К?рші елге ?арап к?шімізді т?земей-а? ?ояйы?. Біра? ??былмалы саясатта ??былыс бола ма? ?збекті? ?згермелі саясатын т?сіну ?иын. Десек те, м?нда бір-а? н?рсе бар, ол — ?збектік м?дде.
?збекстанны? ?ділет министрлігі 2012 жыл?ы 23 ?азанда?ы N 2397 б?йры?ымен айры?ша жарлы? шы?арды. Енді елдегі азаматты? хал актілеріні? ??жаттары екі тілде толтырылады, туу ж?не жеке ку?ліктер екі тілде жазылады. Латын ?арпімен ?збек тілінде ж?не орыс тілінде. Б??ан дейін тек ?ана мемлекеттік тілде, я?ни ?збекше жазылып келген ??жат неге ая? астынан орыс тілінде жазылып шы?а келді. Елді еле? еткізетін
шешім, Кремльді ж?не ормандай орыс ?о?амын ?уантатын ?адам десек те, м?ны? астарында не жатыр? Тіпті саясатшыларды? ойын сан-са??а ж?гірткен б?л ?рекет бекер емес. «?збекстанны? Азаматты? хал актілерін тіркеу б?ліміндегілер т?гелдей орысша с?йлейді, сонды?тан шы?ар». Б?л енді ?исынды жауап емес. А?и?аты неде? ?збек билігі тіпті некеге т?ру, ажырасу, туу ж?не ?лім-жітімге байланысты ??жаттарды да орысша толтыру?а к?шіпті. «Подробно.uz» а?паратты? порталыны? ?ызметкерлері осылай деп хабар таратып отыр. ?збекстанны? ?ділет министрлігіні? ?абылда?ан б?л шешімі 2 ?арашадан бастап к?шіне енді. Министрді? ?ол ?ой?ан б?йры?ы бойынша осы сала?а ?атысты кез келген ??жат латын ?арпімен ?збекше ж?не орыс тілінде к?к сиямен жазылуы ?ажет.
Жалпы, ?збекті? ?олжазба тарихы бірнеше рет реформа?а ?шыра?аны белгілі. 1940 жылдан бастап олар кириллица?а к?шті, ал т?уелсіздік ал?аннан
кейін екі жылдан со? елде латын ?арпін ?олдану басталды. ?азіргі та?да екі жазу да бірдей пайдаланады.
— Аны?ы, ?азіргі ?збекстанны? тарихи о?улы?тарында
«КСРО ??рамында бол?ан ?збекстанны? отарлы? жа?дайы» немесе «орыс» шпиондары» деген терминдер ?те жиі ?олданылады, — дейді «Биржевый лидер» журналыны? «?збекстан жа?алы?тары» б?ліміні? сарапшысы Евгений Ольховский.
Тіпті сарапшыларды? айтуына ?ара?анда, ?збекстанны? «Оккупация музейіне» келген о?ушылар?а Ресейді? ?збек елін ?алай оккупацияла?аны туралы жете т?сіндіріледі екен. Сонымен ?атар ?збекстанны? т?уелсіздігі мен бостанды?ы ?шін басманшы Мадамин бекті? большевиктермен ?алай со?ыс?аны тере? суреттеледі.
Оны ?збек о?улы?тарында ?лтты?
батыр етіп к?рсетеді. Б?л ?ана емес, ?збек билігі мен ?о?амы екінші д?ниеж?зілік со?ыс?а ?лтты? м?дде т?р?ысынан ?арай бастады (біз ?лі ?лы отан со?ысы деп жазамыз). ?азіргі та?да Ташкент метросында?ы кейбір стансалар?а берілген «?лы отан со?ысыны?» батырлары мен генералдарыны? есімі алынып тасталды, оны? ішінде ?аны ?аза?, генерал Сабыр Рахимов та бар. Негізі ?збекті? сырт?ы саясатында?ы
жиі кездесетін кере?арлы? ?рекеттерге ?арап бір-а? т?йін жасау?а болады. М?ны? барлы?ы да саналы т?рде жасалынады. Сан ?ырлы сай?ал саясатты
?лтты? м?дде т?р?ысынан ?ана ?лшейтін оларды? ая? астынан «орысша?а» к?шуі де м?нсіз емес.
