[:kz]
Биыл Адырна.кз порталы «Жұмыссыздыққа тойдық» деген материал жариялады. Мақала авторы солтүстікке қоныс аударған оңтүстік тұрғындарын жұмыспен қамтуға ықпал етпейтін «Еңбек» бағдарламасын сынға алды.
Мақалада азамат Дәурен Тілеубаевтың пікірі берілген. Бұрынғы оңтүстік Мамлют ауданына қарасты Калугино ауылына қоныс аударған. Солтүстікте тұрып жатқан үш жыл ішінде жұмыс таба алмай, берілген баспананың сапасы көпшіліктің көңілінен шықты.
«Көшіп келгенімізге үш жыл болды. Жұмыс жоқ. Әкіммен өз ұстанымымызды айттық. Жұмыс орталығына бардық. Бізге жауап болмады. Барлығы үнсіз. Ешкім хабарласпайды. Ешкім біздің жағдайымызды сұрамайды. Мұндай жағдайда біз қалай өмір сүреміз?», — деп сұрайды Тілеубаев.
Ер адам туған жерге оралғысы келеді. Оңтүстік тұрғындары үйлердің сапасыздығына, жұмыстың жоқтығына шағымдануда. Көбісі қалым деп атайтын тақ жұмыста күн көруі керек. Жақсы өмір іздеп солтүстікке қоныс аударғандар әлеуметтік желіде реніштерін білдіруде.
Блогер Ұлан Әбішев «Ленинградское» селосының тұрғындарымен әңгімелесті. Кезінде гүлденген аудан орталығы болатын. Бүгінгі таңда ауылдағы өмір сүру сапасы мен деңгейі көп нәрсені күтпейді. Ауыл тұрғындары блогерге «Ленинградское» селосында жұмыс жоқ екенін айтты. Қандай да бір жолмен жұмыс істеу керек. «Ленинградское»-ның жолдары нашар. Сапалы ауыз су жоқ. Ауылдың қарт адамдары зейнетақымен және қарапайым жұмыспен күн көреді. Жастар жұмыстың жоқтығынан Астана мен Көкшетауға кетіп жатыр. Ауылда 9 зауыт болса, барлығы жұмыс істемейді.
«Мамлютка» ауылының тұрғындары өз ауылында жұмыс барын айтады. Мәселе табысқа байланысты. Олар орташа есеппен 42 мың теңге төлейді. 5 мыңы зейнетақы қорына түседі. Жұмысшыларға 37 мың теңге қалды. 42 мың теңге – Мамлютканың орташа жалақысы. Ең жақсы жағдайда жалақы 60 мың теңгеге жетеді. Бірақ жоғары емес.
Мамлют ауданына қарасты «Чистое» ауылында жастар қалмады. Еңбекке жарамды ұл-қыздар жақсы өмір сүру үшін басқа облыстар мен қалаларға кетті. Ауыл Ресеймен шекаралас жерде орналасқан. Елдің солтүстігіндегі жұмыссыздық жағдайы тұрақты күрделі күйінде қалып отыр.
Солтүстік Қазақстан облысы бойынша статистика департаменті өңірдегі жұмыспен қамту және жұмыссыздық деңгейі туралы мәліметтерді келтірді. Басқармада атап өткендей, 2022 жылы жұмыспен қамту деңгейі облыс халқының жалпы санының 66,7 пайызын құрады. Солтүстік Қазақстан облысы тұрғындарының үштен бірі ауыл, орман және балық шаруашылығы саласында еңбек етеді. 15 %-ы өз қызметін сауда саласында жүзеге асырады.
Өнеркәсіпте 12 %, білім беруде 8 % астам. Ресми тіркелген 14,5 мың жұмыссыз бар. Бейресми деректер бойынша қанша адам жұмыссыз қалғаны белгісіз. Тенгриньюс.кз порталына берген сұхбатында облыс әкімі Құмар Ақсақалов өңірде оң өзгерістердің үздіксіз жүріп жатқанын және оған тұрғындардың да көз жеткізіп отырғанын айтты.
