К?біне халы? ?ндерін орындайтын «Арша» тобын еліміздегі ?нерс?йер ?ауым біле бермегенімен, «Т?гін тартса т?бінен май шы?атын» Майлыкент ??іріні? хал?ы ?те жа?сы таниды. ?нші жігіттер жа?ында ж?мыс сапарымен Алматы?а арнайы келген екен. Осы с?тті пайдаланып, оларды ??гімеге тартты?.
— Бес жыл б?рын бас ?ос?ан біз бастап?ыда тобымыз?а ат таба алмай біраз ?бігерге т?стік. Ал?аш?ыда ту?ан ?лкемізді? атымен «Майлыкент» деп атады?. «Ша?па?» деп те к?рдік. Т?пті?-т?бінде «Арша» деген ат?а то?талды?. Арша — ?аза? жерінде ?сетін, ?скенде де жайда? жерде емес, биіктерде ?сетін, тасты жарып шы?атын а?аш. ?аза?тарды? т?сінігінде арша — емдік ?асиеті зор, киелі а?аш.
Трио болып ??рыл?ан кезде к?кейімізде «Халы? ?алай ?абылдар екен?» деген сауал т?рды. Содан не де болса, тырысып к?рейік деп, белді бекем буып, ?шеуміз бірге ?нер к?рсете бастады?. Домбыра мен аккордеонда, жанды дауыста айтыл?ан ?ндерімізді халы? жылы ?абылдады. Сондай-а? орта жаста?ы орындаушылардан т?ратын топты халы?ты? ?абылдауы ?иын болады деп ойла?ан едік. Жо?, с?йтсек, ж?рт халы? ?ндерін са?ыныпты. Жасандылы?тан жалы??ан, фонограммадан шарша?ан ж?рт ?зіні? ескі, айтары бар ?сем ?нін ты?дауды ж?н к?реді екен. Б?л — е?бектеген баладан, е?кейген ?арт?а дейін ?німізді с?йіп ты?дайды деген с?з емес. Біра? бізді? ?з ты?дарманымыз бар. Олар — орта жаста?ы азаматтар мен ?арт адамдар. Осындай ты?дармандарымызды? ?атары кейде А?су-Жаба?ылы ?оры?ына келетін шетелдік азаматтармен, елімізді? бас?а да ??ірлерінен келетін ?она?тармен толы?ып т?рады. Оларды? да ?абылдауы жаман емес.
2011 жылы Елбасы Н?рс?лтан Назарбаев бізді? ??ірге арнайы сапармен келген болатын. Сол кісіні? алдында ?нер к?рсетіп, бір емес, бірнеше ?н орындады?. ?неріміз ол кісіні? де к??ілінен шы??ан секілді.
Атымыз?а ?німіз сай болсын деп, ?аза?ты? таби?атына жа?ын халы?ты? ?ндерді орындап ж?рміз. Ты?даса?, ??ла? ??рышын ?андыратын Ш?мшіні? ?ндерін ж?рт ерекше жа?сы к?реді. Оны? ?ндерін барлы? ?аза? біледі. Біз сол елімізді? к?кейінен бая?ыда-а? шы?ып ?ой?ан, ?рбір ?аза?ты? санасында жаттал?ан ?ндерді орындаймыз. Репертуарымызда?ы ?ндерді билейтін, той ?ні деп айта алмас едім. Біра? со?ан ?арамастан, той?а жиі ша?ырады. Кейбір тойлардан бай?ап ?аламыз, ?нші бір жа?та ?ле? айтып жатады, ?она?тар бір жа?та улап-шулап ж?реді. ??дай са?тасын, біра? біз ?н айт?анда, ондай жа?дай бол?ан емес. Халы? ?йып ты?дайды. Кезінде осындай тойларда ?збекше мен орысша ?ндер к?п ?ойылып, ж?рт шетелді? ?ніне билейтін. ?азір ш?кір, ж?рт ?зіні? т?л д?ниесіне к??іл аударып жатыр. О?т?стік ?аза?стан ж?ртшылы?ы тойларда тек ?аза? орындаушыларыны? ?ндерін ?ояды. Десек те, кейбір ?ндерге ?збек сарыны, шетел музыкасыны? сарыны кіріп кетіп жат?аны ?тірік емес. ?кінішке ?арай, жастарымыз сондай?а к?п еліктейді. М?дениет ?йінде істегендіктен, ?ншілерді? ?нді б?зып орындап т?р?анын а??арып ?алып жатамыз. Н?р?али Н?сіпжанов, Ескендір Хасан?алиев сынды ?ншілеріміз ?нді нота?а ?алай т?сірілсе, солай орындайды. Ал сол кісілерді? ?нін жастар орындаса, б?зып айтуы м?мкін. Я?ни кейбір жас ?ншілер елден ерекшеленуге тырысып, ?уенге ?зіндік сарын ?осамын деп, жап-жа?сы ?нні? шыр?ын кетіреді. Сол себепті де б?дан бойды аула? ?ста?ан ж?н секілді. ?аза? ?ндерін ты?да?ан адам ?зге елді? емес, ?з еліні? ?уенін тануы керек. Сонымен ?атар орындаушыны? киімі де ?з ?лтынан хабар беріп т?руы ?ажет деп ойлаймыз. ?зіміз киімдерімізді тіктірмес б?рын тігіншілермен ке?естік. ?стіміздегі киімімізді? ?лтты? на?ышта тіктірдік. ?олы?а домбыра ал?ан со? сырт киімі? де со?ан сай бол?аны абзал. Жалпы, бізге д?ст?рлі киімнен арты? с?н керек емес.
