КІРІСПЕ
5В072400 мамандығы мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау бойынша І курстан кейін Қапшағай оқу-бұрғылау полигонында оқу таныстық практикасынан өттік. Оның мерзімі бір апта, яғни 15 мамырдан 21 мамырға дейін.
Қазіргі уақытта Қазақстанда өндірістің қарқынды дамуына байланысты мұнайды бұрғылау мен өндіруге үлкен мән беріліп отыр. Осы себептен мұнайды бұрғылау мен өндіру кезінде жоғары техникалық талапқа жауап бере алатын мұнай кәсіпшілік жабдықтарын оқып үйренудің маңызы зор.
Оқу таныстық практикасының міндеттері:
- Бұрғылау қондырғыларының құрылымы мен жұмыс істеу принципін зерттеу және танысу;
- Бұрғылау қондырғыларына шолу жасау және кейбір түрлеріне ерекше назар аудару;
- Бұрғылау құралын көтеріп-түсіруді меңгеру;
- Ұңғыма құрылысымен танысу.
Оқу таныстық практикасының мақсаты жалпы мұнай және газ саласында қолданылатын жабдықтар кешенімен танысып оқып үйрену болып табылады. Осыған байланысты оқу бұрғылау практикасының мақсаты: бұрғы қондырғыларды тиянақты түрде зерттеп оқып білу. Соның ішінде:
- БУ – 50 – БРД
- УРБ2 – А2
- УРБ3 – АМ
- УГБ – 50м
- УКБ – 200/300
1 Мұнай және газ ұнғыларын бұрғылау
1.1 Ұңғының типтік құрылмасы
Ұңғы конструкциясы дегеніміз ұңғыға түсетін шегендеу құбырлары тізбегінің саны, ішкі және сыртқы диаметрлері, олардың түсіру тереңдіктері және әрбір шегендеу құбырлар үшін қолданылатын қашаулар диаметрлері.
Ұңғыға әр түрлі диаметрдегі бірнеше шегендеу құбырлар тізбегі түсі-рілуі мүмкін. Әрбір шегендеу құбыр тізбегінің сыртқы кеңістігі цементтеліп бекітіледі. Геологиялық қимаға байланысты цементтеу аралықтары белгі-ленеді. Сондықтан ұңғы құрылымын анықтауға цемент ерітіндісінің көтерілу биіктігі де ескерілу қажет.
Сонымен ұңғыға түсірілетін шегендеу құбырлар тізбегі:
1) Кондуктор – 90 -150 м-ге дейін түсіріледі.
Ол жер қыртысының жоғары тұсындағы қара топырақ, құм және саз қабаттарын бекіту үшін, жер асты сулары ластанбауы үшін қажет.
2) Аралық құбыр – ұңғыны жобалы тереңдікке дейін қазып жеткізу кезінде кездесетін әртүрлі қиындықтардың алдын алу үшін және олар болған және олар болған жағдайда жою үшін түсіріледі.
3) Пайдалану тізбегі – ұңғы жобалы тереңдікке жеткен кезде мұнай және газ алу үшін түсіріледі. Сыртқы және ішкі диаметрлері өндірілетін өнімнің мөлшеріне байланысты. Көбінесе сыртқы диаметрі 140 мм, ал ішкі диаметрі 120-124 мм.
4) Жасырын тібек дегеніміз ол жер бетіне дейін жетпей орналасты-рылатын тізбек. Ол көп жағдайларда ұңғыда ескерілмеген шиеленістер болған кезде, соны жою үшін түсіріледі. Кейбір жағдайларда пайдалану тізбегі ретінде түсіріледі.
Ұңғы құрылыс циклі дегеніміз бұрғылау қондырғыларының орын-дарын дайындаудан бастап, оларды демонтаждау, жаңа орынға тасымалдау, пайдаланылған жерді қайта өңдеп аяқтауға дейінгі істелінетін жұмыстар жинағы. Бұған кіретін жұмыстар:
1) Бұрғылау қондырғысын монтаждауға дайындық жұмыстар;
2) Бұрғылау қондырғысын монтаждау;
3) Ұңғыны бұрғылауға дайындық жұмыстар;
4) Ұңғыны бұрғылау;
5) Өнімді қабатты екінші рет қайтара алу;
6) Бұрғылау қондырғысын демонтаждау;
7) Қондырғыны жаңа орынға тасымалдау.
