?аза?станны? ?а?пасын Террористер ?а?пасын!

Жиынды аш?ан Сенатты? вице-спикері Александр Судьин ?азіргі кезде «к?рделі ?ылмысты? жа?дай» орна­?анды?ын, «жастар ортасында ?ылмыс ?скендігін» ашы? айтты. Сонды?тан оны? байламынша, ?ылмысты?, ???ы? б?зушылы?тарды? алдын алу тек ???ы? ?ор?ау органдарыны? ?ана емес, сон­дай-а? «жергілікті ат?арушы орган­дар­ды?, білім беру, денсаулы? са?тау ж?не ?леуметтік ?ор?ау мекемелеріні? ж?­мы­сында?ы шешуші ба?ыттарды? бі­ріне айналуда». М?селен, білім орда­ларында?ы ?стаздар тентек балаларды? болаша?та «т?рме ?оныстанушы­ларына» айналмауы ?шін мінез-??л?ын, д?ниетанымын т?зеуге ы?ылас таны­тулары ?ажет, д?рігерлер болса, ?здеріне келіп т?скен сыр?атты? к?дікті жарасы болса, жылы жауып ?оймай, ??зырлы органдар?а хабарлау?а тиіс, ал ?кім­дік­тер мен ?леуметтік ?ор?ау орындары ?а­шан ?здері келіп, ж?гінеді деп к?тіп отырмай, ?сіресе, жастарды? ж?мыссыз бос сенделуін болдырмау?а шара жа­сау?а міндетті.
А.Судьин б?гінде, ?сіресе, м?ліктік ?ылмыстарды? алдын алу, ?ылмысты? жазасын ?теуші т?л?аларды ?айтадан ?леуметтендіру (ресоциализация), мас­к?немдікпен к?рес, ?леуметтік аз?ын­далу­ды?, ?араусызды?ты? ж?не ?а??ы­бас­ты?ты? алдын алу, к?ші-?он сая­­сатын жетілдіру салаларында?ы ?абыл­данатын за?намалы? актілерге талап арттыры­лып, оларды ?зірлеу­ші­лерді? жауап­кер­шілігін к?теру м?се­лелері ?зектілендіріліп жат?анды?ын хабарлады.
?аза?станны? да ?а?пасын терро­рис­тер ?а??алы бері ??зырлы ??рылым­дардан тынышты? кетті. Осы орайда жиында ?лтты? ?ауіпсіздік комитетіні? биік лауазымды ?кілі ?о?ам?а т?нген е? ?лкен ?атерді? бірі — терроризм м?се­лесін к?терді. ??К т?ра?асыны? орын­басары ?абдулк?рім ?бді?азимов ?ан­ды ?ыр?ын жолында басын б?ске тігу­ден тайынбайтын, с?йтіп, ел ішінде ?рей т?гетіндермен к?рес екі де?гейде ж?руге тиіс дейді. «Террормен к?рес мін­деттерін тиімді шешуге елде іс-?имылдарды ?йлестіруді бас?аруды? ?ос вертикалін ??ру жолымен ?ол жеткізуге болады деп санаймыз, — деп м?лімдеді ол, — біріншісі — терроризмні? алдын алу. Сондай-а? терроризм к?ріністеріні? салдарын жою, жо??а те?естіру — Терроризмге ?арсы комис­сия­лар ар?ылы ж?зеге асырылу?а тиісті, б?л комиссияларды ??ірлерде ??ру ?ажет». Ал екіншісі, я?ни терроризммен тікелей к?рес — орталы?та?ы ж?не ??ірлердегі ?азіргі бар жедел штабтар ар­?ылы ?йымдастырылады.