Біз ?нді ту?ан жерге, ??ірге ?арай та?даймыз. Репертуарымызда О?т?стік ?аза?стан ??іріне арнал?ан ?ндеріміз де жо? емес. ?азір ?олымыз?а «Т?лкібасым — ??т мекен», «Арша» деген жа?сы ?н т?сті. Б?л екі ?н ты?дармандарымыз?а ?нады. Олар таспа?а жазуымызды с?рады. Ж?рттан осындай с?раныс т?скен со?, екі ?нді жазып таспа?а т?сіруді ж?н к?рдік. Алматы?а келуімізді? себебі сол болатын.
Біз ?лкен сахна?а шы?у?а асы?пай-мыз. Бізді? басты ма?сатымыз — мансап емес. ?нер иесі ?нерге ата? пен абырой алу ?шін келмейді. Бізді? ма?сат — ты?дарман?а бабалар ?нін, бабалар м?расын жеткізу. Я?ни ?нні? орындалу т?ртібін б?збай халы??а жеткізсек, ол к?пшілік к??ілінен шы?ып жатса, сол — ата?, сол — абырой. Б?дан арты? ба?ыт бар ма?! ?нерімізді тамашала?ан жандар «неге телеарналар?а, радио?а шы?пайсыздар» деп жатса, енді бірі «?лкен сахна?а талпынбайсы?дар ма?» дейді. ?рине, е?бегі?нен бір н?тиже шы??аны жа?сы ?ой. Кімде болса, шы??ан т??ырыны? биік бол?анын ?алайды. Біра? бізге халы?ты? берген ата?ы мен ??рметінен арты? еште?е жо?.
Трио болып ??рыл?ан кезде к?кейімізде «Халы? ?алай ?абылдар екен?» деген сауал т?рды. Содан не де болса, тырысып к?рейік деп, белді бекем буып, ?шеуміз бірге ?нер к?рсете бастады?. Домбыра мен аккордеонда, жанды дауыста айтыл?ан ?ндерімізді халы? жылы ?абылдады. Сондай-а? орта жаста?ы орындаушылардан т?ратын топты халы?ты? ?абылдауы ?иын болады деп ойла?ан едік. Жо?, с?йтсек, ж?рт халы? ?ндерін са?ыныпты. Жасандылы?тан жалы??ан, фонограммадан шарша?ан ж?рт ?зіні? ескі, айтары бар ?сем ?нін ты?дауды ж?н к?реді екен. Б?л — е?бектеген баладан, е?кейген ?арт?а дейін ?німізді с?йіп ты?дайды деген с?з емес. Біра? бізді? ?з ты?дарманымыз бар. Олар — орта жаста?ы азаматтар мен ?арт адамдар. Осындай ты?дармандарымызды? ?атары кейде А?су-Жаба?ылы ?оры?ына келетін шетелдік азаматтармен, елімізді? бас?а да ??ірлерінен келетін ?она?тармен толы?ып т?рады. Оларды? да ?абылдауы жаман емес.
2011 жылы Елбасы Н?рс?лтан Назарбаев бізді? ??ірге арнайы сапармен келген болатын. Сол кісіні? алдында ?нер к?рсетіп, бір емес, бірнеше ?н орындады?. ?неріміз ол кісіні? де к??ілінен шы??ан секілді.
