К?нтізбелік мерекелер бойынша биыл біз елімізде Т???ыш Президент к?нін ал?аш рет мерекелейтін боламыз. Былтыр Парламент 1991 жыл?ы 1 желто?санда ?ткен Т???ыш Президентті? сайлауына ?атысты осындай шешім ?абылда?ан болатын.
Еліміз т???ыш рет Президент к?нін атап ?ткелі отыр. ?аза?станды?тар ?шін б?л – ма?ызды о?и?а. Былтыр?ы жылды? ?о?ыр к?зінде, я?ни ел Т?уелсіздігіні? 20 жылды?ы ?арса?ында бір топ депутаттарымыз 1 желто?санды Т???ыш Президент к?ні ретінде мемлекеттік мерекелер санатына ?осу туралы бастама к?терген еді. Депутаттар ?з ?сыныстарыны? м?нін Т???ыш Президентті? сол 1 желто?санда сайланып, ?аза?стан Республикасында президенттік институт?а ?адам д?л осы к?ні бастал?анымен т?сіндірген еді. Осылайша «?аза?стан Республикасында?ы мерекелер туралы» За??а тиісті ?осымша енгізіліп, 1 желто?сан ресми негізде Т???ыш Президент к?ні болып белгіленді. ?рі м?ны? ?лемде бар ?рдіс екенін айры?ша атап к?рсеткеніміз де орынды.
Сонымен 2012 жылды? 1 желто?саны елімізде ал?аш рет Т???ыш Президент к?ні болып тойланба?шы. Б??ан Н?рс?лтан Назарбаевты? жа?а т?уелсіз мемлекетті? негізін ?алаушы, оны? бірлігін ?амтамасыз етуші, ел Конституциясын, адам мен азаматты? ???ы мен бостанды?ын ?ор?аушы ретіндегі р?лі негіз етіп алын?ан. Шынды?ында, Мемлекет басшысыны? елімізді ая?ынан ны? т?р?ызып, ?лемге танытуда?ы е?бегі ?шан-те?із. ?аза?стан ?з т?уелсіздігін жариялап, егемендік ал?алы бері де жиырма жылдан асты. Осы уа?ыт аралы?ында ?аза?станды барша ?лем таныды десек те болады. М?дениетіміз, ?неріміз, экономикамыз, білім мен ?ылымымызбен ?ркениетті мемлекеттерді? ?атарына ?осылды? деп ма?танышпен айту?а ?а?ымыз бар. Экономика мен ?леуметтік салаларда, халы?аралы? ?атынастар мен сырт?ы саясатта діттеген межеге жетіп, ендігі к?здегеніміз б?секеге барынша ?абілетті елдер ?атарында мейлінше биік орын тебу екенін де жасырмаймыз. Осы орайда бірнеше ?о?ам ?айраткерлеріне т?мендегі сауалдарды ?ой?ан едік.
– Бас?а мемлекеттерді? тарихында Президент к?ні аталып ?те ме?
– Елімізде ал?аш рет аталып ?тілгелі отыр?ан Т???ыш Президент к?ні несімен м?нді?
?арифолла Есім,
сенатор:
– ?ай елде Президент к?ні аталып ?тетіндігі туралы толы? а?паратым жо?. Бізді? елде Президент к?ні аталып ?теді. ?йткені б?л ерекше жа?дай. Бізді? б?л – т???ыш Президентіміз. Т???ыш Президент сайлан?ан к?н. ?аза? хал?ыны? тарихында еш?ашан да ?з еркімізбен Президент сайлап к?рген жо?пыз. Ерте тарихта Шы??ысхан т??ымыны? м?рагерлері бірінен со? бірі ханды? билікке ие болып келді. Б?дан кейін Ресей заманында боданды? кезінде бізді? ?аза?тарды? ат?ар?ан ?ызметі болыс, ауылнай ?ана болды. Ке?ес ?кіметі кезінде Шаяхметовті, ?онаевты М?скеу та?айындап, билікті ?олдарына ?стап отырды. 1991 жылы 1 желто?санда ?аза?станды?тар т???ыш рет Президент сайлады. Б?ны бас?а елдермен салыстыру?а болмайды. ?зімізді? ?аза?ымызды ?зіміз демократиялы? жолмен сайлап алу – тарихта болма?ан жайт. Сонды?тан т???ыш Президент к?ні дегеніміз – ?аза? хал?ы ?шін, мен ?шін ?те керемет мереке. Б?л бізді? на?ыз т?уелсіздігімізді? басы. Б?л мерекені? орны б?лек. Т???ыш Президент Н?рс?лтан Назарбаевты халы? ?з еркімен сайлап ал?ан к?н. Сонды?тан б?л к?нні? ма?ызы да, м?ні де жо?ары.