1.2 Ұңғыларды бұрғылау тәсілдері
Ұңғыларды бұрғылау әр түрлі тәсілдермен жүзеге асады:
1) Ұңғыманы қысылған ауамен үрлеп бұрғылау. Қалыпты жағдайдағы ұңғыны сумен немесе балшық ерітіндісімен жуып бұрғылауға қарағанда үрлеп бұрғылаудың көп артықшылықтары бар. Егер үрлеп бұрғылау тиімді жағдайда қолданылса, бұрғылау қарқынын арттыруға және оның өзіндік құнын азайтуға мүмкіндік туады.
Забойға берілетін гидростатикалық қысымның азаюы арқасында бұрғы ұшымен жынысты талқандау жұмысы жеңілденеді. Осыған байланысты бұрғылаудың механикалық жағдайы 1,5 – 2 есе көбейеді. Ұңғы забойы шлан-мен ауа ағынымен жылдам тазаланады, себебі оның жылдамдығы сұйық жылдамдығына қарағанда бірнеше рет жоғары болады. Міне, сондықтан бұрғылау арқылы жыныстан бөлініп мыңнан ұнтақ қайта ұсатылмайды. Олай болса, бұрынғы ұшының қызмет ету мерзімі ұлғайып, бұрғылау рейсі ұзара түсетіні байқаймыз.
Үрлеп бұрғылауды әсіресе мынадай жағдайларда көп қолданылады:
а) шөл аудандарда;
б) жуу сұйығын жеткізу өте қымбатқа және қиындыққа түсетін жерде
в) жылу сұйығының шырайналма жоғалатын жарықшағы мол жіне ұсатылған жыныстары бар ұңғымаларда бұрғылағанда:
г) қыс айлары өте суық болатын солтүстік аудандарда
Үрдеп бұрғылау әдісі компрессорлар немесе сораптар арқылы іске асырылады.
2) Колонкалы бұрғылау
Колонкалы бұрғылау көбіне керн алу үшін қолданылады. Колонкалы бұрғылауда бұрғыланатын жыныстарды талқандау үшін әр түрлі қажағыш материалдар қолданады. Осыған байланысты колонкалы бұрғылау 3 түрге бөлінеді:
а) Қатты қорытпалы бұрғылау
б) алмаспен бұрғылау
в) бытырамен бұрғылау
Айналсақ бұрғылау тәсілі 1960 жылдан бастап қолданыла бастады. Бұл тәсілді соққылаушы және айналдырушы күштер жыныс талқандаушы аспапқа бірігіп әсер етеді. Сондықтан бұл тәсілді пайдаланғанда, талқандау процесіне энергияның аз жұмсалатындығын, тереңдеудің механикалық жылдамдығының 2-4 есе жоғары екендігін байқаймыз.
1.3.1 БУ-50БРД бұрғылау қондырғысы
Бұл қондырғы «Баррикада» атындағы Волгоград қаласындағы бұрғылау жабдықтарынжасау зауытында құрастырылған.
Негізгі және қосалқы жабдықтар шығырлы мұнара және сораб бөліктерінде орналасқан. Шығырлы мқнаралы бөліктің ішінде таль жүйесі бар мұнара А әрпі сияқты.
АГК автоматты кілт немесе ПГК пневмотикалы бұрғылау кілті резбалы қосындыларды босату үшін пневмотикалық босатқыш және т.б. жабдықтар орналасқан. Күш-қуат беру бөлігінде САТ-450 2 дизель орналасқан, сораб бөлігінде БРИ-1 сораб орналасқан.
