??рметті ?аза? хал?ыны? жанашырлары!
Сіздерге айтарымыз ?лтымыз бен ?аза? мемлекеттілігіні? та?дыры т??ірегіндегі ?ткір м?селе турасында.
Т?ран университетінде 2 курста Жал?ас есімді бауырымыз о?иды. 22 ?ырк?йек к?ні ?аза?стан халы?тарыны? тілі мерекесі к?ніне арнал?ан іс-шара?а байланысты университеттегі студенттер ?р халы?ты? тілі мен м?дениетінен сыр шертетін плакат жасап, оларды жалпы ?ауымны? назарына ?сыну ?шін о?у орынны? фойесіне іледі.
Сол плакаттарды? ішінде тегістей аспан т?сті к?к бояумен боялып, Т?рік Республикасыны? туында?ыдай етіп жарты ай мен ж?лдыз белгіленіп, «?й?ырстан» деп жазыл?ан плакат та ілінген.
?зге плакаттарды? ішінен ерекше дараланып т?р?ан б?л плакатты бай?а?ан студенттер, соны? ішінде Жал?ас та бар «?й?ырстан» деп жазыл?ан плакат?а байланысты ?зіні? пікірін білдіріп, оны? ?аза?стан Республикасыны? Конституциясына (Ата за?ымызда ?аза?стан Республикасы бірт?тас, б?лінбейтін, унитарлы мемлекет деп к?рсетілген, р?міздер туралы за? мен ?зге де нормативті-???ы?ты? актілерге толы? ?арама-?айшы екенін, оны жаса?андарды? ?рекеттеріні? еш д?рыс емес екенін, б?л сепаратизм мен экстремизмні? белгісі екенін ашы? м?лімдеген.
Жал?ас осы?ан наразылы?ын білдірмек болып о?у орынны? к?зет бас?армасына, т?рбие істері ж?ніндегі проректор?а, м?слихат?а бар?ан. Біра? оларды? осы плакатты? ?аза?стан Республикасыны? за?дары мен елімізді? бірт?тасты?ы ?а?идасына толы? кере?ар келетінін біле т?ра еш шара ?олданба?ан. Оны жаса?андарды ж?не не ?шін, не ма?сатпен жаса?андарын аны?тауды? орнына, олар?а ?арсы за? ше?берінде тиісті жаза ?олдануды? орнына бая?ы нем??райлылы??а бой алдыр?ан.
Амалы болма?аннан кейін Жал?ас ж?не оны? серіктері ілініп т?р?ан жа?а?ы плакатты алып таста?ан.
Енді осы д?рыс ?адамды жаса?анына ?арамастан университет басшылы?ы ?рімдей жастарымызды бая?ы «?лтаралы? татулы??а» іріткі салды деп жала жауып, ?кімшілік ж?не ?ылмысты? жаза?а тартпа?шы.
«Т?ран» университетінде ?аза?ты? намысын ту ?ылып к?терген жастарымызды даттап, ?аралап, ?рт?рлі жала жауып туды? т??ірегінде дау-дамай шы?арып ж?рген адамдар?а жеке-жеке то?тала кетсек. «Дауды? басы Дайрабайды? к?к сиырынан шы?ты» дегендей атал?ан жо? мемлекетті? туын алып таста?анда университетті? ж?ргізушісі Т??лы?жан (?лты ?й?ыр) Жал?асты ?стап алып, суыртпа?тап ?лгі м?селені? т??ірегінде с?растыра бастайды. А?ырында «сол сені? намысы?а тиіп кетті ме? Тиіп кетсе ж?р, деканы?а алып барып намысы?ды ?йтіп жіберейін, б?йтіп жіберейін» деп ?о?ан-ло??ы к?рсетіп, ол аз болса с?йрелеп ту ілініп т?р?ан жерге алып барады. Туды? орнында жо? екенін к?ргеннен кейін сол жерге университетті? о?у істері ж?ніндегі проректоры А.Аруповты ертіп келіп, Жал?асты о?удан шы?ару керек деген ??гімені кесе к?лдене?інен ?ояды. Бай?ап отыр?андары?ыздай негізгі ж?мысы студенттерді университетке алып келіп, ?айтарында алып кету болып табылатын ж?ргізушіні? ?зі б?л о?у ордасында к?п н?рсені шешетін болып шы?ты. ?зі с?йрелеп, одан кейін проректорды алып келіп м?селені ушы?тырып отыр?ан ж?ргізуші жолдас б?ны? б?рі аз бол?андай университетте о?итын бірнеше ?й?ыр студенттерді Жал?ас?а айдап салады. Олар да келіп ?оршап алып ?о?ан-ло??ы, ?ысым к?рсетеді.
