Депутат Н?ртай Сабильянов «бір с?мды?ты» жария етті, елжанды ?алаулы кеше, шенеуніктерді? арасында ара?-шарап ж?не темекі лоббистері барлы?ына ?атысты зілді м?лімдеме жасады. Дауды? басы — осы к?ні ел Парламентінде т?сауы кесілген «?аза?станны? кейбір за?намалы? актілеріне салы? салу м?селелері бойынша ?згерістер мен толы?тырулар енгізу туралы» за? жобасы еді.
Б?л ??жат 2009 жылы ?абылдан?ан Салы? кодексін ж?не осы салада?ы ел за?намасын ?згерткелі отыр. Б?л за? жоба банктерге де біраз жа?сылы? ?келмек. Осы м?селені тал?ылау барысында елімізді? жа?а Экономика министрі Е.Досаев «?аза?станды? банктерде депозиті барын» мойындады, я?ни ?з ?аржысын ?з елімізде ?стайтыны аны?талды. Біра? ?аржыларын министр ?за??а салмай, жыл сайын ?зартып отырады екен.
Жа?а за? жобасында?ы дау тудыр?ан норма «алкогольдік ?нім мен этил спиртіні? ?ндірісінде ?олданылатын шарап материалдарына акциз ставкасын литрі ?шін 20 те?геден 0 те?геге дейін т?мендетуді» ?арастырады. М?ны ?кімет «отанды? к?сіпорындар?а арнал?ан б?секелестік жа?дайларды ?олдау» деп т?сіндіреді. Екінші бап «?аза?станда шы?арыл?ан ж?не экспорт?а арнал?ан темекі б?йымдарын, оларды? орын ауыстыруы (при перемещении) кезінде акцизден босатуды» к?здейді. Жа?ында ?ана к?рші Ресей енді бірер жылдан со?, е? арзан ара?-шарап ?німі 1 мы? рубльден кем болмайтын жа?дайды ту?ызу ж?ніндегі жоспарын жария етті. Оны? аясында ?алаулылар?а ?аза?станда?ы мына іс сора?ылы? болып к?рінген.
— М?ны? себебі не? — деп с?ра?ты т?тесінен ?ойды М?жіліс депутаты Н.Сабильянов. — ?лде бізді? шарап шы?аратын к?сіпорындар б?секеге ?абілетті болмай жатыр ма?
Жалпы, керісінше, салы?ты к?бейту керек еді! Ал сіздер азайтып отырсыздар. Екіншіден, темекі б?йымдарын акциз алымынан босату — б?л енді на?ыз с?мды?, сіздерді? тараптары?ыздан жол берілгелі отыр?ан! Біз керісінше, акцизді к?теруді, я?ни бір жа?ынан бюджетке ?осымша ?аржы т?суін, екінші жа?ынан, халы?ты? денсаулы?ын ойлап отырса?, мына жерде м?дделі топтар бізден шы?арыл?ан темекі б?йымдарынан акцизді алып тастау?а ?ол жеткізбек. Б?л еш?андай мемлекетте жо?, — деген ол, егер б?лай болатын болса, «б?секеге ?абілетті ету ?шін» барлы? отанды? к?сіпорындарды? экспорт?а шы?аратын тауарларын салы?тан босатуды ?сынды.
«Мені? ойымша, мыналары?ыз ?л-кен ?ателік! — деп жал?ады ойын Н?ртай Сабильянов. — Демек, сіздерді? орталары?ызда темекі б?йымдарымен айналысатын ж?не темекі шы?аратын комбинаттарды ?олдайтын бір топ бар,
б?л — соны? істеп отыр?аны! Біз б??ан ?арсымыз». Осыдан біраз б?рын бір топ депутат темекі б?йымдарына салы?ты к?бейту, оны Ресейдегі акциз де?гейіне дейін жеткізу ж?нінде ?сыныс жаса?ан. Онда Т?менгі палата депутаттары еліміздегі темекі акцизіні? ??ны Ресейдегіден екі есе азды?ын ал?а тартады.
Б??ан ?кімет атынан жауап ?ат?ан Экономикалы? даму ж?не сауда министрі Ерболат Досаев ДС? талаптарына сілтеме жасады, жа?анды? осы ?йым?а кіру ?шін «за?намамызды соны? талабымен ?йлестіруді ж?ргізуге тиіс» екенбіз. «?дейі шарап шы?арушылар?а жа?у ?шін енгізіп отыр?ан норма жо?» деп лоббилау айыбына ?арсы с?з айтты министр Е.Досаев. «Темекіге келсек, ?з ішімізде, елімізде ?ткізілетін темекі ?німдеріне салы?ты к?теруді мен екі ?олымды к?теріп, ?олдаймын! — деді экономика министрі.
— Ал экспорт?а шы?атын ?німдерге акцизді алып тастау керек, экспортты ?олдау ?ажет. Бізде темекі ?німдерін шы?аратын екі зауытымыз бар, біреуі — Алматы, екіншісі — О?т?стік ?аза?стан облысында. Олар ?з ?німдерін бас?а елдерге сат?анда акцизден босатылады»
Біра? депутат ?з ?станымында табандады: «?ос комбинатты жауып тастаса да, темекіні? таралуына тос?ауыл ?ою?а тиістіміз!» деді Н.Сабильянов.
