[:kz]
Солтүстік Қазақстан: өз азаматтарының тағдырына мүлдем немқұрайлылық танытып жатыр.
Еске салайық, Қасым-Жомарт Тоқаев президент қызметіне кіріскен сәттен бастап тыңдаушы мемлекет ұғымын енгізген болатын. Заманауи әкімдіктер, басқа да мемлекеттік мекемелер қоғамға қолжетімді болуы, халықтың талап-тілектерін тыңдап, кері байланыс орнатуы керек.
Тыңдаушы мемлекет – азаматтарға билік органдарымен сындарлы диалог орнатуға мүмкіндік беретін ашық және транспарентті жүйе. Дегенмен, барлық мемлекеттік мекемелер Тоқаевтың талаптарын орындай ма?
Обухов тау-кен байыту комбинаты мен Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің өзара қарым-қатынасын мысалға ала отырып, кейбір мемлекеттік органдардың мемлекет басшысының саясатына қалай қасақана қастандық жасап жатқанын көреміз. Өткен айда ТКБК тағы да жанжалдың ортасында болды. Тайыншы ауылының әкімдігі даулы аумақты кәсіпкер Кобзевке сатып жіберген.
Тау-кен байыту комбинатының қызметкерлері жер учаскесінде жұмыс істеген. 250 адам жұмыссыз қалды. Жақында 180 адам жұмыссыз қалады. «Тиолайн»-нің күрделі тарихы бар. Тау-кен байыту комбинаты СҚО билігімен ұзақ уақыт бойы күресіп келеді. Аймақ шенеуніктері Башқұрт сода компаниясының мүддесін қорғайды.
Айта кетейік, жоғарыда аталған компания 2017 жылы тау-кен байыту комбинатын банкротқа ұшыратып үлгерген олигархтар Фрайман мен Пяткинге тиесілі. Содан кейін, біраз уақыттан кейін Қазақстан халқы 2020 жылғы оқиғаға есеңгіреп қалды. Одан кейін «Тиолайн» ЖШС күштеп рейдерлік жолмен басып алынған.
Башқұрт сода компаниясының өкілдері тау-кен байыту комбинатының қызметкерлерін соққыға жыққан. Оларды аштыққа айдады. 2020 жылдың наурыз айында қарақшылар компанияға алғашқы рейд жасады. Олар терезені сындырып, есікті сындырып, төрт адамды ұрып-соққан. Олар құжаттарды, мөрлерді, ақшаны ұрлады.
Сол жылдың маусым айында «Тиолайн»-ге 40 рейдер келді. Қарақшылар құжаттарды ұрлап кеткен. Шабуыл салдарынан 9 адам ауруханаға жеткізілді. Компания қызметкерлері полицияға шабуылдың бейнежазбалары қоса берілген арыздарын берді. Құқық қорғау органдары олардың мәлімдемелеріне өлімші үнсіздікпен жауап берді.
Айта кетейік, дәл сол кезде Ниязов мырза (өзін Обухов тау-кен байыту комбинатының директоры деп атаған) Виктор Долгалевке қарсы арыз жазған. Ол тау-кен байыту комбинатының атқарушы директорын озбырлық жасады деп айыптады.
Прокуратура дереу Долгалевке қатысты іс қозғады. Ниязов қылмыскер. 2016 жылы ол адам ұрлағаны үшін 11 жылға бас бостандығынан айырылған. Оның қалай бостандықта жүргені, неліктен түрмеге жабылмағаны жұмбақ күйінде қалып отыр.
Солтүстiк Қазақстан облысы прокуратурасының қылмыскердiң өтiнiштерiне дереу ден қойып, оның рейдерлiк амбициясын қолдайтыны да таң қалдырады. Жыл бойы «Тиолайн» ЖШС өкілдерінің мәлімдемелеріне мән бермей.
2020 жылдың 28 тамызында «Тиолайн»-ды СҚО ІІД аға лейтенанты А.Н. Шұғаев. Шұғаев іздеуді Ниязовтың айыптауымен негіздеді. «Тиолайн» ЖШС-нің барлық құжаттамалары тәркіленді. 170 адам табысынан айырылды.
Ниязовтың тапсырмасы бойынша Обухов тау-кен байыту комбинатының вагондары тоқтатылып, рутил-цирконий концентраты алынды. Тәркіленген тауардың ресейлік тарапқа тиесілі екенін БСК өкілі, Ресей Федерациясының азаматы Екатерина Плугина мәлімдеді.