??К т?ра?асыны? орынбасары со??ы о?и?аларды талдау негізінде ?а­за?станды? терроризмге ?арсы за?на­ма жетіл­дірілетіндігін білдірді. Оны? н?­тижесінде «терроризмге ?арсы т?ру ??ы­мы ?айта ?аралып», оны? негізгі ?ш ба?ыты за? ж?зінде бекітіледі екен. «Бірінші ба?ыт — терроризмні? алдын алу, — деді ?аб­дулк?рім ?бді?азимов, — я?ни тер­роризмді тудыратын ж?не террорлы? актілер жасау?а м?мкіндік беретін шарттарды ?о?ам мен мемлекетті? тіршілігіні? барлы? салаларынан жою ?ажет. Екінші ба?ыт — к?рес, я?ни, тер­рористік ?ызметті ?шкерелеу, алдын алу, жолын кесу, террористік ?ыл­мыстарды ашу ж?не зерттеу. ?шінші ба?ыт — ?олда?ы бар барлы? к?ш пен ??ралдарды ж?­мылдыру жолымен терроризм акті­леріні? салдарын жою, азайту» деген ол осы ба?ыттар топтаса келгенде, ?а­за?станны? терроризмге ?арсы т?руын к?шейтуге тиістігін ны?тады.
Осылайша, — дейді ?лтты? ?ауіпсіз­­дік комитеті т?ра?асыны? орынбасары, — енді терроризм ?аза?станда «на?ты ?ылмысты? ?рекет ретінде ?ана емес, сондай-а? е? алдымен, к?рделі ?леу­меттік-саяси ??былыс ретінде ?абылда­натын» болады. Мемлекет а?ыл-ке?есін с?рап ж?гінген мамандар ?о?ам?а ?ор­?ыныш себетін б?л кесапатты? бол­мы­сын осылай т?сіндіріп беріпті.
?з с?зінде ??К басшылы?ыны? ?кілі террормен к?ресте елімізге Еуропалы? Ода? к?мек ?олын созатынды?ын біл­дірді, атап айт?анда, ?аза?стан мен Еуроода? терроризмді насихаттау?а, соны? ішінде интернетте де уа?ыздау?а ?арсы бірге к?респек. ?азіргі уа?ытта комитет, Сырт?ы істер министрлігіні? ?олдауымен, еліміз бен ЕО арасында?ы жа?а келісімні? жобасында осыны бекіту бойынша ж?мыс ж?ргізуде екен.
Артынша с?з ал?ан «Халы?аралы? ??­?ы? ?ор?ау орталы?ыны?» президенті, к?сіби медиатор Жангелді Жа?ыпов ?аза?станда террористермен келісс?з ж?ргізушілерді ?зірлеу ?ажеттігін айт­ты. ?зірге ?аза?станды? ??рылымдар олар­­д­ы тірідей ?ол?а т?сіру емес, к?зін ??рту ?ді­сін іске асырып ж?р. «Біз терроризм, экс­тремизм ж?не адамдарды кепілге алу к?ріністеріні? к?беюіне дайын болу?а тиіспіз, — деді Ж.Жа?ыпов. — М?скеудегі «Норд-Ост» та?дырын ?айталамау ?шін арнайы ?ызметтерде, ??К-да ж?не ішкі істер органдарында к?сіби келісс?з­шілерді даярлап, ?зірлікте ?стау ?ажет. ?йтпесе, сонда М?скеуде онда?ан адам­дарды кепілдікке ал?ан ?ылмыскерлер­мен келісс?з ж?ргізуге белгілі де ??р­метті артистер барды, олар істі? ж?нін біл­мейтін еді, тиісінше ?рекеттері де елеулі еште?е ?келмеді, тіпті, ?айта жа?дай­ды ушы?тырып жіберді» деген ол кепілдік­ке адамдар алын?анда, ?лдебіреу ?з-?зіне ?ол ж?мсама? бол?анда ж?не бас?а да экстремалды жа?дайларда келісс?здер­ді к?сіби мамандар ж?ргізулері ?ажетті­гін ны?тады. Мысал?а, оны? айтуынша, Бесланда террористер мектепті басып ал?анда, Руслан Аушев к?сіби келісс?з­ші ретінде, бірнеше онда?ан балаларды ?а­маудан алып шы?а ал?ан.