Жал?ас пен оны? курстастарына ?арсы м?ндай сора?ы ?рі ми?а кіріп-шы?пайтын іс-?рекетті? т?пкілікті м?нін жалпы ?аза?ым деп ж?регі со??ан жандар т?сінбеуде. Университет басшылы?ы ?рімдей жастарымызды? осы ?адам?а баруына т?рткі болып отыр?ан себепті? м?н-жайын аны?тауды? орнына, олар?а д?рсе ?оюда.
С?з жо? егер оны жаса?андар плакат?а ?й?ыр тілі мен м?дениеті туралы м?ліметтер жазса, онда о?ан ешкім де к??іл аудармайтын еді ?ой.
М?селе ол плакатта б?л жер ж?зінде ондай мемлекетті?, ондай туды? жо?ты?ына ?арамастан ?дейі т?рде ойдан ??растырыл?ан ту мен тарихта еш?ашан болма?ан мемлекетті? атын жазуында болып отыр. Б?л ?аза?ты? ке?дігі мен мейірбандылы?ын ?аса?ана басыну, жа?адан алу деген с?з.
??рметті ана тіліміз бен ?лтымызды? жанашырлары, біз білетіндей ?й?ырларды? ?аза? жеріне ал?аш?ы легі ХІХ ?асырды? 80-ші жылдары, екінші легі 1960-шы жылдарды? басы, ?шінші легі т?уелсіздік ал?аннан кейін келгені белгілі. Т?ркі тілдес ж?не м?сылман хал?ы ретінде ?аза? хал?ы оларды аса ?она?жайлы?пен ?абылдады. Б?гін де еште?еге ?арамастан жылы шырай, о? ?аба? танытып отырмыз.
Біра? ?аза?ты? ке? пейілдігі мен аса ?она?жайлы?ы кей кезде ?зіне тая? болып тиіп жататынын біз білеміз.
?й?ырларды? арасында сепаратистік ж?не экстремистік пи?ылдар, ма?саттар бар екенін барлы?ымыз білеміз. Алыс?а бармай осы Алматы ша?арында авток?ліктерден біз мана?ы туды, ?й?ырстан деп жазыл?ан жазуларды жиі бай?аймыз. ?ытайды? Шы?жа? ауданында ?й?ырларды? ?уатты сепаратистік ж?не терроршыл ?оз?алыстары ?рекеттер жасайды. Д?ниеж?зілік ?й?ыр Конгресі де ?ызмет етеді. ?аза?стан Респуликасыны? за?дары бойынша Шы?ыс Т?ркістанды азат ету ?оз?алысы бізді? елде экстремистік, террорлы? ж?не сепаратистік деп таныл?аны белгілі.
Т??лы?жан айтып отыр?ан за? факультетіні? деканы Гаитов А. (?лты ?й?ыр) мырзаны? айтуы бойынша атал?ан ту Шы?жа?да?ы ?й?ырларды? туы екен. М?сса?ан! Айтыл?ан с?зге ?араса? ??дды бір ?ытай Халы? Республикасында ?й?ыр мемлекеті бар, ал ту сол мемлекетті?, жай емес, ресми Пекин таны?ан мемлекетті? туы болып шы?а ма? Ал енді шынды??а тура ?арайтын болса? туды желеу етіп к?теріп, соны? т??ірегінде идея ?алыптастырып ж?ргендерді? к?ксегені не, нені ма?сат етуде, т?пкілікті ма?саттары елімізді? за?дарына, сот шешімдеріне ?арсы емес пе деген с?ра? туындайды. Ол туды? артында ?аза?стан Республикасыны?, ?ХР-ды?, А?Ш-ты?, ?збекстанны?, ?ыр?ызстанны?, Ау?анстанны? ж?не ?лемні? к?птеген елдеріні?, м?нымен ?атар Б??, Еуропалы? Ода?ты? экстремистік, террористік деп танып, атал?ан мемлекеттер территориясында тыйым салын?ан Шы?ыс Т?ркістан ислам ?оз?алысы (2004 ж. 15 ?азанда ?Р Жо?ар?ы сотыны? шешімі бойынша тыйым салын?ан), Т?ркістан ислам партиясы (2008 ж. 5 наурызда Астана ?алалы? сотыны? шешімі бойынша тыйым салын?ан), Шы?ыс Т?ркістанны? ислам партиясы (2004 ж. 15 ?азанда ?Р Жо?ар?ы сотыны? шешімі бойынша тыйым салын?ан) т?р?аны баршамыз?а м?лім. Б?л ?ш ?йым Рабия ?адыр жетекшілік ететін Д?ниеж?зілік ?й?ыр конгресімен тікелей байланысты. Атал?ан ?йымдарды? бас?а да тыйым салын?ан Хизб-ут-Тахрир, ?л-Каида, Талибан ?оз?алысы, ?збекстан ислам ?оз?алысы ж?не т.б. экстремистік, террористік ?йымдармен ты?ыз байланыста екендігі к?зі ашы? адамдарды? б?ріне белгілі. ?ш ?йымыны? да негізгі, орта? ма?саттары экстремистік, террорлы? жолмен ?ХР-ды? территориясында ?й?ыр мемлекетін ??ру. Жарайды, ?ытай ?зімен делік, тіпті, е? сора?ысы бірнеше ?йым м?шелеріні? елімізде, Алматыны? ?а? т?рінде ???ы? ?ор?ау органдарыны? ?ызметкерлеріне ?арулы ?арсылы? к?рсетіп, ?ан т?гілгенін ?лі де ?мыта ?ой?амыз жо?.