— Н?реке, шетелдік темекі т?рлері импортпен бізге келгенде, олар да ?зінде акциз т?лемейді, — деп ?ызбаланды
Е.Досаев. — Олардан біз осы жерде аламыз оны. Сонды?тан екі рет т?лемесін деп, босатып отырмыз. Ал егер ол темекі ?німі ?з елімізді? ішінде ?алса, оны? салы?ын к?теру м?селесін бірге отырып, ?арап, ?стемелейік. Екі есе керек болса, екі есе к?терейік!
— Б?л — коррупциялы? норма! — деп шорт кесті ?алаулы.
— Н?реке, б?л еш?андай коррупция-лы? норма емес, — деп к?йіп кетті министр. — Егер шекараны кесіп ?тсе, ол экспортты? ?нім болады, егер кесіп ?тпесе, саналмайды.
Біра? ?ккі к?сіпкерлер за?ны? б?л тетігін айналып ?тетін жолды бая?ыда тап?ан. «Мен бизнесте ж?мыс жаса?анмын, — деп ескертті Н.Сабильянов. — Ма?ан ертегі айтпа?ыз, Ерболат. Оны? ?алай жасайтындарын білеміз. Б?л — коррупциялы? норма. Біз осы тетік ар?ылы ?з хал?ымызды ула?алы отырмыз». Б?л жерде с?з «реэкспорт» ж?нінде болып отыр. ?айталама салы? салу болмайтынын жа?сы білетін алая? к?сіпкерлер ?німді алдымен, экспорт ??сатып, сырт?а алып кетеді, со?ынан елде сату ?шін ?айта алып келеді. Кезінде баз біреулер тіпті ?з ?німімен шекарадан кесіп ?тпей-а?, осы схеманы ж?зеге асыр?аны м?лім бол?ан. Оны Экономдаму министрі де білетін болып шы?ты. «Салы? ж?не кеден комитеттері о?ан жол бермеу ?шін ?арайды, — деп сендірді Ерболат Досаев. — Біз бая?ыда?ы схеманы білеміз, алкоголь ?німдерін елден шы?арып ?кетіп, артынан ?айта кіргізетін. Біз ?айта елімізде ондайды? енді еш?ашан болмауы ?шін м?дделіміз! Алайда ?лгі к?сіпорындарда ??рыл?ан ж?мыс орындарын са?тап ?алу ?шін мына норма ?ажет. Егер ?німін экспорт?а шы?ара алмаса, ол комбинаттарды? керегі ?анша?»
— Біз ?ндірілетін алкоголь ж?не темекі ?німдеріне салы? салу м?селесіне ?андай жа?дай болмасын, ?айта ораламыз! — деп сендірді депутаттарды ?з кезегінде ?аржы вице-министрі Дулат Ер?ожин. — ?йткені темекі ?німдері бойынша бізді? министрлік аясында белгілі бір ымыра-консенсус табылды. Спирт бойынша біз ендігі алкоголь ?німдерін ?ндірушілермен, соларды? ?ауымдасты?ымен кездестік. 2014 жылдан бастап, кез келген жа?дайда біз акцизді к?теруді бастаймыз. Олар м?ны т?сініп отыр. ?азір акциз ??нын ?анша рет ж?не ?андай де?гейге дейін к?теруді? экономикалы? есептемелері ж?руде.
Ерте ме, кеш пе, ел ішінде темекі ж?не алкоголь ?німдеріне салынатын салы? еселеп артады. ?алаулылар «осыны т?сініп отыр?ан темекі ж?не ара?-шарап алпауыттары ?сынылып отыр?ан за?ды? ?згерістерді «реэкспорт» схемасын ж?зеге асыру ?шін пайдаланбай ма?» деп ?ауіптенеді. Демек, ?кіметке тиісті ??рылымдары ар?ылы ондай алая?ты?пен к?ресті к?шейту талап етіледі.
Айт?андай, жа?а за? жобасы аясында ?аза?стан жолдарында «джип» айдап ж?рген ?ожайындар?а салынатын салы? артуы м?мкін. М?жіліс депутаты М.Тінікеев ?кіметке ?оз?алт?ышыны? к?лемі
4 литрден асатын авток?ліктерге салынатын салы?ты к?теру ?сынысымен шы?ып отыр. «Автоинспекция департаментіні? дерегінше, ?аза?станда ?оз?алт?ышыны? к?лемі 4 литрден асатын 56 мы?нан астам авток?лік бар, — деді М?хтар Тінікеев.
— Біра? Салы? комитетіні? дерегінше, олардан т?сетін салы? ж?здеген есе т?мен».
— Б?л ?згерістер арасында ондай норма жо?, — деді Экономикалы? даму министрі Е.Досаев. — Біра? Салы? комитетімен бірге сізді? ?сынысы?ызды та?ы да ?араймыз. ?йткені мен ?оз?алт?ышыны? к?лемі 4 литрден асатын к?ліктерді? Ішкі істер министрлігінде тіркеуде шын м?нінде ?аншасы т?р?анды?ы туралы статистика?а ??ілгім келеді. Оны? ?стіне, Кеден ода?ыны? тиісті нормасы к?шіне енгелі бері ?оз?алт?ышыны? ау?ымы ?лкен к?ліктерге салынатын салы? к?лемі де ?згерді. Біз б?л м?селені за? жобасы бойынша ж?мыс тобыны? отырыстарында ?араймыз! — деп шегеледі министр.
Айхан Ш?РIП
Источник: liter.kz
