 жылы үш адам өзін-өзі өлтірді деп айтылды. 1991 жылы жазда үйінің терезесінен КОКП-КПСС Орталық Комитетінің істер басқарушысы (управделами) Кручина құлады. Ол партияның шетелдік банктерде КОКП-ның салымдарын қадағалады. Одан кейін қазан айында Павлов терезеден шығып кетті, ол Кручинаға дейін осындай жұмысқа жауапты болған еді. Он күн өткеннен кейін АҚШ КОКП-ның Орталық комитетінің маңызды қызметкері Лисоволик қайғылы қаза тапты. Тергеу барлық үш жағдайдың өзін-өзі өлтіру екенін анықтады деп ресми ақпарат айтылды.
«Партия алтыны» КСРО ыдырағаннан кейін, бірнеше жыл өткен соң осы мәселеге байланысы бар адамдарды өлімін жалғастырды. 1994 жылы «Кеңес Одағы» журналының фотографы Королев қаза болды, 1996 жылы бұрынғы КГБ-ның полковнигі Кучеруктің денесін табылды. Хабарламаға сәйкес, қайтыс болған адамдар әуелі азаптауға ұшырады. Олар КСРО-ның алтын қорының тағдыры туралы тым көп білетін деп есептелді екен.
Кеңес үкіметі мұндай әсерлі сомаларды: 2400 тонна алтын және 11 млрд. АҚШ долларын қалай жинады? КСРО қазынасына ақша ағыны әсерлі болды. Барлық компартияның мүшелер 1985 жылы 20 миллионға жуық адам болды, олар үнемі өз жарналар төлеп жүрді. Бұл жинаған ақшаның бір бөлігі Кеңес Одағының мемлекеттік аппаратты ұстауға жіберілді, бір бөлігі қазынасына жіберілді. Сонымен қатар, Кеңес Одағының коммунистік партия коммунистік әдебиеттерді сатумен айналысты. КСРО-да шіркеулер және храмдар салық төленгенін ұмытпау керек. Содан сондай қомақты сомма жиналды екен.
Ресейлік прокурорлар да, американдық детективтер де «партияның алтыны» таба алмады: құпия өлімдер арқылы барлық байланыстар үзілді. Бүгінде «партияның алтыны» жоғалып кеткен үш негізгі нұсқасы бар.
КСРО ыдырағанға дейін алтын мен валюта шетелдік банктерге берілуі мүмкін, онда Кеңес Одағы серіктестер тізімінде болды. Алайда, операцияны шетелдік сарапшыларға тапсыру керек еді.
Алтын ресей курьерлерімен шетелге экспортталуы мүмкін. Ең көп таралған нұсқасында алтын мен валюта ешқандай жерге экспортталмаған. КСРО ыдырағаннан кейін асыл металдар капитал болды.
Кеңес Одағының идеялары жойылып, елде жеке меншік орнатылды. Ал «партияның алтыны» алғашқы кооперативтері, кәсіпорындар мен инновациялық жастар орталықтарының пайда болғанына жұмсалды. Осылайша, Кеңес Одағының алтын-валюта резервтері жаңа
капиталистік немесе нарықтық фирмалардың шоттарына және табысты кәсіпкерлердің қалтасына оңай тарады.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс Халықаралық Университетінің доценті, тарих ғылымның кандидаты.
[:]