Үйлер салынып жатыр, кәсіпорындар ашылып жатыр, халықты жұмыспен қамтамасыз етуде дейді. Ал жалақы деңгейі, әкімнің айтуынша, 22 пайызға өскен. Нағыз идиллия. 37 мың теңге жалақысы мен мал бағуға мәжбүр болған оңтүстіктің жас мамандары бұл идиллияға сенбейді.
Айта кетейік, Құмар Ақсақалов Солтүстік Қазақстанда жыл соңына дейін қанша адам жұмыссыз қалатынын нақты білмейді. Тамыз айында Тайыншы әкімдігінің кесірінен 430 адам жұмыссыз қалды. Әңгіме солтүстікқазақстандық билікпен көптен бері күресіп келе жатқан «Тиолайн» компаниясы туралы болып отыр.
Тайыншы қаласының әкімдігі тау-кен байыту комбинатының қызметкерлерін жұмыстан айырды. 2020 жылы комбинатының 170 адам табысынан айырылды. ЖШС қызметкерлері жұмыс орындарын сақтап қалу үшін аштық жариялауға мәжбүр болды. Бір ай бойы электр қуаты үзілді. 400 адам жалақысынан айырылды. Мен заңды сұрақ қойғым келеді. Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі жұмыссыздықпен күреске осылайша үлес қосып жатыр ма?
Обухов тау-кен байыту комбинатының қызметкерлері Солтүстік Қазақстан облысында қолайлы еңбек жағдайын таппайтынын жақсы біліп, жұмыс үшін күресуде. Тіпті солтүстіктің мәдени орталығы Петропавл қаласында да 100 мың теңгеден жоғары жалақы жоқ. «Тиолайн»-де жалақы тұрақты өсіп келеді. Орташа жалақы 450 мың теңге. Кәсіпорын қызметкерлері үстемақы мен сыйлықақы алады. Тау-кен байыту комбинаты аналық капиталды төлеу арқылы отбасыларды қолдайды. Бірақ облыс билігі бұған немқұрайлы қарап отыр!
«Тиолайн» ЖШС атқарушы директоры Виктор Долгалев өз қызметкерлеріне қолдау көрсетіп қана қоймай, оңтүстік тұрғындарын жұмыспен қамтуға көмектесуге дайын. Биылғы жылы ҚР Үкіметі оңтүстіктен келген студенттерге 80 грант құруға ақша бөлді. Долгалев атап өткендей, бұл тәсіл жастардың солтүстікте жақсы бейімделуіне көмектеседі. СҚО менталитетімен таныс. Олар оқу барысында солтүстіктегі өмірдің қалай екенін біледі. Оңтүстік өңірлердің студенттері оқуын бітіріп қана қоймай, тау-кен байыту комбинатына жұмысқа орналасуға мүмкіндік алды.
Өкінішке қарай, солтүстікқазақстандық биліктің өзі бұған мүдделі емес. Олар өз азаматтарына қолдау көрсетудің орнына тиімді зауытты құртып жатыр. Материал жариялауға дайындалған кезде ақпарат алынды: baigenews.kz басылымының хабарлауынша, Петропавл қалалық әкімдігінің қызметкерлері өтірік айтып, ресми жауап бергені үшін сотталды.
Сөзбе-сөз келтіреміз: Қала әкімінің халықпен кездесулерінде түскен өтініштердің орындалуын тексере келе, жауапты тұлғалар бұл жағдайға қарамастан қызметкерлер жабылу мәселелері туралы хабарлады, олардың кейбіреулері тіпті шешуге тырыспады және өтініш берушімен байланыспады. Сапалы, мұқият және сенімді ақпарат беру туралы үнемі ескертулерге қарамастан, бөлімдер жауап береді.
Осылайша, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және тұрғын үй инспекциясы бөлімдері өз жауаптарында ұйғарымдардың орындалуы және арызданушыларға түсініктемелердің берілуі туралы есеп береді.
Алайда, арызданушылармен кездесулер барысында тексеріс барысында басқармалардың жауапты мамандарының ешқайсысы олармен кездесіп, түсініктеме бермегені белгілі болды. Қазақстан Президентінің «Тыңдаушы мемлекет» бағдарламасы Солтүстік Қазақстан облысында осылайша бүлінуде. Жергілікті билік өз халқымен байланысқа шықпай, үнсіз қалуды жөн көреді.
[:]
