Жана жылдан бастап біздегі ?аржы саласында «эквайринг» деген жа?а термин ?олданыс?а енді. Б?л сауда ж?не ?ызмет к?рсету орындарына, соны? ішінде д?кен
, ?она??й, мейрамхана,
туристік фирма ж?не т?лем ??ралы ретінде банк картасын ?абылдайтын ?зге де орындар?а банктерді? ?ызмет к?рсетуі дегенді білдіреді.
О?ан с?йкес, сауда немесе ?ызмет к?рсету орны белгілі бір банкпен келісімге келген со?, банк сол жерде пластик карталарды ?ада?алайтын арнайы ??рыл?ысын орнатады. Эквайрингті ж?зеге асыратын банк т?лем ??жаттарыны? инкассациясын ?зіне ж?ктеп, пластик картамен есеп айырыс?андардан т?скен ?аржыны д?кен, мейрамхана, ?она??й т.б. есебіне аударады.
?лбетте, банк б?л ?ызметін тегін ат?армайтыны белгілі. ?ызмет к?рсеткен сауда не ?ызмет к?рсету орындары іске асырыл?ан операцияларды? к?леміне ?арай белгілі бір м?лшерде комиссия т?лейді. Сонды?тан банктер арасында б?секелестік ?ызады.
Шынды?ында, еліміздегі т?лем карталары нары?ы біржа?ты ?ана дамып келеді. Ж?рт, негізінен, банк картасын жала?ысын банкомат ар?ылы алу ?шін ?ана ?олданады. Ал онымен сауда жасайтындар некен-сая?, 15 пайызды? ар жа?, бер жа?ында. Себебі белгілі – бір жа?ынан, сауда н?ктелері мен ?ызмет к?рсету орындарыны? кез келгені т?лем картасын ?абылдай бермейді, екінші жа?ынан, т?р?ындар ?олма-?ол а?шамен есеп айырыс?анды т?уір к?реді.
Айма?тарды салыстыр?анда да банк картасын ?олдану жа?ынан айырмашылы? айтарлы?тай. Айталы?, о?т?стік астанада, Алматы ж?не Солт?стік ?аза?стан облыстарында банк картасымен есеп айырысу к?лемі к?бірек. Е? аз ?олданылатын айма?тар – Жамбыл мен ?ара?анды облыстары.
Дегенмен жа?а жылдан бастап POS-терминалдар желісін дамыту н?тижесінде банк картасымен т?лем жасау к?лемі Шы?ыс Еуропа елдерін (40-50 пайыз) ?уып жетуі тиіс. Ал о?ан ?з кезегінде осы банк картасын ке?інен ?олданыс?а енгізуге арнал?ан ?кіметті? ?аулысы ы?пал етеді. ?йткені банк картасы ар?ылы т?лем жасау?а арнал?ан терминал орнату?а міндетті сауда ж?не ?ызмет к?рсету орындарыны? тізімі бекітілді. Осы орайда ?абылдан?ан ?кімет ?аулысы 4 ?а?тарда жарияланды. ?аулы баспас?зде жары? к?ргеннен кейінгі он к?нде к?шіне енеді.
Б?л ?адамны? к?ле?келі экономиканы азайтып, салы?тан жалтару о?и?аларын азайту?а ба?ыттал?аны белгілі. Банк картасымен есеп айырысу ?аржы айналымын ба?ылаушы билікке сауда орындарыны? на?ты айналымын ?ада?алау?а м?мкіндік береді. Ал терминал орнатылмаса, жеке к?сіпкерлерге 20 АЕК, за?ды т?л?алар ?шін 50 АЕК к?лемінде айыпп?л белгіленген.
?йтсе де ?зі ?ндірген ауыл шаруашылы?ы ?німін саудалайтын жеке т?л?алар мен за?ды т?л?алар?а ?зірге терминал орнатуды? ?ажеті жо?. Сонымен бірге базар?а алып шы?атын автос?релерде, киоскі мен контейнерде ж?не палаткада сауда жасайтындар тізімге енбеген.