Айта кетейік, орыстар билеген кезде ТКБК-ның қызметкерлері бір тиын алатын. Басшылық салық төлемеген. Жұмыс істемеді. Барлық кірістер олигархтар Пяткин мен Фрайманның фирмаларының шоттарына түсті.
Тау-кен байыту комбинаты қызметкерлерінің қолдарында кен сатып алғанын растайтын құжаттары болған. Бірақ бұл тергеуші Шұғаевты тоқтатқан жоқ. Шугаев мырза соттың ресми шешімінсіз «Тиолайн»-ның мүлкін Плугина ханымға беру туралы шешім қабылдады.
Оның өтініші Солтүстік Қазақстан облысының тергеушісіне сот инстанцияларын, сараптамаларды, тергеулерді және басқа да мемлекеттік процедураларды елемеу және қазақстандық компанияның тауарын тәркілеу үшін жеткілікті болды.
Айта кету керек, бүгін Шұғаев тергеусіз және сараптамасыз Плугинаны Обухов тау-кен байыту комбинатымен қақтығыстың зардап шеккен тарапы деп таныды. Ресей Федерациясының азаматы тіпті оның пайдасына дәлелдемелер мен сот шешімдерін қажет етпеді. Шұғаев оның сөзін екінші рет қабылдады. Кездейсоқ па? Біз ойламаймыз!
2020 жылдың тамыз айында тау-кен байыту комбинатының қызметкерлері аштық жариялады. Башқұрт сода компаниясының мәліметінше, тау-кен байыту комбинатында электр жарығы өшірілген. Қызметкерлер жұмыс істей алмады.
Ұжым олардың аштық жариялауын Солтүстік Қазақстандағы биліктің жемқорлық пен арам пиғылына наразылық белгісі деп бағалады. Екі жылдан бері тау-кен байыту комбинатында жағдай өзгерген жоқ. Өңір билігі зауыттың жұмысына кедергі жасауды жалғастыруда. «Тиолайн»-ді жөнелту кешіктірілуде. Рутил-цирконий концентраты алынып тасталды. Қызметкерлер қылмыстық жауапкершілікке тартылды.
Башқұрт сода компаниясының өкілдері Долгалевке қарсы үзіліссіз шағымдарды жазып отырады. Ал сот ісі мен дау-дамай кәсіпорын қызметкерлерінің өміріне енген. Жақында Кобзев есімді шаруа зауыт өкілдері жұмыс істеген 920 гектар жерді сатып алды. «Тиолайн» ЖШС атқарушы директоры Виктор Долгалев атап өткендей, Кобзев тау-кен байыту комбинаты қызметкерлеріне жер телімінен айыру туралы өтінішті талап етпеген.
Тайынша ауданы әкімдігінің өкілдері өтініш сұрады. Судья Досаева әкімдіктің пайдасына шешім шығарды. Салдарынан 250 адам жұмыссыз қалды. Әкiмдiктiң өзi иығын сермеп, бiр мезгiлде көковшыларға қарсы қалтасына үлкен тұмсық ұстайды. Бұл ретте СҚО-ның шенеуніктері барлық әрекеттерімен еститін мемлекет деген ұғымға қайшы келеді.
Қыркүйектің 6-сы күні Тайыншы ауылы әкімдігінің қызметкерлері Обухов тау-кен байыту комбинатының жұмыс тобына жиналыс тағайындап, оған шенеуніктер келмеді. Облыс әкімі Құмар Ақсақалов хабарласпады. Ал Тайыншы әкім оның орнына «камрадты» жібереді. Әкiмдiктiң өз азаматтарына деген мұндай менсiздiкпен қарауы мемлекеттiнің ашықтығы мен мөлдірлiгiне бөгет жасауда.
Әкімдік Обухов тау-кен байыту комбинатының қызметкерлеріне келіссөздер жүргізу үшін орын бермеген. Оларды дәлізде қарсы алды. Диалогтың орнына қызметкерлер қағаздарын бұлғады. Кері байланыс жоқ, тек өз азаматтарының тағдырына немқұрайлылықты көрсетті. Бұл жағдайдағы ең қорқыныштысы – табыссыз қалған 250 отбасы. Ал жақын арада жұмыссыз қалатын тағы 180 отбасы. Бұл адамдарды мемлекет тыңдай ма — жұмбақ күйінде қалып отыр.
[:]