Жиында, сондай-а? ?йелдерді отба­сыларында?ы «терроршылардан» ?ор?ау м?селесі к?терілді. Б?л ретте Президент жанында?ы ?йелдер істері ж?не отба­сылы?-демографиялы? саясат ж?нінде­гі ?лтты? комиссия т?райымы Г?лшара ?бдіхалы?ова ?здеріні? осы проблема­-ны жіті зерттей келе, ?олданыста?ы «Т?р­мысты? зорлы?-зомбылы?ты? алдын
алу туралы» за?ын ?згертуге тиісті ?сыныстар ?зірлегендерін хабарлады. Соны? бірі — айыпп?лды ?кімшіліктік т?т?ындау?а ауыстыруды ?арастырады. ?йтпесе, т?райымны? м?ліметінше, зомбылы? ??рбаны бол?ан ?йелдерден к?п ша?ым т?суде: олар «?йдегі тиран­ны?» ?зіне салын?ан айыпп?лды? санк­цияны орындамайтынды?ын айтатын к?рінеді, тіпті, е? сора?ысы, ?здерін са­ба?аны ?шін к?йеуіне салын?ан айып­п?лды айналып келгенде, сол ?йелдерді? ?здеріне т?леуге тура келеді екен.
Г?лшара ?бдіхалы?ова бали?ат?а жасы толма?ан ?ыздарды еркінен тыс алып ?ашу м?селесін де ?аузады. М?н­дайды, тіпті, терроризмге, я?ни «кепіл­дік­ке алу?а» да те?естіруге болар еді, біра? онда елде «терроршы» атан?андар ?аптап кетпек. «Зерттеу аны?та?анындай, ?аза?станда 15 пен 18 жас аралы?ында?ы ?ыздарды? шамамен 5 пайызы ендігі некеге т?р?ан, б?л ретте оларды? к?бі т?рмыс?а м?жб?рлі т?рде шы??ан, ал б?л за?мен ?удаланатын ?ылмыс болып та­былады» деген ?лтты? комиссия т?р­айымы б??ан ?са?-т?йек деп ?арамау­?а, ерте жасал?ан некелер ?ыздарды бала­­лы? ша?тан ерте ?ол ?здіртетіндігін, оларды? дамуына, білім алуына тос?ауыл ?оя­тынды?ын, оларды? денсаулы?ына ?атер т?ндіретіндігін м?лімдеді. Ол — ол ма, Г?л­ша­ра Науша?ызыны? айтуынша, б?л жиі «ерте ?рі ?аланба?ан ж?кті­ліктерге», сон­дай-а? «?зіне-?зі ?ол са­луына ?ке­леді».
Жиында та?ы бір ?ызы?ты ?сыныс айтылды. Елімізді? Бас прокуратура­сыны? ?сынысы ?абыданса, ел ?азы­насынан миллиардтарды? ?рлан?анын хабарла?ан адам соны? белгілі бір па­йы­зы к?лемінде сыйа?ы алатын болады. Бас прокурорды? орынбасары Н?рм?­хам­бет Исаев «егер белгілі бір пайызы т?лене­тіндігін білсе», ондай деректерді білген адамдар к?з ж?ма ?арау?а емес, ?айта хабарлау?а ?мтылатынды?ын білдірді. С?йтіп, б?л «?аржылы? ?ыл­мыстарды? алдын алу ??ралына» ай­налма?. «Мен егер ?андай да бір т?л?а ?кілетті орган?а бірнеше миллион те?гені ?рлауды? бол­?анды?ы туралы хабарлап, сонысы ?шін оны? ?андай да бір пайызын алса, б?дан зиян емес, тек пайда ?ана болады деп ойлаймын» деп м?лімдеді Бас проку­рорды? орынбасары. Осы ма?сатта келер жыл бюджетінде, тіпті, 32 мил­лион те?ге к?лемінде ?аражат ?а­растырылып та ?ойылыпты.

aikyn.kz