Атымыз?а ?німіз сай болсын деп, ?аза?ты? таби?атына жа?ын халы?ты? ?ндерді орындап ж?рміз. Ты?даса?, ??ла? ??рышын ?андыратын Ш?мшіні? ?ндерін ж?рт ерекше жа?сы к?реді. Оны? ?ндерін барлы? ?аза? біледі. Біз сол елімізді? к?кейінен бая?ыда-а? шы?ып ?ой?ан, ?рбір ?аза?ты? санасында жаттал?ан ?ндерді орындаймыз. Репертуарымызда?ы ?ндерді билейтін, той ?ні деп айта алмас едім. Біра? со?ан ?арамастан, той?а жиі ша?ырады. Кейбір тойлардан бай?ап ?аламыз, ?нші бір жа?та ?ле? айтып жатады, ?она?тар бір жа?та улап-шулап ж?реді. ??дай са?тасын, біра? біз ?н айт?анда, ондай жа?дай бол?ан емес. Халы? ?йып ты?дайды. Кезінде осындай тойларда ?збекше мен орысша ?ндер к?п ?ойылып, ж?рт шетелді? ?ніне билейтін. ?азір ш?кір, ж?рт ?зіні? т?л д?ниесіне к??іл аударып жатыр. О?т?стік ?аза?стан ж?ртшылы?ы тойларда тек ?аза? орындаушыларыны? ?ндерін ?ояды. Десек те, кейбір ?ндерге ?збек сарыны, шетел музыкасыны? сарыны кіріп кетіп жат?аны ?тірік емес. ?кінішке ?арай, жастарымыз сондай?а к?п еліктейді. М?дениет ?йінде істегендіктен, ?ншілерді? ?нді б?зып орындап т?р?анын а??арып ?алып жатамыз. Н?р?али Н?сіпжанов, Ескендір Хасан?алиев сынды ?ншілеріміз ?нді нота?а ?алай т?сірілсе, солай орындайды. Ал сол кісілерді? ?нін жастар орындаса, б?зып айтуы м?мкін. Я?ни кейбір жас ?ншілер елден ерекшеленуге тырысып, ?уенге ?зіндік сарын ?осамын деп, жап-жа?сы ?нні? шыр?ын кетіреді. Сол себепті де б?дан бойды аула? ?ста?ан ж?н секілді. ?аза? ?ндерін ты?да?ан адам ?зге елді? емес, ?з еліні? ?уенін тануы керек. Сонымен ?атар орындаушыны? киімі де ?з ?лтынан хабар беріп т?руы ?ажет деп ойлаймыз. ?зіміз киімдерімізді тіктірмес б?рын тігіншілермен ке?естік. ?стіміздегі киімімізді? ?лтты? на?ышта тіктірдік. ?олы?а домбыра ал?ан со? сырт киімі? де со?ан сай бол?аны абзал. Жалпы, бізге д?ст?рлі киімнен арты? с?н керек емес.
Біз ?нді ту?ан жерге, ??ірге ?арай та?даймыз. Репертуарымызда О?т?стік ?аза?стан ??іріне арнал?ан ?ндеріміз де жо? емес. ?азір ?олымыз?а «Т?лкібасым — ??т мекен», «Арша» деген жа?сы ?н т?сті. Б?л екі ?н ты?дармандарымыз?а ?нады. Олар таспа?а жазуымызды с?рады. Ж?рттан осындай с?раныс т?скен со?, екі ?нді жазып таспа?а т?сіруді ж?н к?рдік. Алматы?а келуімізді? себебі сол болатын.
Біз ?лкен сахна?а шы?у?а асы?пай-мыз. Бізді? басты ма?сатымыз — мансап емес. ?нер иесі ?нерге ата? пен абырой алу ?шін келмейді. Бізді? ма?сат — ты?дарман?а бабалар ?нін, бабалар м?расын жеткізу. Я?ни ?нні? орындалу т?ртібін б?збай халы??а жеткізсек, ол к?пшілік к??ілінен шы?ып жатса, сол — ата?, сол — абырой. Б?дан арты? ба?ыт бар ма?! ?нерімізді тамашала?ан жандар «неге телеарналар?а, радио?а шы?пайсыздар» деп жатса, енді бірі «?лкен сахна?а талпынбайсы?дар ма?» дейді. ?рине, е?бегі?нен бір н?тиже шы??аны жа?сы ?ой. Кімде болса, шы??ан т??ырыны? биік бол?анын ?алайды. Біра? бізге халы?ты? берген ата?ы мен ??рметінен арты? еште?е жо?.
Жазып ал?ан
Сабина З?КІРЖАН?ЫЗЫ
