АЛТЫНОРДА
Новости Казахстана

А?ЫРЫП ТЕ?ДІК С?РА?АН…

Алматыда 1986 жылды? 17-18 желто?сан к?ндері бол?ан жастар к?терілісі КСРО тарихында ?шпестей із ?алдырды. Б?л к?теріліс алпауыт елді? саяси б??ауы ?зіліп, біржола к?йреуіні? бастауы болды. Шетелдік саясаткерлер т?бінде осындай к?теріліс болатынын алдын ала болжап білген ж?не оны Балты? жа?алауы елдері мен Кавказ республикаларынан к?ткені аны?.

Біра? к?теріліс олар м?лдем к?тпеген жа?тан, ?аза?стан астанасы Алматыдан б?р? ете ?ал?анда, ?лемдік зерттеушілер мен білгір саясаткерлер сене ?оймапты. Б?л ?аза? жастарыны? отаршыл, ?міршіл-?кімшіл тоталитарлы? ж?йеден ар?ырап те?дік с?ра?ан к?ндері болды. Республика ала?ына жиналып, «?р ?лтты? ?з к?семі болсын!» деген талаптарын ?оя білді. ?скери ?арулы к?штермен бетпе-бет ?арсы келіп, ?а?ты?ыста ?айтпас ?айсар ерлікті? ?лгісін к?рсетті. ?лтты? рухын к?терді.

Алайда олар билік тарапынан ?ата? жазалау?а ?шырады. 1164 жас комсомол ?атарынан шы?арылып, 266 студент жо?ары о?у орнымен ?оштасып, т?рмелерге жабылды. 99 жас сот ?кімімен 5-7 жыл аралы?ында бас бостанды?тарынан айырылды. 2 адам ату жазасына кесілді. Республикада Желто?сан к?терілісін ?йымдастыр?ан деген желеумен жауапты ?ызметте ж?рген 707 адам ?кімшілік ?амау?а алынып, біразы бірнеше жыл?а соттал?ан. Коммунистік партия ?атарынан 57 адам шы?арылды. Б?лар ресми деректер берген м?ліметтер ?ана. Ал былай?ы ар-намыстары тапталып, жапа шеккендері ?аншама. ?аншама жастар ауыр со??ыдан м?гедек болып ?алды. Біразы ауру?а ?шырап, ?мірден ерте озды. ?аза? жастарын жо?ары о?у орнына ?абылдауды мейлінше шектеді. М?скеудегі Ке?естер Ода?ы Коммунистік партиясы ОК-ні? Саяси Бюросы кезекті м?жілісінде ?аза? хал?ын «?лтшылдар» деп ?аулы ?абылдады.

1990 жылы 24 ?ырк?йекте ?аза? КСР Жо?ар?ы Ке?есі Президиумы Желто?сан к?терілісі бойынша ??рыл?ан комиссия т?ра?асы М.Шахановты? ?орытындысын ты?дай келіп, ала??а шы??ан жастар ?рекетінде ?лтшылды? сипат болма?ан ж?не оларды? бейбіт шерулері за??а ?айшы келмеген деген аны?тамамен ?аулы ?абылдады. Кейіндеу ?аза?стан Компартиясы ОК Бірінші хатшысы Н.Назарбаевты? тікелей араласуымен ?аза? хал?ына та?ыл?ан ?лтшылды? та?басы алынып тасталып, желто?саншылар тегіс а?талды. ХХ ?асыр тарихында желто?сан к?терілісіні? жастары отанс?йгіштік патриотизмні? ас?ан ?лгісі болып ?алды.

К?лбай Адырбек?лы
http://www.turkystan.kz