Б?л ??гімені ма?ан осыдан біршама уа?ыт б?рын, ?ара?анды ?аласында т?ратын ескі танысым айтып беріп еді. Естіген с?ттен бастап, к?кейімнен кетпей, санамда жа??ырып т?рып алды. Міне б?гін естіген ??гімені? ?л?иссасын ?а?аз?а т?сіріп, о?ырман?а ?сынып отырмыз. Сонымен…
***
— Бізді? ?алада орыс к?п, – деп ??гімесін бастады, танысым. – Бая?ыдан солай. Сонау бір д?ние б?лінген то?саныншы жылдары ауылдан ауып, осында к?шіп келген едік. ?аланы? шет жа?ында орын тепкен отыз п?терлі ша?ын ?йден баспана сатып алды?. Содан бері жылжып жылдар ?тті. К?ршілеріміз б?рын?ыдай орыс орман. Т?мсы? тіреп кездесіп ?ал?анда ?ана ?йтеу, бас изеп с?лемдесуді? ишарасын жаса?ан боламыз. ?йтпегенде, к?ршілерді жау шауып кетсе де, хабарымыз жо?. Тіпті осылай бол?аны д?рыс сия?ты сезілетін. Бас?адай ?мір с?руді? ?ажеті болмас деп ойлаушы едік…
С?йтсек, біз шынайы ?мірді? не екенін білмеппіз. К?кірек к?зімізді т?каппарлы? т?мшалап тастапты, иманымызды шайтан т?гін ?оймай боршалап тастапты. С?йтіп, к??гірт ??гірде, к?лімсі к??ілмен, к?лді-к?міш ?мір ?ткізіппіз. Алда-жалда біз т?р?ан ?йге (дом) Анадолы (Т?ркия) елінен Махм?д Аднан к?шіп келмегенде, б?рын?ы к?лді-к?міш ?міріміз еш ?згермес те еді. Тас ?абыр?алармен ??рсаулан?ан, темір есікті п?терімізде, к?ршілерге сырттай тепсініп ?ойып жата берер ме едік… Б?рі ойда жо?та ?згерді.
Екі жыл б?рын біз т?р?ан отыз п?терлік ша?ын ?йге, на?тыра? айт?анда, бірінші кіреберісті? екінші ?абатында т?ратын ?зербайжан Казимні? п?теріне Махм?д к?шіп келді. ?асында ??йта?андай ?йелі бар, онысыны? ж?зін бізге к?рсетпейді, орап-?ымтап ?ой?ан, бес-алты жас шамасында?ы б?йра шаш ?лын жанынан тастамайды… ?уелі, б?ріміз о?ан одырайып ?арады?. Са?алды жігіттерді адас?андар (?зіміз тап бір тура жолда ж?ргендей) деп санайтын ?детіміз бойынша, кекірейіп, керіліп, Махм?дты? ?асынан шірене басып, шікірейіп ?теміз. Ал, Ма?а? болса, екі к?зі м?лдіріп «Ассалаума?алейкум» деп, ?иылып т?рады. Тіпті ?зіні? к?ршісі Вера ?жейге де д?л осылай амандасады.
?ыс?асы, Махм?д та?нан т?рып, алдымен екі подезді ?йді? алдын жылан жала?андай тазалайды, келген к?ні ?з ?олымен орнат?ан есік алдында?ы к?к орынды??а жай?асып алып, ?й?ылы-ояу ?йден шы??ан (ж?мыс?а бару?а) барлы? к?ршіге с?лем береді. ?аза? бол?ан со? ?з басым ?ял?аннан барып Махм?дты? ?олын ал?ан боламын. Орыстар ?аба?ынан ?ар жауып, ыздиып т?рып «здрас…» деп ?те береді. Оларды? со?ында риза кейіппен басын иіп т?рік бауырымыз ?алады.
Махм?дты? ?зі ?аланы? шетінде орналас?ан тасты ?гітіп ?иыршы?тайтын цехті? ?атарда?ы шола? басты?тарыны? бірі. Са?ат т??ерте?гі ондарда ?ызмет машинасы келіп алып кетеді. Кешке елден б?рын ?келіп тастайды. ?ал?ан уа?ытында Махм?д тірнектеп сауап жинайды. Бізді? бейпіл тірлігіміз Махм?д ?шін сауапты? к?зіне айналды.
