?ткеніне ??рметпен, келешегіне ?мітпен ?ара?ан елді? ?ана ерте?і – жар?ын. К?ні ерте? 95 жылды? мерейтойы тойлануы тиіс Алаш партиясы мен Алашорда ?кіметін ??р?ан азаматтарды? ?лт пен ел ?шін жаса?ан игі істерін?аншалы?ты ?астерлеп ж?рміз?
Со??ы екі аптада м?жілісмендер аса белсенді. Бірінен кейін бірі ?кімет жетекшісіне депутатты? сауал жолдап жат?ан оларды? к?теретін т?йткілдері де сан алуан: елді? дамуы, айма?тарды? ?ркендеуі, орталы?тан шал?ай жат?ан ?шарал ?аласынан ?ша? ?атынасын орнату т.б. Ал м?жілісмен Н?рлан Жазылбеков бір айдан кейін 95 жылды? мерейтойы тойлануы тиіс Алаш партиясы мен Алашорда ?кіметіні? та?дырын с?з етті. Ахметовке жолда?ан хатында ол: «Биыл?ы желто?санда Алаш партиясы мен Алашорда ?кіметіні? ??рыл?анына 95 жыл толады. Ал Алаш идеясын жа??ырту – «А? жол» партиясыны? басты ба?ыттарыны? бірі болып келеді. ?йткені Алаш арманы – б?гінгі Т?уелсіз ?аза?стан! Ендеше біз, ?рбір азамат осы ж?з жыл б?рын?ы ?лтты? ?лы идеяларды? б?гінгі Т?уелсіз ?аза?станны? да негізі ретінде берік орны?уына м?дделі болу?а тиіспіз. ?йткені Алаш идеясы – ?лтты? идеология! Ол отаншылды??а, мемлекетшілдікке, бірлікке ?ндейді» дей келе, ?лт та?дыры ?шін к?рескен азаматтарды? тарихи кезе?деріне то?талады: «Озы? ойлы ?аза? зиялылары 1917 жылы 21 мен 26 шілде аралы?ында Орынборда І «Жалпы?аза?» съезін ?ткізді. Осы ??рылтайда ?аза? еліні? м?ддесін ?ор?айтын «Алашорда» ?кіметі ??рылды. 1917 ж. желто?санны? 5-13 аралы?ында Орынборда 2-ші б?кіл ?аза? ??рылтайы ?ткізілді. ??рылтайды? к?н т?ртібіне 10 м?селе ?ойылды. Оларды? ішіндегі е? негізгілері: ?аза?-?ыр?ыз автономиясын жариялау, милиция ??м ?лт ке?есі? (?кімет) ??ру м?селелері болды. ??рылтай делегаттары Уа?ытша ?кімет ??латыл?аннан кейін ?аза?тарды? ?мір с?руіні? ?зін к?рделендіріп жіберген анархия (т?ртіпсіздік) жа?дайында елді аман са?тау ?шін, «уа?ытша ?лт Ке?есі» т?ріндегі берік билік ??ру, о?ан «Алаш Орда» деген атау беру (т?ра?асы ?.Б?кейханов, ?лт Ке?есі ??рамына 25 адам кірді), сондай-а? милиция жаса?тау туралы ?аулы ?абылдады. Алаш астанасы — Семей ?аласы кейін Алаш-?ала атанды», – деп жазды.
?аза?стан Президенті Н.Назарбаев: «Алашты?» басты ма?саты ?аза? ?о?амын бірте-бірте ?згертіп, заман?а бейімдеу еді. Б?л бізді? жедел жа??ыру, я?ни модернизация ба?ытымыз?а да сай келеді… Алаш арыстары бізге мемлекеттік идеясын ту етіп к?теруді табыстап кетті… Алашты? асыл аманаты бізге тарихи-м?дени бірегейлігімізді, ?арапайым тілмен айтса?, ?аза?ы ?алпымызды ?асиеттеп са?тау?а міндеттейді. Алашты? асыл аманаты бізді ауызбірлігімізді к?шейтуге ша?ырады», – деп тебіренгені де халы?ты? жадында. Боданды?тан арылуды а?са?ан, бостанды? жолында к?рескен ?аншама арыс «?лтшыл», «халы? жауы» атанды, та?дырлары т?лкекке т?сті.