Техникалық сипаттамасы:
|
Міндеті |
кіші диаметрлі борлама ізденіс және пайдалану ұңғыларын бұрғылау |
Бұрғылау тереңдігі
|
Диаметрі 73 мм бұрғылау құбырымен қазғанда – Диаметрі 144 мм бұрғылау құбырымен қазғанда – |
3000 м 1200 м |
Ілгектегі жүк көтергіштігі:
|
Номиналды – Максималды – Дизель қуаты – Бұрғылау шығыры –
Бас тежегіш –
Қосалқы тежегіш –
Айналу жиілігі – Тежегіш жиілігі – |
50т 70т 900 ат күші 1 барабанды екі жылдамдықта жұмыс істейді калодкалары бар ленталы, ек шкифті басқарылуы рычагта гидродинамикалық бір роторлы ротор диаметрі 950мм 500 айн/мин 150 кг·с/ м |
Таль жүйесінің ең жоғарғы айқасындағы іліктің жоғары жүру жылдамдығы:
|
Минималды – Максималды – |
0,3 м/с 1,8 м/с |
|
Таль арқанының диаметрі – Ротор — Р — 460 ішкі диаметрі – |
25 мм 460 мм |
Айналу жиілігі:
|
Минималды – Максималды – |
27 айн/мин 208 айн/мин |
Бұрғылау насосы БРИ-1, саны біреу қуаты — 525 ат күші; гидравликалық қуаты — 405 ат күші;
Өнімділігі —
|
Минималды – Максималды – |
15 л/сек 31 л/сек |
|
Сораб салмағы – Вертлюг түрі – Жүк көтергіштігі – Сұйық өту диаметрі – |
13 т БУ-75 100 т 100мм |
Таль блогы — ілгекті блок
1) Жүк көтергіштігі – 100т
Шкиф саны – 4
Шкиф диаметрі – 800мм
Кранблок
2) Жүк көтергіштігі – 93 т
Шкиф саны — 5
Шкиф диаметрі – 800мм
Мұнара биіктігі — 32 м
Қосалқы шығарудың жүк көтергіші — 3 т
Компрессор түрі — КТ- 6
Өнімділігі — 4 / мин
1 – ротор; 2 – кардон білігі; 3 – бұрғы шығыры; 4,915,17,23 – шинопневматикалық муфты 2ШПМ – 70, ШПМ – 500, 2ШПМ – 500, ШПМ – 300, ШПМ – 700; 5 – бұрғы шығыры-ның барабан білігінің сорабы; 6 – жылдамдықтар қорабы; 7,8 – жылдамдықтар қорабының кардоны – цепі қорабы; 12 – бұрғы сорабы БРН – 1; 13, 14 – бұрғы сорабының жылдамдық қорабы КТ – 6; 19 – электр қозғалтқыш, АК2 – 82 – 8 – 30 кВт күш қуатымен РПДЭ – 5; 20 – редуктор РМ – 500 РПД – 5;21 – бұрғы шығырының цепті жылдамдықтар қорабы; 22 – гидродинамикалық бұрғы шығырының тежегіші.
1-сурет. БУ – 50БРД бұрғылау қондырғысының кинематикалық схемасы
1.3.2 УРБ-2-А2 барлама бұрғылау қондырғысы
Бұл қондырғы ЗИЛ-157 автомашина негізінде құрастырылған, өздігінен жүретін бұрғылау қондырғысы. Барлық механизмдер автомашина қозғалтқышынан күш ала отырып жұмыс істейді.
- Бөліп беру қорабы-ол арқылы екі гидронасос жүмыс істейді. ІІ МК №10 Гидронсосы қондырғының 1 цилиндрі гидрокөтергішін іске қосады.
- Кардонды біліктен таспалы беріліс арқылы компрессор жұмыс істейді. Ол ұңғыны ауа арқылы қазғанда, және сұйық қолдану арқылы қазғанда компрессор орнына насос орнатылады.
- Мұнарада бұрғылау құралдарын айналдыратын, төмен-жоғары қозғалмалы айналдырғышы орналасады. Жоғары- төмен қозғалысты бір цилиндрлі гидрокөтергіш және бұрғылаудағы көтеріп-түсіру операциялар кезінде жылдамдатқыш арқанмен жалғасқан гидрокөтергіштің гидроцилиндрі 2 бағытта жұмыс істейді, яғни оның төмен бағытталған күшін қашауға салмақ түсіру үшін қолдануға болады.
- Қондырғы механизмінің басқару орталығы
- Бурғылау қондырғысының қажет май құйылған ыдыстар бар. Қондырғыны түнде жарықпен қамтамасыз ету автомашинаның электр жүйесінен алынады. Бұрғылау қондырғысының құрамына қосымша тіркелгіш кіреді. Онда қашаулар, құбырлар және басқа да құралдар болады. Оның үстінде жүктерді көтеріп-түсіру үшін айналмалы кран орналастырған. Басқа бұрғылау қондырғыларынан айырмашылығы оның айналдырғышын құбырларды бір-біріне жалғау немесе ажырату үшін пайдалануға болатындығы.