Жалпы?а орта? телекоммуникациялар желісі жо? жерде ж?мысын ж?ргізетін к?сіпкерлер де арнайы терминал орнату маша?атынан босатылды. Сондай-а? елімізді? салы? за?намасына с?йкес, арнайы салы? режимімен к?сібін ж?ргізетін жеке к?сіпкерлер мен за?ды т?л?алар да 2014 жылды? 1 ?а?тарына дейін к?те т?рады.
?лбетте, банк картасымен есеп айырысуды? арты?шылы?ы к?п екені дау ту?ызбайды. Біра? б?гінде к?сіпкерлерді? к??ілі к?пті: олар пайдасын ?оя т?рып, е? ?уелі біраз шы?ындану?а тура келетінін ал?а тартады. Мамандарды? айтуынша, пластик картаны ?абылдайтын терминал орнатудан ?аш?ала?тауды? себебі т?сінікті. Б?л ?ажетті коммуникацияны? жо?ты?ы, т?скен табысты банкпен б?ліскісі келмеу, е? бастысы, ша?ын ж?не орта бизнес ?кілдеріні? ?олма-?ол а?шамен сауда жасау?а б?йрегі б?руы. Ал бас банкир Г.Марченконы? олар?а айт?ан жауабы мынадай: «Банк картасымен есеп айырысу туралы ?аулы 2002 жылы ?абылдан?ан, егер де о?ан 10 жыл ішінде ?зірленіп ?лгермесек, демек, ?олданыс?а енгізгіміз келмегені. Енді бізде б?рі де кенеттен бола ?ал?андай к?йдеміз. ?деттегідей, ая?астынан ?ар жауды, ая?астынан шешім ?абылданды… Ал б?л та?ырып осыдан 10 жыл б?рын к?терілген».
?алай бол?анда да, енді шегінуге жер жо?. Тізімге енген сауда ж?не ?ызмет к?рсету мекемелері POS-терминал орнату?а кірісуге м?жб?р.
Ал банк карталарымен т?лем жасау?а арнал?ан терминалдарды орнату?а міндеттелген к?сіпорындар тізімі т?мендегідей:
1. Авток?лік пен мотоциклді? б?лшек ж?не к?терме саудасы. Оларды ж?ндеу ж?не техникалы? ?ызмет к?рсету.
2. Б?лшек ж?не к?терме сауда.
3. Компьютерлер мен т?рмысты? заттарды ж?ндеу.
4. ?она??й ?ызметі.
5. Мейрамхана ?ызметі, сондай-а? тама?пен ж?не сусынмен жабды?тау?а ба?ыттал?ан ?зге де орындар.
6. Жол ж?ру билеттері, ?уе ж?не теміржол к?лігінде алып ж?ретін ж?к т?лемі.
7. Ж?к тасымалы, ?оймада жинау ж?не са?тау.
8. Туроператорлар, турагенттіктер ж?не туризм саласында да ?ызмет к?рсететін ?зге де мекемелер.
9. Са?тандыру саласында?ы ?ызмет.
10. Денсаулы? са?тау саласында?ы ?ызмет.
11. Білім беру саласында?ы ?ызмет.
12. Кинофильмдер, бейнежазба ж?не телевизиялы? ба?дарламаларды тарату ж?ніндегі ?ызмет, кинофильм к?рсету ?ызметі.
13. Фитнес ж?не спорт клубтары, дискотекалар.
14. ??мар ойындар мен б?ске тігетін ойындарды ?йымдастыру ?ызметі.
15. Жеке ?ор?аныс ?ызметі.
17. ???ы? саласында?ы ?ызмет.
18. Боулинг (кегельбан) ж?не бильярд ойнайтын орындар.
Автор: Г?лнар АХМЕТОВА
http://alashainasy.kz/
Фото Нургиса Елеубеков