Ма?а? к?н сайын кешке к?ршісі Вера ?жейді ?олты?тап дала?а, яки таза ауа?а алып шы?ады. Б?рындары ары-бері ?ткен к?ршілерді к??кілдеп, жа?тырмай отыратын Вера кемпір м?з. Бас?асы бас?а Махм?дбей орыс ?жесіні? к?лімсі иіс жайла?ан жаман ?йін жуып-шайып тазалап тастапты. ?олы ?алт еткенде ?з ?йінен тама? ?зірлеп, апарып береді. К?бінде тісі м?жілген ?жесіне д?мді етіп т?рік быламы?ын жасайды. ??дай сауап?а жаз?ыр Махм?дты? б?л ?рекетін ішінде ?зім де бар ?ала ?аза?тары о?аш к?рдік. ?айда?ы бір орыс кемпірді асырап-ба?ып б?ны несі деп ?оямыз. М?мкін б?л т?рік бізді? жа?ты? ж?н-жосы?ын білмейтін шы?ар. Айту керек екен…
Содан бір к?ні келесі подъезде т?ратын Т?леубек ??рдасым бар екеуміз т?рік бауырды ша?ырып алып айтты?: «Ей, Махм?дбей, сен ана к?рі кемпірді к?тіп-ба?ып ж?рсі?, ол орыс, я?ни христиан ?ой, оны? ?алай бол?аны…» деп сыр тарта с?йледік. Бізді? с?зімізді естіген Махм?дты? ?ос жанары боталап кетті. П?тша?арды? к?зі ?андай м?лдір еді. ?арап т?рып аяп кетесіз. Т?леубек ??рдасым «онды??а д?л тигіздік пе?» дегендей ма?ан масаттана ?арап ?ояды. Содан Махм?д с?з бастады. К?зіні? жасын с?ртіп т?рып: м?сылман баласы ?шін к?ршіні? ха?ысы деген болатынын, ол мейлі христиан бола ма, к?пір бола ма, о?ан к?мектесуді Алла б?рімізге б?йыр?анын, ?зі сол Алланы? б?йры?ын орындап ж?ргенін жеткізді. Алла ?зіні? б?йры?ын орында?ан ??лына сансыз сауаптар жазатынын т?сіндірді… Солай ма? ?ызы? екен!
Осылай аз?ана к?нні? ішінде бізді? к?лді-к?міш ?міріміз ?згеріп сала берді. ?о?ыс?а толып жататын ауламыз тазаланды. Бір к?ні есік алдында?ы ескі тротуарды жа?алатып Махм?д а?аш отыр?ызыпты. Онысын к?нде та?ерте? ерте т?рып, суарады. Бізді? подъезде ?мірі жары? болып к?рген емес. Тіпті б?рын жары? бол?ан ба… ол жа?ын ешкім білмейді. Бірде ж?мыстан кештетіп келсем, ?ара??ы к?рді? аузындай ??ірейіп т?ратын кереберіс жап-жары?, тіпті ?рбір ?абат?а дейін шам орнатып ?ойыпты. ??дай тілеуі?ді бергір м?ны бізді? а?ша жинаудан бас?аны білмейтін КСК (П?тер иелері мекемесі) орнатып ?ой?ан шы?ар деп ?айран ?алдым. С?йтсек б?л Махм?дты? ісі екен.
К?ндер ?те келе б?ріміз Махм?дты сыйлай бастады?. Махм?д бізге емес, біз Махм?д?а б?рылып барып с?лем беретін болды?. Бая?ыдан бейпіл ?скен біз ?ара?тар, ?йімізді? шамы жанып кетсе, есіктен аттап шы?ып ?ана коридорды? жары?ын ж?лып алып ?ондыра саламыз. Ерте?інде ?араса? біз ?рла?ан шамны? орны толып т?рады. Бая?ы Махм?д, ?з а?шасына сатып алып орнатып кеткен. Сонымен ?ыс?асы, адамны? жаратылысында ?ят деген бар ?ой, ?ятымыз оянып к?ше шамын ?рламайтын болды?. Аула?а ?о?ыс ла?тырып тастауды да ?ойды?. Ла?тырып кеп жіберген ?о?ыс тола дорба?ды мына жа?та т?р?ан Махм?д іліп алып, т?ра ж?нелгенде ?яты бар адам шыдамайды екен.