УРБ – 2 – А2 барлама бұрғылау қондырғысының техникалық сипаттамасы
міндеті — геофизикалық және құрылымды ұңғыны бұрғылау;
бұрғылау — айналмалы; ұңғы түбін ауамен немесе сұйықпен тазалау; шиекті тәсіл;
Бұрғылау тереңдігі, м;
Құрылымда карталандыру ұңғылардың диаметрі — 63,3 мм;
Геофизикалық ұңғыны қазғанда – 100м
Диаметрі 135 мм шиекпен қазғанда – 30м
Жүк көтерілгіштігі, Т:
|
Номиналды – Максималды – |
2,5т 4т |
Жетектің қуаты – 104 ат күші
Бұрғылау құралдарының көтерілу жылдамдығы — 0,64м/с
Жылдамдықың өзгеруі – сатысыз
Айналдырғыштың айналу жылдамдығы:
Минималды – 0 – 125 айн/мин
Максималды – 135 айн/мин
Айналдырғышының жоғары-төмен қозғалысы – 54м
Таль арқанының диаметрі – 11м
Кранблоктың жүк көтергіштігі – 4т
Сораб түрі – 11 ГРИ
Өнімділігі –
Минимал – 3,7 м/сек
Максимал – 6,5 м/сек
Қысым беру мөлшері
Минималды – 40кг/см2
Максимал – 63 кг/см3
Сораб салмағы – 1,5т
Мұнара биіктігі – 8,3м
Компрессор қондырғысы насос орнына орнатылады. Компрессор түрі – КТ -7
Өнімділігі – 8 м3/мин
Қысымы – 4,5 кг/см3
Бұрғылау қондырғысының салмағы – 10 т
1-ЗИЛ автомобилінің қуат қорабы; 2- кардон валы; 3- бұрғы қорабын қосу шуфтасы 11 ГРИ; 4- бұрғы қондырғының берілік қорабы; 5- гидромотор; 6- реверсивті золотник; 7- қорғаушы клапан; 8- қайтарымды клапан; 9- 16 молометр; 10 – қайтарымды клапан; 11 – дроссель; 18 – осьтік дроссель; 19 – гидрокөтергіш; 20 – кранбок; 21 – тальдік қалат; 22 – қозғалымды айналдырғыш; 23 – май багы; 24 – дальитр; 25 – муфтасы кран; 26 – алтылы май қорабы 11ГРИ немесе КТ – 7
2-сурет. УРБ-2-А2
1.3.3 УКБ-200/300 калонкалы бұрғылау қондырғысы
Бұрғылау қондырғысы өздігінен жүретін айналма және айналмалы-соққылау әдістерімен геологиялық зерттеу, ізденіс және барлама бұрғылау үшін арналған. Бұрғылау қондырғысының барлық жабдықтары және механизмдері ЗИЛ-131 автомашинасы үстіне орналастырылған. Станок және сораб Т-40 тракторы қозғалтқышынан жұмыс істейді. Бұл станоктың басқалардан айырмашылығы көп жерлерден трактор және автомашина деталдары қолданылады. Аиап айтқанда: жылдамдықтар ауыстыру қорабы ЗИЛ-130, ал кардон ГАЗ-53 автомашинадан алынған.
Техникалық сипаттамасы:
Бұрғылау тереңдігі, м:
Қатты қорытқалы каронкамен – 200
Алмасты каронкамен.
Каронка диаметрі, мм: -132мм
Бастапқы
Соңғы:
Қатты қорытпалы коронкалар -93мм
Алмасты коронкалы -59мм
Айналдырғыштары қисаю бұрышы — —
Бұрғы құбырының диаметрі -50мм
Шпиндельдің айналу жиілігі -100 -200 -365 -655 -1020 -1500 айн/мин
Беріліс күші:
Төмен қарай – 30 кН
Жоғары қарай – 40 кН
Шпиндель қадамы – 500мм
Қысу — патрон — пружиналы – гидравликалы
Іліктің жүк көтергіштегі –
номиналды – 2т
максималды – 3,2т
Свеча ұзындығы -6,2м
Бұрғылау снарядын көтеру жылдамдығы
минималды – 0,39м/с
максималды – 6м/с
Трубоашқыш түрі – РТ-300
Жетегі – гидравликалы
Бұрау моменті – 2200 Н*м
Айналу жиілігі – 75 айн/мин
Орталық диаметрі – 140 мм
Бұрғылау насос түрлері – МБ – 3 – 120/40
Қондырғы жетегі – дизельді
Қуатты – 30 кВт
Қондырғының салмағы – 10
- Кардон бірлігі
- Фрикцион
- Жылдамдықтар қорабы
- Өзара араластырушы
- Білік
- Планеторлы шығыр
- Айналдырғыш
- Жарты муфта
- Редуктор
- Барабан
- Жылжымалы муфта
- Жарты муфта
- Гидравликалық цилиндр
- Жылжымалы троверса
- Серіппелі гидравликалық патрон
- Май сорап
- Май сорап
- Қуат таңдаушы қорап.