?лтыны? т?уелсіздігі жолында бастарын б?йгеге тіккен арыстарды? та?дыры аянышты. Бар к?н?сі мен кін?сі – олар ел мен ?лт ?шін отаршыл империямен жан аямай к?рескен еді. Осыны к?лдене? тарт?ан халы? ?алаулысы: «?аза? тарихында Алаш идеясы, Алаш ?оз?алысы, Алаш автономиясы ?лі де ба?асын ала алмай келеді. Алашты? ал?аш?ы астанасы Орынборда ?ткен б?л ??рылтайды? ?аза? тарихында?ы ма?ызы аса зор. Ел та?дыры таразы?а т?скен сын са?атта ?лихан Б?кейханов, Ахмет Байт?рсын?лы, Міржа?ып Дулатов, Ма?жан Ж?мабаев, Жа?анша, Халел Досм?хамедовтер баста?ан ?лт зиялылары ?аза?ты? болаша?ы ?шін шешуші ?адам жасап, ?лы м?рат жолында ?лан?айыр ?айрат к?рсетті. ?аза? тарихында Алаш идеясы, Алаш ?оз?алысы, Алаш автономиясы ?лі де ба?асын ала алмай келеді. Алашты? ал?аш?ы астанасы Орынборда ?ткен б?л ??рылтайды? ?аза? тарихында?ы ма?ызы аса зор. Ел та?дыры таразы?а т?скен сын са?атта ?лихан Б?кейханов, Ахмет Байт?рсын?лы, Міржа?ып Дулатов, Ма?жан Ж?мабаев, Жа?анша, Халел Досм?хамедовтер баста?ан ?лт зиялылары ?аза?ты? болаша?ы ?шін шешуші ?адам жасап, ?лы м?рат жолында ?лан?айыр ?айрат к?рсетті», – дейді.
Сауалнамасында «?аза? хал?ыны? 20 ?асыр басында?ы е? ауыр кезе?інде, толы??анды саяси партия мен ?кімет ??рып, елді ??рып кетуден аман алып ?алып, болаша??а баста?ан Алашты?тарды? е?бегі орасан. Біреуін ?ана, е? бастысын айтса?, 1920 жылы ?аза?ты? Жер декреті бекітіліп, шекарамыз ал?аш за?ды к?шіне ие болды. Алаш к?семдері Ахмет Байт?рсынов пен ?лихан Б?кейхановтан екі-а? мысал келтіре кетсек. Ахмет Байт?рсынов «Біз бай, білімді, ?рі к?шті болуымыз керек. Бай болу ?шін – к?сіп, білімді болу ?шін о?у керек. Ал к?шті болу ?шін – Бірлік керек», – дейді. Ал Алашорда ?кіметіні? т?ра?асы ?лихан Б?кейханов «?аза?ты? ?ойыны? ж?ні то?ылып, ?стіне киім болып, ?рбір темірі ?зіне т?йме болуы тиіс» деп, нары?ты экономика?а негізделген мемлекет ?ана ?ркендейді дейді. Б?л арманын да б?гінгі ?аза?стан бейнесінен к?руге тиіспіз. Ендеше, біз б?гінгі Т?уелсіз ?аза?станны? бастауында т?р?ан, елімізді ал?аш ?лтты? сана?а к?терген Алаш арыстарын арда?тауды неге кешіктірудеміз», – деп м?лімдеген Н.Жазылбеков алашордашыларды? е?бегін б?гінгі ж?не келешек ?рпа??а насихаттауды? жолдарын ?сынады: «Алаш арыстарыны? рухын жас ?рпа??а сі?іру ?шін, б??ан мемлекет кешенді т?рде келіп, баса назар аударуы тиіс. Алашты? 90 жылды?ы жергілікті де?гейде ?ана аталды. Ал алда?ы 95 жылды?ты ?кіметіміз ?алай атап ?ткелі отыр? ?йткені Алаш жеке ?йымны? немесе жеке партияны? ?ана меншігі емес, Алаш – б?гінгі Т?уелсіз ?аза?станны? бастауында т?р?ан ал?аш?ы толы??анды ?кімет пен саяси партия. Біріншіден, е? алдымен мектеп о?улы?тарында жеткілікті к?лем берілуі керек. Елімізде Алашты? ескерткіштері орнатылуы тиіс. Кітаптар мен фильмдер к?птеп шы?арылып, мектептерді ?амтамасыз етуі керек. Жо?ары о?у орындарында Алаш идеясын о?ыту ж?йеге айналуы керек. Алаш о?улары жол?а ?ойылып, еліміз бойынша ?анат жаюы тиіс. Алашты? ордасы болып, Алаш?ала атал?ан ?азіргі Семейдегі Ертіс ?зеніні? сол жа?алауында?ы Алашорда ?кіметі мен Алаш партиясы т?р?ан ?йге ескерткіш та?та орнатылып, ол ?йді м?ражай?а айналдыру кезек к?ттірмейтін м?ні зор м?селе. ?орыта айт?анда, Алаш идеясы – б?гінгі Т?уелсіз ?аза?станны? да басты идеяларыны? бірі болуы тиіс».
?Р Премьер-министрі Серік Ахметовке жолдан?ан депутатты? сауал со?ында «А? жол» ХДП парламенттік фракциясыны? бірнеше депутаты ?ол ?ойыпты: «Баяндал?ан м?селелерге байланысты, алда?ы Алашты? 95 жылды?ты ?кіметіміз ?алай атап ?ткелі отыр?аны туралы хабарлауы?ызды с?раймыз».
Н?зия ЖОЯМЕРГЕН?ЫЗЫ
