Н?ресте д?ние есігін аш?анда мен ?аза?пын, орыспын, а?ылшынмын деп келе ме? М?мкін бол?анда, ?азір ауылда екі ?ол?а бір к?рек таппай ?ала?а келіп ба?ыт іздеген ж?мыссыз жастар «а?ылшын болып туылсам бола ма?» деп ?тінер еді ?ой, Жарат?ан?а. Б?л біра? базына емес, сіз ?шін шын ба?ыт – жары? д?ниені к?зі?ізбен к?руі?із. ?ал?аны, ?о?амды?, отбасылы? м?селе. ?йтпесе, а?ылшынды?тан немесе немістен арты? ?мір с?ріп жат?ан ?аза? бізді? елде жо? дейсіз бе?!
«Б?ріктіні? намысы бір» дегендей, жастарды? арасында ж?ргеннен кейін, ерте?гі ел т?т?асын ?стайтындарды? ой-пікірі, к?з?арас-?станымы бізге бес сауса?тай белгілі. Бали?ат жасына келіп, асып, т?рмыс ??рып, ша?ыра? к?теріп жат?ан дос-жарандарды? ?аза?ы салт-санадан, д?ст?рден аттап жат?анын к?ріп бас шай?айсыз. Соларды? дені, бала кезден а?ылшын болуды, Американы к?зімен бір к?руді арманда?андар. Санада са?тал?ан ойлар орындалмай ?ойсын ба? «Барлы? ?ылымны? ?зі ?иялдан, ойлаудан ту?ан. Адам осы жаралысты? бір б?лігі, б?л жаралыстан, таби?аттан б?лек емес, болу?а м?мкін істе ?ана ойлай алады – бір. Екінші, сол ?иял болмайтын н?рсе деп отыр?анымыз – ?л?айтылып, ?згертіліп, ауыстырылып айтыл?ан болаша? болуы м?мкін»,- дейді Ш?к?рім бабамыз. Б?л – шынды?. Мені? замандастарымны? арман-?иялы орындалды. Олар т?рлі ба?дарламалар ар?ылы шетел к?рді. Онда?ы м?дениет, т?рмыс, к?н к?ру ?амыны? м?лдем ?згеше екенін осында келген со? к?зін ж?мып, аузын ашып отырып айт?андарын естіп ж?рміз.. ?кінішке ?арай, біраз уа?ыт ?ткенде сол ??рбы-достарды? ?здері ?лгі т?т?ан елді? м?дениетін бойына сі?іріп, б?тен діндегі, бас?а т?сініктегі (табыстырып т?р?ан с?йлеу тілі ?ана) адамны? етегінен ?ста?анын естігенде, л?м-мим деместен, бас шай?асты?. Республикалы? статистика агенттігіні? есібіне ж?гінсек, со??ы 11 жыл ішінде ?аза?тарды? ?зге ?лтпен ша?ыра? к?теруі ?ш есе ?скен. 1999 жылы некелескендер саны 18 402 болса, 2010 жылы 25 669-ді ??ра?ан. Егер дейміз-ау, Жаратушы сені бір ?лтты? ?кілі етіп Жер бетіне жіберсе ?зге болу?а тыраштануды? ?ажеті ?анша? Ел к?рген, тіл білген, ?зге м?дениетті ме?герген – сананы ?сіріп, ?ылым?а жетелейтіні рас, о?ан талас жо?. Біра?, ?аза?ты?тан безіну, салт-сананы, д?ст?рді аттап, оны ескілікті? ?алды?ы деу кімге керек?
Бізді? ?аза?ты? ежелден келе жат?ан д?ст?рі а?ылшындарды?, жалпы еуропалы?тарды? жа?а жылды тойлау, холлоуин, ?ашы?тар мерекесін атап ?тулерімен салыстыр?анда артта ?ал?андай болып к?рінуі м?мкін. ?аза?ты? д?ст?рі т?кке т?р?ысыз болса, шетел зерттеушілері ?аза?стан?а м?хит асып неге келеді? Б?рінен б?рын, ?зге елде д?ниеге келетін н?рестені? алда?ы та?дыры ойлантады. Ол к?ні ерте? ес білгенде кіммін дер екен? ?аза?ты? бесікке байланысты айтыл?ан асыл с?здері ?аншама. «Бос бесікті тербетпейді», «Бос бесікті еш уа?ытта жабусыз ?алдырмау керек, ?стіне а? мата жауып, е? болма?анда ?ршы?ына орамал байлап ?ою ?ажет», «Бесікті? теріс жа?ына отырмайды», «Бесікті саудаламайды, айт?ан ба?асына сатып алу керек», «Бесік жасайтын шеберлер ынсапты болуы тиіс, киелі д?ниені? ба?асын аспандатпауы керек». Шын м?нінде, ?аза? ?шін бесік – киелі. Алайда, ?азір ауылда болмаса ?алалы? жерлерде бесік тербету т?рма?, оны? ?зін к?рмеген балалар бар. Ауылда?ы балалар, бірін-бірі тербетіп ?ссе, ?азіргі б?лдіршін шетелді? балалары ?скен т?рт б?рышты «?йшікте» жатады.
?аза? б?гін бесіктен айрылса, ерте? барынан безінуі ?ажап емес. «Бесік жырын» айтпа? т?рма?, ?азіргі жас аналар бесікті? ?зін ??быжы? санайды. «Т?рінде бесік т?рса, т?ре де басын иеді»,- дейді халы?. «Ел болам десе?, бесігі?ді т?зе», — деген М?хтар ?уезовке кім ?арсы у?ж айта алар? «Балаларын бесікке б?лемеген, бесігі жо? елден ?ор?ам», — деген ер Бауыржан Момыш?лыны? с?зін ?айда ?оямыз? «Тал бесіктен жер бесікке дейін ілім алы?дар» дегенді білсе де, бесік деген ??ымны? неге ?олданылып т?р?анын ??пайтын ?рпа? ?сіп келеді. Салт-сана мен киелі д?ст?рді са?тау – бесіктен басталатынын т?сінуге жазсын.
http://www.ulttimes.kz