УКБ-200/300 колонкалы бұрғылау қондырғысының кинематикалық схемасы
Бұрғы қашаулар мен түрлері жаппай забойлы бұрғылауда забойдағы жынысшарды арнаулы бұрғы қашаулармен талқандайды. Кернсіз бұрғылауда қолданылатын бұрғы қашаулар: найза бұрғылар, қашаулар
1) Найза бұрғылар. І-ІІ бұрғыланғыштық категориясына кіретін, созылмалы жұмсақ жыныстарды бұрғылауда найза бұрғылар қолданылады. Диаметрі 150мм, ұзындығы 500-700мм.
2) Қалақшалы қашаулар. Борпылдақ және І-ІІ бұрғыланғыштық категориясына жататын тау жыныстарын бұрғылағанда қалақшалы қашаулар қолданылады. Диаметрі-100мм;
1-қос жүзбе;1- бұрандалы байланыс; 2 — корпус; жүзі; 4-су ағыны; 5-қатты қабық; 6-кесу қыры;
3) шарошкалы қашаулар. Бұрғыланғыштығы І-ХІІ категориялы жыныстарды жаппай забойлы ұңғыларды бұрғылауға арналған шорошкалы қашаулар өзара пісіріліп қосылған секциялардан немесе шабандардан тұрады. Ол шабандардың цанформаларында кодшипниктерге қондырылған. Олар цапфалармен қосылып қашауға тіреме болу міндетін атқарады.
4) Алмас қашаулар көп жағдайда бағытталған және көп забойлы ұңғымаларды бұрғылау үшін қолданылады. Диаметрі 76мм НБ-1 және диаметрі 59мм НБ-2 алмас қашаулар бар. Алмас қашаумен бұрғылағанда бұрғылау тәртібіне кіретін осьтік салмақты 1000кг, қашаудың айналу санын 300-500 айн/мин, ал жуу сұйығын 150-200 метр/мин мөлшерменде ұстайды.
Қолданылатын құбыр түрлері:
1) Ауырлатылған бұрғы құбырлары
2) Гидроударник
3)Бұрғылау құбырларының тізбегі ұңғы сағасына дейін аударма арқылы жетелеуші құбырлармен жалғасқан.
4)Бұрғылау құбырлары бір-бірімен қалыптық қосындылармен жалғанады.
А) Ниппель
Б) Муфта
Муфта – резьбасы ішкі жағында
Ниппель – сыртқы жағында
Резьбаның түрлері:
А) Құбырлық
Б)Қалыптық
5) Қашау.
1.3.4 УРБ – 3АМ барлама бұрғылаудың қондырғысы
Осы қондырғы «гинронефтемаш» және машина құру заводымен құрастырылған. Өзі жылжымалы барлық механизмдері МАЗ – 500 автомобильдің негізінде жиналған.
Негізінде келесі тораптар құрастырылған:
1) Д – 54 АП және қозғалтқыш. Ол арқылы бұрғы қондырғысының бар-лық механизмдері жұмыс жасайды.
2) Жылдамдық қорабы 4 жылдамдық. Ол арқылы Д – 54 қозғалт-қышынан айналу моменті бұрғы шығырға, роторға, бұрғы сорабына беріледі.
3) Бұрғы шығырғы айналуды жылдамдық қорабынан шынжырлы беріліс арқылы алады.
4) Ротор – Кардан білігі арқылы айналады.
5) Діңгек. Таль жүйесі бар, кран блок, Таль блогы, жүк көтергіш, ілу.
6) Екі гидравликалық домкрат
7) Генератор. Ол айналуды дизельден алады. Ол арқылы бұрғы қондырғысы электр қуатымен қамтамасыз етіледі.
