Дос К?ШІМ
Ке?естік идеологияны са?тау ж?не оны ?аза? мемлекетіні? идеологиясына айналдыру ж?нінде біздер Ресейді? ?зінен асып т?семіз. Ресей федерациясы ?зіні? жеке туын к?терген к?нні? ерте?іне коммунистік идеологияны? белгілерінен ??тылу?а кірісіп, Ульяновск ?аласын Екатеринбург, Ленинградты – Санк-Петербург, Куйбышевті – Самара, т.т. жалпы саны мы?да?ан елді мекендерді? аттарын ауыстырып тастаса, ?аза? мемлекетіні? билігі екі ?аланы? (Павлодар мен Петропавл) патшалы? кезе?дегі аттарын ауыстырудан бас тартып, ?асарысып отыр.
?лі есімде, 1991 жылы Алматыда?ы Дзержинскийді? ескерткішін ??лату?а ниет білдірген азаматтар т?т?ындал?ан болатын. Ал, М?скеуді? ?а? ортасында?ы «темір Феликсті?» ескерткішіне ?айта монтаж жаса?анда Ресейде кішігірім той болды… Б?л да бізді? коммунистік идея?а орыстардан да арты? берілгендігімізді? белгісі болар деп ойлаймын. Сонды?тан болар, ?аза? жеріне, ?аза? еліне ?андай жа?сылы? жаса?аны белгісіз Фурманов, Ушанов, Чапаев, Киров пен Калининдерді? тас м?сіндері ?ас?айып ?лі де т?р. ??дай?а ш?кір, біз ?шін бас?ыншы болып табылатын Ермакты? ескерткішін «Азат» ?оз?алысыны? к?шімен алдырылып тасталынды.
Ке?естік идеология?а мінсіз берілуді? тамаша ?лгісі – Ке?ес ?кіметіні? бас?ыншылы? со?ыстарына б?гінге дейін жо?ары ба?а беру дер едім. Ке?ес ?кіметіні? бейбіт жат?ан Ау?анстан?а басып кіруі – сол уа?ытта халы?аралы? де?гейде, кейін Ке?ес ?кіметіні? тарихында да «саяси ?ателік» деп ба?алан?аны белгілі. ?рине, Советтік идеология б?л бас?ыншылы? ?рекетті «туыс?ан халы??а интернационалды? к?мек» деп к?рсетті. ?кінішке ?арай, б?л «?ателікті?» салдарынан мы?да?ан жас ?мірлерін беріп, мы?да?ан жан жарымжан болды.
Идеологиялы? ойынны? ??рбандары ?азір де арамызда ж?р. Мен оларды? сол бір ?ділетсіз (бас?ыншылы?!) со?ыста к?рсеткенін ерліктерін жо??а шы?арайын деп отыр?ан жо?пын. Жауынгерлерді? міндеті – б?йры?ты орындау. Біра?, олар?а ?аза? жеріні? ?алаларында ескерткіштер ?ойып, иделогиялы? ??рал?а айналдыру – т?сініксіз м?селе…
?зіні? елін-жерін (мейлі ол Ке?ес ?кіметі болсын) ?ор?ама?ан не болмаса ?з хал?ыны? т?уелсіздігі ?шін к?респеген жандар?а ??рмет к?рсету – сол бас?ыншылы? со?ысты ??рметтеу, насихаттау болып табылмайды ма? Мені? білуімше, т?уелсіздік ?шін к?рескен «Желто?саншылар?а» бір ?ана ескерткіш орнатылса, Ау?ан со?ысына ?атысушылар?а арнал?ан сегіз ескерткіш бар екен! Айта кету керек, Ке?ес ?кіметі тара?ан уа?ытта Ресей ?зін КСРО-ны? за?ды м?рагері деп жариялап, сол мемлекетті? барлы? міндетін де, байлы?ын да ?здеріні? мойындарына ал?ан.
