[:kz]
Қазақстандықтар Алматы облысындағы мектеп оқушыларының жаппай төбелесін талқылап жатыр. Бәрі Қытаймен шекарадағы кішкентай Пенжім ауылында болды. Балалардың төбелесі ересектердің дауына ұласты, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі “КТК” арнасына сілтеме жасап.
Қытай шекарасына жақын орналасқан бұл шағын қазақ ауылы қарапайым тірлік кешіп жатыр. Пенжімдегі жаппай төбелес және одан кейінгі оқиғалардың ізі де білінбейді. Жергілікті тұрғындар тек шығындарды есептеп жүр.
53 жастағы Жанат Құрбанова қорқынышты күнді ойынан шығара алмай жүр. Оның терезелеріне тастар лақтырған.
“Мен түні бойы ұйықтадым. Бұзақылар қайта келеді деп ойладым. Жергілікті бизнесмендер терезелерді қалпына келтіріп, сынғандарды жұлып тастады. Біз сол күні үйде болдық, туысым бізге қоңырау шалды. Ол: «Балаларды алып кетіңдер, мына жерде төбелес болып жатыр», — деді. Ал біздің үйге тас ұшқанда әлі кешкі сағат тоғыз да болған жоқ. Бұрын мұндай болған емес, болмасын: қазақ та, ұйғыр да мұсылман”, – деді Жанат Құрбанова.
Адамдар бекер қорықпады. Ашынған жұрт жолында кезіккен көліктер мен терезелерді сындырды. Санаулы сағаттардың ішінде ауылдағы жағдай өршіп кетті.
Хаостың эпицентрінде – төбелеске қатысушылардың бірінің үйі. Оған 30 ересек адам барған. Мұның бәрі үзіліс кезінде екі жасөспірімнің жанжалынан басталды. Видеоны оқушылардың өздері түсірген. Кадрлардан ауызша қақтығыс төбелеске ұласқанын көруге болады. Ересектер мектептегі қатысушылардың бірі жеңілгенде де ғана келді. Балалардың қақтығысы осымен аяқталды, бірақ ересектердің дауы жалғасты.
Қазақстан халқы Ассамблеясында мұның бәрі арандатушылардың ықпалы екенін айтты. Сол түні ауылда тұрғын үй өртенді. Алдымен адамдар төбелеске қатысушылардың бәрін айыптады. Бірақ билік өртке электр сымдарындағы ақау себеп болғанын айтты. Үй иесі де мұны растады.
“Түнде 10-ға жақын басталып, таңертең 4-те аяқталды. Толығымен жанып кетті, ештеңе қалмады, үш бөлмелі. Өрт шыққан кезінде балалар болды. Электр сымынан болды”, – деді үй иесі Тамир Ілиясов.
Оқушылардың төбелесінен 16 жастағы жасөспірім ауыр зардап көрді. Ол – жанжалдың басты қатысушысы. Нұрбол ауыр ашық бас сүйек-ми жарақатын алды. Дәрігерлер ота жасап, гематоманы алып тастаған. Жақында оныншы сынып оқушысы реанимациядан палатаға ауыстырылды.
“Әрі қарай емдеу, оңалту жоспары клиникалық хаттамалар бойынша шамамен екі апта болады. Содан кейін үйге шығарамыз, бірақ болашақта емдеуді жалғастырамыз. Мұндай жарақаттан кейін оған оңалту емі қажет”, – деді Панфилов ауданы орталық ауруханасының бас дәрігерінің орынбасары Ерболат Бегембеков.
Зардап шеккен жасөспірімнің анасы осы күндері ауруханада кезекшілік етуде. Ол ұлының бұрын соңды төбелеспегенін айтады. Сондықтан ол қақтығысқа не үшін араласқанын болжай алмайды.
“Оны палатаға ауыстырғанына қуаныштымын. Дәрігерлерге рахмет, олар уақытында ота жасады. Менің баламның мінезі жақсы. Ол ешқашан төбелеспеген. Ол бұған қалай қатысты, өзім аң-таңмын. Біз басқа балалардың ата-аналарымен кездестік. Бірақ балам аяғынан тік тұрып, қалпына келгенше мен ешкімге кешірім бермеймін”, – деді зардап шегушінің анасы Күлшаш Серікбаева.