8) май блогы
9) жәй май блогы
УРБ – 3АМ бұрғы қондырғысының техникалық сипаттамасы
Тағайындалуы УРБ – 3АМ өзі жылжымалы дзельді
жетегі бар, құрылым және су
ұңғымаларын бұрғылау үшін
Бұрғылау тәсілі Айнымалы роторлы
Бұрғылау тереңдігі, м:
Құрылым ұңғыларды 60,3 м
Құбырлармен бұрғылағанда 500
73 мм құбырлармен бұрғылағанда 300
Ілгеудегі жүк көтергіш мүмкіндігі, т:
номиналдық 5
максималдық 8
Бас жетектің қуаты 54
Бұрғы шығыры 1 барабанды муфтоси фрикционды
Шығырдың тежеуіші – тоспалы
Ілгеудің көтерілу жылдамдығы, м/с:
минималдық 0,54
максималдық 1,6
Таль арқамының диаметрі , мм — 15,5
Ротор Р-250 тесігінң диаметрі , мм – 250
Айналу минимумы:
минималдық 110
максималдық 314
Діңгек құрылғылардан жасалған
биіктігі –16 м
1- автомобиль; 2- сазалмастырғыш; 4- жолб жүйесі; 5- бұрғы сорабы;
6- ротор; 7- бұрғы шығыры; 8 – қауіпсіздік катушкасы; 9- жылдамдықтар ауыстыру қорабы; 10- электр генератор ; 11- жеке қозғалтқыш
3-сурет. УРБ –ЗАМ бұрғы қондырғысының жалпы көрінісі
1- жеке қозғалтқыш ; 2- генератор жетегін іске қосу муфтасы ;3- генератор жетегі; 4- генератор; 5- жылдамдықтар қорабындағы кардон білігі;6- контур жетегін іске қосу муфтасы; 8- контур; 9 – бұрғы сорабы; 11 – жылдамдықтар қорабы; 12- бұрыштық редуктор; 14- бұрғы шығырығының барабаны; 15- таль блогы; 18- салмақ индикаторы; 19- ротор ;20-барабан шығырын іске қосу фрикциондық муфтасы; 21- қауіпсіздік муфтасы; 22 – ротор білігін іске қосу муфтасы
4-сурет. УРБ – ЗАМ барлама бұрғы қондырғысының кинематикалық схемасы
1.3.5 УГБ-50м қондырғысы
УГБ-50м қондырғысы, геологиялық барлау жабдықтарын жасайтын Шигровскзаводынан шығарылған. Негізінен, судың алғашқы мөлшерін анықтай отырып, гидрогтологиялық барлау ұңғыларын бұрғылауға, сондай-ақ инженерлік геология және барлау жұмыстарына ұңғыларды бұрғылап өткізуге арналған. Бұл қондырғы көп жағдайларда тереңдігі 100м сейсмо-барлау ұңғыларын бұрғылайды. Көбіне қиын жағдайларда,яғни ұңғының шегендеу оқпанын тұрақсыз тау жыеыстар аймағында бұрғылайды.
УГБ-50м қондырғысына 2ПМ-2А автокиркелісі тіркелген және бұрғылау аулау қосалқы бөлшектер жинағымен және шиекті арқанды соғу тәсілімен бұрғылауға арналған көмекші құралдармен жабдықталған.
Жетекші бұрғы механизмі платформада орнатылған. Д-48л типті қозғалтқыш көмегімен жұмыс істейді. Ауыспалы беріліс қорбы табақшалы лебедканың шығарып 3 жылдамдық айналуын қамтаиасыз етеді.
Лебедка ауыспалы беріліс қорабы үстінде орналасқан. Ол сораб жетегімен және айналдырғышпен аралық тісті шкиф арқылы жалғанады. Айналдырғыш гидрокөтергіш мұнара бойымен тік бағытқа қозғалады.
Лебедка арқанда соғып бұрғылау кезінде құралдарды алып беру және бұрғылау жабдықтарын шегендеулі құбырларда көтеріп түсіру үшін қолданылады.