Демек, Ау?ан со?ысына ?атыс?ан азаматтар?а ?леуметтік к?мек те сол Ресей тарапынан берілу керек. Б?л – ж?зеге асылуы керек ?аза? мемлекетіні? идеологиясы мен ?азіргі ж?ргізіліп отыр?ан Ке?ес ?кіметіні? идеологиясын салыстыруды? е? ?арапайым т?рі. Мені?ше, Астананы? ортасынан ?олына автомат ?ста?ан, с?лдесі желбіреген, ?аба са?алды моджахетті? (Ау?анды? сарбазды?) ескерткішін ?оятын уа?ыт жеткен сия?ты. Ескерткішті? астына «Отаны?ды, жері?ді д?л осы Ау?ан азаматтарындай ?ор?а!» деген с?з жазылуы керек! Еш?ашан бас?а елді? ?ол астына т?спеген, жері ?шін ?мірлерін беруге дайын ау?ан хал?ыны? ерлігі бізге де ?лгі болсын. Б?ндай ескерткішті? жа?ын арада бой к?термейтінін жа?сы білемін, себебі б?л – ау?ан сарбаздарын д?шпан ретінде к?рсететін Советтік идеология?а ?арсы бастама. Алайда, ?лімса?тан бастап бас?а елге, жерге басып кіргендер – д?шпан болып саналады. М?мкін, «Ау?ан со?ысына к?з?арас» идеологиясы – мемлекетті? ж?ргізіп отыр?ан саясатыны? д?рыс-б?рысты?ына ?арамай, к?зі?ді ж?мып ба?ына беруді насихаттайтын идеология шы?ар. Б?л да – на?ыз тоталитарлы?, советтік идеология болып табылады.
Ке?естік идеология ?з кезінде ?лт-азатты? к?ресті? ??рбандарынан – ?лы Отан со?ысыны? ??рбандарын жо?ары ?оятын. Бізді? ?аза? мемлекетіні? идеологиясы б?гін де осы жолдан таймай келеді.
Идеологияны халы??а жеткізуді? басты жолдары – о?у-білім мен м?дениет болып табылады. Т?уелсіздік жариялап, м?лдем бас?а ?о?амды? формация?а к?шсек те бізді? о?у ба?дарламамыз да Ке?естік идеологияны таратушы болып отыр; о?улы?тарды ашып ?алса?ыз, колликтевтендіру де, ты? игеру де ?аза? хал?ы ?шін ?лкен жетістік екен. Бізді? публицистика жанры тарихшылармен біріге отырып, 30-жылдарда?ы коллективтендіруді? зобала?ын алдымыз?а тартса, 50-жылдарда?ы ты? игеруді? ?лтты? м?селеге, экономика?а тигізген зардаптарын жеріне жеткізе к?рсетсе, ресми идеология 80-жылдарда?ы к?з?арасты ты?палайды. М?мкін, сол о?улы?тарды жазатын жандар мен оны ?абылдайтын министрлікті? ?ызметкерлері де кезінде коммунистік идеологияны? жалынды сарбаздары бол?ан шы?ар…
Е? ?ызы?ы, идеологияны тарату т?сілдері де б?рын?ы ке?естік кезе?ге ?айтып келе жатыр. 90- жылдары ?а?аз?а ?арап с?з с?йлейтін басшылар?а ж?ртшылы? к?ле ?арайтын, маза??а айналдыратын. Брежневті? баяндамасы жазыл?ан ?а?азын жо?алтып алып, бас?а м?селе туралы ла?ып кеткені туралы анекдоттар да осы уа?ытта к?п айтылды. ?зіні? пікірін ты?даушылар?а жеткізе білетін, к?з?арасын ашы? пікірталаста д?лелдей білетін жандар алды??ы сап?а шы??ан болатын. ?азір біз таз ?алпымыз?а ?айтадан т?стік. Басшы біткен ?а?аздан к?зін алмайды, ал дайынды?сыз с?з с?йлеу атымен жо?. Та?ы бір к??іл аударатын м?селе: б?рын басшыларды? «біссіміл?сі» Компартияны? кезекті съезі болатын.
?р баяндама: «XXIV съезді? шешімімен ?арулан?ан», «Компартияны? дана басшылы?ыны? ар?асында» деген сия?ты клишелермен (таптауырын с?з тіркестері) басталатын. ?азір партияны? орнын президент же?іп алды. «Президентті? жолдауымен ?арулан?ан» немесе «Елбасыны? дана басшылы?ыны? ар?асында» деп басталатын баяндамалар ??ла?ты сарсылтатын болды. Оны баяндамашылар да жа?сы біледі. Біра? Ке?естік идеологияны? т?ртібін са?тайды. Біреуді ма?тау керек, барлы? ??рметті со?ан беру керек, себебі, кейіннен «б?ріне де сол кін?лі (компартия, не Президент), заман солай еді ?ой» деп а?талу?а жа?сы.
Айтпа?шы, елді бір шулат?ан «?аза?станды? ?лт» идеясы да Ке?естік кезе?дегі «Советтік ?лт жасаудан шы??ан». Б?рын?ы коммунистер б?рын?ы идеяларынан айрылар емес!
http://ulttimes.kz