Төбелестен қария кісі де зардап шекті. Бірақ кездейсоқ. Біреу лақтырған тас оның басына тиді. Қазір ол да дәрігерлердің бақылауында.
Ал оқиға болған мектепте қазір тыныштық орнаған. Жасөспірімдермен психологтар жұмыс істейді. Мұнда мыңнан астам бала білім алады. Сабақтар екі тілде өтеді.
“Кешірім сұрады, балалар ғой, сөйлесіп кетті. Бүгін төбелеседі, ертең достасады. Әр сыныппен бөлек жұмыс істеп жатырмыз, жинаған жоқпыз. Психологтар, сынып жетекшілері жұмыс істеп жатыр”, – деді А. Розыбакиев атындағы орта мектебі директорының орынбасары Назира Калибаева.
Ал тұрғындар шығынын есептеп жатыр. Қазір кейбіреулердің ауылдан қалаға жұмыс істеуге баратын ақшасы жоқ.
“Біз бәріміз осында жүрдік. Олар айқайлады, бәрі қорқынышты болды – күн күркіреді, мұнда келу мүмкін болмады. Біз көлігімізді ала алмадық”, – деді Гүлбахра Ниязбакиева.
Әзірге шығындарды кім өтейтіні белгісіз.
Ауыл тұрғыны Иманхан Нұрозованың да ауылшаруашылық техникалары зақымданған. Шамасы, әйел оны өзі қалпына келтіруі керек. Себебі билік тек үйлерді жөндеуге көмектесеміз деп уәде берген. Барлығы 27 ғимарат зақымданған. Көбінде сынған терезелер демеушілер есебінен ауыстырылады.
“Олар топпен жүрді. Көршім бәрін көрді, бірақ оларды танымады. Қорқынышты болды. Мен олардың тас лақтыратынын да байқамадым. Қорқып кеттім, олардың артынан бармадым.Бәрін сындырып, кетіп қалды. Таяқ және тас лақтырды”, – деді Иманхан Нұрозова.
Шенеуніктер Пенжімде болған оқиғаны өте мұқият сипаттайды. Ал жанжал әлеуметтік желілерде өршіп кетті деген болжам бар.
“Ешқандай тәртіпсіздік болған жоқ. Түнде жастар жиналды, балалар, айталық, 18-20 жастағы жастар. Бір жерден қоңыраулар болды. Полиция жұмыс істей бастағанда, олар көше кезіп, терезеге тас лақтыра бастады, т.б. Енді бізде бар кәсіпкерлердің есебінен үш әйнек бригадасы жұмыс істейді”, – деді Панфилов ауданының әкімі Талғат Өмірәлиев.
“Негізі бұл балалар арасындағы түсініспеушілік қана. Мұның бәрі әлеуметтік желілерге кетті, бәрі қызу талқылажы”, – деді Ақсақалдар кеңесінің төрағасы Аутжан Хамраев.
Полицейлер жаппай төбелеске қатысушыларды анықтап үлгерді. Іс «Бір топ адамдар жасаған бұзақылық» және «Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру» деген екі бап бойынша қозғалды. Кінәлілер сегіз жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін. Қазір Пенжімде патрульдік жасақтар кезекшілікті жалғастыруда. Олар тұрғындардың тәртібі мен қауіпсіздігін қадағалайды.
Еске сала кетейік, 27 қазан күні Алматы облысы Пенжім ауылындағы мектеп ауласында жаппай төбелес орын алған. Полицияның мәліметінше, мектеп ауласына 30-ға жуық адам жиналып, жанжал шығарған.
Әлеуметтік желілер қолданушылары арасында төбелес түсірілген суреттер мен видеолар тарап кеткен. Бейнежазбадан жасөспірімдердің тобын, қираған автокөліктер мен ғимараттың сынған терезесін аңғаруға болады.
[:]