Құбырлық мұнараның жоғарғы шетінің тіректерін бір-біріне жалғайтын көлденең өсіне жұмыс ролигі (және қосымша ролик бекітілген) соғып бұрғылау кезінде құралдар арқаны сондай-ақ салмағы 2,5т дейінгі жабдыктарды Таль арқанымен айқаусыз көтеру үшін арналған. Қосымша ролик Таль арқанымен 2 және 3 айқасумен қамтамасыз етеді, яғни бұл кезде көтергіш механизмнің жүк көтергіштегі 5-3т артады
1-бұрғы сорабаның жетекшісі доңғалағы; 2 – ажыратқыш муфтасы; 3- айналдырғыш жетегінің тіке білігі; 4- мұнара; 5- айналдырғыш; 6- шнектер; 7- соққыш аспаптың шаты-нуы; 8- соққыш механизмнің бұлғағы; 9- табақша шығыр; 10- шығырды іске қосу;11- шығырдың ленталы тежегішін басқару;12- фрикционды шығырды басқару:13- соққыш аспаптың тартқыш доңғалағы; 14- айналдырғышты басқару;15- бұрыштық редуктор; 16- жылдамдықта өзгерту қорабы; 17- І , ІІ, ІІІ ауыстыру жылдамдығы қорабы; 18- қозғалт—қышты басқару муфта тұтқасы; 20- қозғалмайтын доңғалақ; 23- долото
5-сурет. УГБ – 50м қондырғысы
2 Ұңғыларды жуу. Қолданылатын жуу сұйықтар
Мұнай-газ ұңғыларын бұрғылау барысында жуу сұйықтары келесі міндеттерді атқарады:
1) Ұңғы түбін бұрғыланылған тау жыныстарын тазалап, жер үстіне алып шығарады.
2) Қабат сұйықтарымен газардың ұңғы оқпанына ағып-құйыну жағдайлармен болдырмау үшін кері қысым түсіреді.
3) Жуу процесі тоқтаған жағдайларда тау жыныстары бөлшектерін ұңғы түбіне төктірмей ұстап тұрады.
4) Бұрғы аспаптардың үйкеленген жерлерін суытады, әрі майлайды.
5) Түптің қозғалтқыштарға қуат береді.
Жуу сұйықтары дисперсиялық ортадан және онда біркелкі орналасқан дисперсиялық фазадан, химиялық реагенттерден тұрады. Дисперсиялық ортаның міндеті бүкіл сұйық көлемінде дисперсиялық фаза бөлшектердің біркелкі орналасуын, химиялық реагенттердің еруін қамтамасыз етеді.
Дисперсиялық фаза бір немесе бірнеше компоненттерден тұрады. Ең негізгі компоненттержуу сұйығын тұрақтандырушы және болып жуу сұйықтығын тұрақтандырушы және машинаның тау жыныстары бөлшектерін ұсатып тұру қасиетін арнаушы қолайлылық материалдар саналады. Дисперсиялық фазаның екінші номнонекісі ретінде ауыр маняриялдардың ұнтақ материялдардың ұнтақ бөлшектері қолданылады (саз, балшық, бор, т.б.)
ҚОРЫТЫНДЫ
Біз 5В072400 «Ұңғы бұрғылау техникасы және технологиясы» мамандығы бойынша 1-курстың соңында болатын оқу бұрғылау практикасы маусымның 15-ші жұлдызынан 21-шы жұлдызына дейін «Қапшағай оқу полигонында» өткіздік. Практика мақсаты осындағы бұрғылау қондырғыларымен, олардың жұмыс істеу принциптері, техникалық сипаттамаларымен танысу болатын.
Атап айтқанда БУ-50 БРД-2А2, УРБ-ЗАМ,УГБ-50, УКБ-200/300, УКС-30мс, ЗИФ-650м, ПБУ-2.
Қорыта келсек бұрғылау қондырғылары бұрғылау тәсілдері және ұңғыма құрылмасы туралы білімді толықтырдым.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1) Тұяқбаев М.Т. «Барлама бұрғылау». I-бөлім мектеп, Алматы 1977ж
2) Тұяқбаев М.Т. «Барлама бұрғылау». II-бөлім мектеп, Алматы 1977ж
3) Қарауылов Ж.Қ. «Мұнай және газ ұңғыма бұрғылау технологиясы» ҚҰЗҰТУ, Алматы 1991ж
4) Сидоров Н.А. «Бурение и эксплуатациянефтяных и газовых скважин» М.Медра 1982ж
5) Сердюк Н; Куликов В.В «Бурение скважин различного назначения» Масква РГГРУ. Подредакций директора технических наук ул. Кар РАЕН Сердюка Н.И.