Іргеміздегі ?ытайда?ы ?й?ырларды? ?оз?алысы бізді? елдегі ?й?ырларды? делебесін ?оздырады. ?з кезегінде ол елімізді? т?тасты?ы мен болаша?ына зор н??сан келтіретіні даусыз.
Осы?ан орай Т?ран университетінде ?алыптасып отыр?ан ахуал осы ?рдістерді? бір к?рінісі.
М?селені ?арастыру барысында ректорды?, бірінші проректорды?, т?рбие істері ж?ніндегі проректорды?, Жал?ас о?итын топты? эдвайзеріні? ?атысуымен бол?ан бір емес, бірнеше кездесуде о?у істері ж?ніндегі проректор А.Арупов мырза (?лты ?й?ыр) Жал?ас пен оны? ?асында?ы жолдастарыны? ?рекетімен ??К, ?алалы? ?кімшілік айналысып отыр, олар ?лтаралы? татулы??а іріткі салуда, ?ала берді сот?а береміз, жауап?а тартамыз, о?удан шы?арамыз, университет беріп отыр?ан гранттарынан айырамыз деген сарында?ы ??гімесімен «ая?ты?а жол, ауызды?а с?з» бермей отыр?анды?ыны? ?зі ойландырарлы? м?селе. Б?кіл университетті? басшылы?ыны? ?зі а?-?араны айырып, м?селені байыппен шешуді? орнына А.Арупов мырзаны? айт?анына к?ніп, айдауына ж?ріп отыр?анды?ы тіпті та??алдырады. Жо?, та??алма?ыздар бауырлар, енді м?селені? т?п-т?ркініне келіп жеткенде дауды? басы-?асында ж?ріп, ж?ріп ?ана ?оймай б?кіл университетті? басшыларын ?з ыр?ында ?стап отыр?ан мырзамыз б?кіл осы о?и?ада?ы е? басты т?л?а болып шы?ты.
Ілінген плакат о?ан ?арсылы? білдірген, азаматты? таныт?ан Жал?ас бауырымызды? та?дырына ?иянат к?рсетуді? ??ралына айналып отыр. Бізді? елде идеологиялы? с?згіні?, идеологиялы? ба?ылауды? тым ?лсіздігі немесе жо?ты?ы осындай келе?сіздікке алып келуде.
Университет басшылы?ы ілінетін ?рбір осындай плакатты, ?зге де материалдарды идеологиялы? с?згіден ?ткізу м?селесіне еш к??іл б?лмейтіні осыдан к?рініп т?р. Ол аз бол?андай 4 ?азан к?ні, т?с мезгілінде (са?ат 12-лер шамасында) б?кіл университетті жинап Жал?ас пен оны? серіктерін д?йім ж?ртты? алдына шы?арып, т??ыртып т?рып кешірім с?ратпа?шы. Я?ни, ?лт намысын ту ?ылып к?терген ?рекеттерін б?рыс ?ылып шы?арып, мас?аралап, намыстарын ая??а таптама?шы. Т?уелсіз ел атанып, ?аза?ты? мемлекеттілігі ?алпына келді деген ойды? ?зінен ?уат алып, рухымыз ас?а?тап ж?ргенде бір топ азаматтар жас жігіттерімізді д?л осылай ?орлама?шы.
??рметті ?лт жанашырлары, осы м?селеге байланысты ?з пікірлері?ізді білдірсе?іздер, а?ыл-ке?естері?ізді берсе?іздер. ?йткені 86-ны? желто?санында ?аза? хал?ыны? басына ?ара б?лт ?йірілген кезде ?аза? деп е?іреп, ?мірін ?и?ан ?айрат секілді батырымызды? інілеріні? та?дыры ?ыл ?стінде т?р.
«Шын-а?парат»