Ба?ытбек Сма??л,
М?жіліс депутаты:
– Бас?а мемлекеттерде бар ма, жо? па, білмеймін. Бір білетінім Англия ?з Ханшайымыны? ту?ан к?нін атап ?теді. Ал бізді? Президентімізді? ту?ан к?нін тойлауды ?аламайтынын ?рі дабыра ?ылмайтынын білесіз. М?селен, 19 мамыр т?ріктерде халы?ты ?лт-азатты??а баста?ан к?н екен. 19 мамыр кейін Мемлекеттік жастар мерекесіне айналып кетті. Бізде жастар мерекесі жо?. Т???ыш Президент к?нін атап ?ту дегеніміз – жастарды бірлікке ?ндейтін, мемлекетшілдікке бастайтын к?н болма?. Б?л к?н ?рбір ша?ыра?ты? ?уанышына айналуы керек. Біз жалпы, ескі мерекелерден, я?ни ??лды? санадан арылуымыз ?ажет. Т?уелсіз мемлекетті? т?л перзенттеріні? тойлайтын т?л мерекелері болуы керек те, о?ан ?рі басымды? бергеніміз д?рыс. Елбасымызды? ?зі: «Жа?а жыл?а ?ара?анда, Наурызды ?зімізді? жа?а жылымыз етіп тойла?анымыз ж?н деп ойлаймын» деген еді. Жа?а жыл?а мысалы, бір ай б?рын дайынды? басталады, ?рі о?ан ?аншама шы?ын шы?арып, жарнамалаймыз. Сонды?тан ?зіміз к??іл б?летін т?л мерекелеріміз бол?аны ж?н. 1 желто?сан – Т???ыш Президент к?ні, одан кейін 16 желто?сан – т?уелсіздік к?ні келеді. Б?л дегені?із, т?уелсіз елді? ?з т?л мерекелерін тойлайтын кез келді деген с?з. Б?л жастарымызды елдікке, отанс?йгіштікке, мемлекетшілдікке ?ндейтін, со?ан бастайтын мерекелер болма?.
Дархан ?ыдыр?лі,
Т?ркі ке?есі Бас хатшысыны? орынбасары:
– ?рине, м?ндай атаулы к?н ?ркениетті елдерді? к?бінде бар. М?селен, А?Ш-та 1971 жылы Президент Ричард Никсонны? ?сынысымен ж?не Конгрессті? шешімімен ?р а?панны? ?шінші д?йсенбісі «Президент к?ні» болып жарияланып, ресми мерекелер ?атарына ?осылды. А?Ш-ты? т???ыш Президенті Джордж Вашингтонны? ту?ан к?ніне с?йкес келетін б?л мерекеде ?сіресе жастарды отаншылды??а, елшілдікке т?рбиелеу ма?сатында т?рлі шаралар ?ткізіледі. Сол сия?ты Британияда маусым айында патшайымны? ту?ан к?ні салтанатты жа?дайда, мемлекеттік де?гейде аталып ?тіледі. Шы?ыста?ы Жапонияда императорды? ту?ан к?ніне айры?ша м?н беріледі. М?ндай мысалдарды к?птеп келтіруге болады. ?р жерде ?р?алай атал?анымен Президент к?ні елді топтастырып, ж?ртты ж?мылдырып, жастарды мемлекетшілдікке т?рбиелейді. Сонды?тан б?л мемлекеттігін орны?тырып, т?уелсіздігін енді ны?тап келе жат?ан бізді? еліміз ?шін де та?ылымы мол мереке болады деп ойлаймын.
Тарих?а ??ілсек, байыр?ы бабаларымыз хан мен ?а?ан?а ерекше ілтипат к?рсетіп, олар?а Т??ірді? ??ты ретінде ??рметпен ?ара?ан. Соларды? ішінде ?сіресе халы?ты боданды?тан ??т?ар?ан, ел т?зген, мемлекет ??р?ан ?а?андарды айры?ша ?спеттеп, оларды Елтеріс, ??тлы? деп атап, ?лысты? атасына бала?аны да белгілі жайт. Б?л жа?дай бертінге дейін жал?асып келді. Хан Кенені? басынан айырыл?алы ?аза? хал?ы ??ты мен ?асиетінен ?ол ?зіп, елдігінен ажырады. Алаш пен азатты? арасында ?зіліп ?ал?ан сол алтын ар?ау т?уелсіздікпен бірге ?айта жал?анды. ?аза? ж?рты елдікпен бірге Елбасылы болды, Елбасы ар?ылы елдігін дамытты. Сонды?тан Елбасы ??ымын ту, елта?ба, ?н?ран сия?ты мемлекетті? елдігі мен бірлігін, т?уелсіздігі мен т?тасты?ын ай?ындайтын негізгі р?міздерді? бірі деп ойлаймын. Б?л орайда Ел мен Елбасы – етене егіз ??ымдар. Осы?ан байланысты Елбасы?а деген ??рметті елдікке ??рмет деп ?ара?ан ж?н сия?ты. Ендеше Елбасы к?нін атап ?туді мен елдікті е?селетіп, т?уелсіздікті т??ырлы ете т?сетін ерекше к?нні? бірі деп санаймын.
Г?лзина Бектасова
