[:kz]
Жаңалықтар — біздің өміріміздің ажырамас бөлігі. Күн сайын сенімді фактілерге қатысы жоқ көптеген ақпараттарға тап боламыз. Қазір «жалған жаңалықтар» (fake news) деген тіркес жиі естіледі. Жалған (фейк) жаңалықтар — бұл нақты жаңалықтар ретінде берілген жалған немесе жаңылыстыратын ақпарат. Ақпараттың ең сенімді көздері орталық жаңалықтар, ақпараттық агенттіктер және ресми ақпарат көздері, сондай сенімді ақпарат көзі https://baq.kz/ порталы болып табылады. Ақпараттық baq.kz порталының басты міндеті — аудиторияға барынша толық, түпкілікті ақпаратты жеткізу.
Жалған жаңалықты танудың 7 ережесі
Сын тұрғысынан ойлау, талдау қасиеттері адамдарға әртүрлі ақпараттың күнделікті ағымына бой алдырмауға, сондай-ақ оны дұрыс қалыптастыруға көмектеседі. Мына жеті ереженің арқасында сіз жалған ақпаратқа тап болмауыңыз мүмкін:
- аздап күмәнданатын барлық ақпаратты бірнеше дереккөздерге сүйене отырып, тексеріңіз;
- әрқашан жаңалықтың бастапқы дереккөзін іздеңіз;
- сол тақырыптағы материалдарды басқа ақпарат көздерінен табуға және оқуға тырысыңыз;
- егер тақырып тым көптірме болса, онда өте сақ болыңыз;
- дәйексөздерде жалған ақпарат болуы мүмкін, оларды тексеріңіз;
- жаңалықты қай дереккөз жариялағанын әрдайым есте сақтаңыз;
- журналистика мен фактілерді пікірлерден ажырата біліңіз.
Бұл ұсыныстар ақпаратпен саналы түрде жұмыс істеуге және қажетсіз күйзелістерден қорғауға көмектеседі.
Жалған жаңалықтар қалай таралады
Жалған жаңалықтар, әдетте, қолданушылардың сенімін арттыру үшін шынайы жаңалықтар дереккөздерінің көрінісін жиі көшіретін жалған жаңалықтар сайттары арқылы таратылады.
Зерттеулерге сәйкес, әлеуметтік желілер арқылы жалған ақпарат нақты жаңалықтарға қарағанда тезірек таралады. Жалған жаңалықтардың тез таралуының себебі олардың эмоцияларға жүгінуі, сондықтан олар көбінесе таңқаларлық тұжырымдарды қамтиды немесе ашуланшақтық пен қорқыныш тудырады. Әлеуметтік медиа таспалары мазмұнды келісім тұрғысынан басымдыққа ие етеді, яғни пайдаланушылар белгілі бір жазбаны қаншалықты дәл немесе мұқият дайындағанына емес, қаншалықты жиі бөлісетініне және ұнататынына негізделген.
Адамдар нақты жаңалықтарды жалған жаңалықтардан ажырата алмаса, маңызды әлеуметтік және саяси мәселелер бойынша шатасулар мен түсінбеушіліктер пайда болады. Сонымен қатар, бұл маңызды жаңалықтар көздеріне деген сенімге нұқсан келтіреді.
[:]