А?ырында барлы? к?рші-?ола?дар Махм?д ?з ?олымен орнат?ан ?лкен ?о?ыс санды?ына ?олында?ы дорбасын ?з ая?ымен апарып тастайтын к?йге жетті. ?сіресе, ?ыста жау?ан ?арды ал?ашында Ма?а? жал?ыз ?зі к?рейтін еді, Вера ?жей аюдай а?ырып, т?р?ындардан кезек жасап, оны ?зі ба?ылап іске кірісті. Н?тижесінде есік алдында бала-ша?а жы?ылып-с?рініп ?ар?а омбылап жатпайтын болды. ?йді? артында?ы сорта? ала??ай?а Махм?д тонналап тас т?гіп машина ?оятын т?ра? жасап берді. Б?рын есік алдында ?ймелеп т?ратын же?іл к?ліктерімізге орын табылып рахаттанып ?алды?.
С?йтіп ж?ргенде к?ктем келді. Бая?ы Махм?д «?адірлі ?ардаштар Наурыз тойлайы?, б?л бірлік пен татулы? мерекесі» деп жар салды. Тура мейрам к?ні Махм?д ?айдан тап?анын білмедік екі киіз ?й тігіп тастады. Ерте?інде к?ршілер жиналып, м?ре-с?ре мейрамдады? кеп. Орыс, ?аза?, ?зербайжан, хохолымыз бар бір дастархан басында бас ?осты?. Махм?д б?рімізге сыйлы? ?лестірді. Бізде ?арап ?алмады? ?йіміздегі т?тті-д?мді та?амдарымызды ар?алып келіп, орта?а жайды?. Шопыр Вадим бір дорба ш?лмек ар?алып жеткен екен, о?ан бізді? Маха? ?рыспай-тырыспай жайлап т?сіндіріп, ж?нге салды. Вадим болса, ара?-шарап ішпейтін, к?ршілерді ынтыма??а, бірлікке ша?ыратын б?л неткен жа?сы мейрам деп ар?а-жар?а…
Сонымен Махм?дбейді? ар?асында бей-жай, берекесіз ?мір с?ріп жат?ан к?рші-?ола?дар бір ?йді? баласындай ынтыма??а ?йысты?. Б?рындары жа?сылы?ты бізге келіп біреу істеп беретін сия?ты, басты? к?рсек міндетсіп, бізді? а?ымызды жеп жат?андай шатынап кетуші едік. Онымен ?оймай екі с?зімізді? бірі ?айбат болатын. Б?ны? б?рі ?ате екенін бізге Махм?д жа?сылап т?сіндірді. Шын ж?регімен егіліп айтты. Шын ж?ректен шы??ан с?з ?ана ж?рекке жетеді, деген рас екен. ?йтпегенде осы Махм?д айт?ан уа?ыздарды газет-журнал, радио-теледидардан к?нде естіп ж?рміз, біра? еш?андай бойымыз?а сі?іре ал?ан жо?пыз.
Адам баласы бейбіт ?мір с?ру ?шін алдымен к?ршісімен тату болуы керек екен-ау. Пай?амбар (ол кісіге Алланы? игілігі мен с?лемі болсын) бір хадисінде: «К?ршісі аш жат?анын біле т?рып, ?зі то? жат?ан м?сылман толы? м?мин емес» депті. Осыны Ма?а? бізге ?здіксіз айтумен болды.
Осылай бізді? ?міріміз ?згерді. М?сылманшылы?ты? не екенін т?рік бауырымыз бізге іс-амалымен к?рсетті. Мейлі кім болсын, адам баласыны? жаны мейірімділікті, татулы?ты ?алайды. Оны тап?ан кезде ба?ытты ?мір с?реді. Махм?д бізге осы жолды ?йретті. ?ыры? ?лттан ??рал?ан бізді? аула т?р?ындары «ынтыма?» атты киелі ша?ыра? астына біріктік…
Бір к?ні ж?мыстан келсем Есік к?зінде Вера ?жей егіліп жылап отыр. Сізге не болды десем: «Махм?д переезжает» дейді. Мен сас?анымнан «куда?» деппін. Вера ?жей ?олын тым алыс?а ?арата сілтеді. Он к?ннен со? б?ріміз жиналып Махм?дты шы?арып салды?. К?ршілерден жылама?ан жан ?алмады. ?имай-?имай ?оштасты?. Ол шарты уа?ыты бітіп еліне кетті… Татулы?ты? д?мін татып ?ал?ан біздер ?зірге аманбыз. Махм?ды жо? бізден кейінгілер ?айтер екен?
«Namys.kz»