Б?л шы?ыс даналы?ы ма, жо? ?лде тепе-те?дікті ?стау ма? Тек даналы? емес, со??ысы деуге болар. Д?л ?азір ?збекстан ?ш алып державаны? арасында ?ытай, А?Ш ж?не Ресейге ?арап ?мір
с?ріп отыр?ан жайы бар. Со??ы саяси шешімдер ресми Ташкентті? А?Ш-?а ?арай жа?ында?анын к?рсетіп отыр. Тіпті ?збек жерінде таяу уа?ыттарда
АШ-ты? ?скери базасы ?айтадан орналасуы м?мкін деген пікірлер аракідік айтылып жатыр. 2005 жыл?ы ?анды ?ндіжан о?и?асынан кейін ?збекстан елдегі А?Ш-ты? ?скери базасын шы?арып, Кремльге ?арай бет б?р?ан. Тіпті ?жымды? ?ауіпсіздік келісімшартына да ?осыл?ан. Алайда сырт?ы саясатында т?ра?ты ?станымы жо? ресми Ташкент осы жылды? ортасында б?л ?йымны? та?ы да шы?ып кетті. Т?сініксіз ?рекет деп ба?а беруге болар, алайда м?ны? саналы жасал?ан ?адам екендігіне ешкім дау айта алмайды. ?азір А?Ш-пен арада?ы жа?дай
жа?а де?гейге к?терілді. ?ытаймен ?атынас та соны ?ар?ын алды. Енді Ресейді? к??ілін аулау керек. ?збекстан нары?ында?ы №1 инвестор саналатын Ресейден ресми Ташкент б?рібір ?зап кете алмайды. Б?л бір. Екіншіден д?л ?азір ?з елінен н?па?а таппа?ан
1 миллионнан аса ?збек Ресейден нанын тауып ж?р. Бір ?ана мысал, орыс еліні? т?кпір -т?кпірінде ж?мыс істеп ж?рген ?збектерден 2011 жылы ?збекстан?а 4,9 миллиард доллар а?ша аударыл?ан. Демек, ?з ?лтыны? ?леуетін к?теріп, жа?дайын жа?сарта алма?ан Каримов билігі б?рібір Ресейге борыштар ж?не уа?ытша болса да ?ас-?аба?ына ?арайды деген де пікір бар. Осыны ескере келіп, ?збекстанны? ?ділет министрлігі арнайы б?йры? шы?арып отыр. ?йткені орыс жерінен ж?мыс іздеп босып ж?рген ?збек латын ?арпімен жазыл?ан жеке ку?лігімен Ресейде еркін ж?ре алмайды. ?збекстанны? Азаматты? хал актілерін тіркеу б?ліміні? (АХАТ) ая? астынан «орысша» с?йлеп жаза баста?анында осындай сыр жат?ан секілді.
— М?нан ?збекстан саясаты т?пкілікті ?згерді деп шешім жасау ?иын, — дейді сарапшы Евгений Ольховский.
…Шынды?ында солай. ?збекстанны? ?ділет министрлігі шешімді ?здігінен шы?арып отыр?ан жо?. Саналы т?рде жо?ары билікпен а?ылдаса отырып жасал?ан ?исынды ж?не айлалы ?адам деуге болар. Біра?…
Уа?ыты келгенде АХАТ б?ліміндегілер ??жатты? б?рін ?айтадан орысша с?йлетуі м?мкін. К?пвекторлы саясат ?станбайтын ?збекті? ?згермелі саясатынан к?тпеген к?п н?рсені к?туге болар…
Берік БЕЙСЕН?ЛЫ
«aikyn.kz»
