Еліміздегі е? ірі киностудия басшыларыны? бірі баспас?зге берген пікірінде «кино?а идеология ?ажет емес, кинодан тек ?нер іздеуіміз керек» дегенді айтып, аузы к?йген еді. Б?л с?з кино саласында?ы майталман маманны? аузынан шы?атын с?з емес сия?ты. Не десе де, кино ?ндірісін идеологиясыз к?зге елестету ?сте ?иын. Аузы дуалыларды? айтуынша, на?ыз кино – идеологияны ар?асынан тастамай ар?алап ж?ретін ?нер. Кино – тек ?нер, тек к??іл к?теруші ??рал ?ана емес, ол ?азіргі та?да а?парат ??ралына да жатады екен.
«Бас?а п?ле тілден» деген т?мсіл осындайдан шы?са керек. Алайда, киноны – идеологияны? ??ралына жат?ыз?ысы келмейтіндер сапалы фильм т?сіруге де талпынбайтыны т?сінікті. Содан да болар, со??ы кезде елімізде экран?а жол тарт?ан фильмдерді? к?бі к?рермендер тарапынан ?атты сын?а ?шырады. Атап айт?анда, «Несиеге махаббат», «Эх, еркектер», «?арой», «Келін», «?айрат – чемпион», «Махаббат т?лкегі» т.б. фильмдерді? ?о?амды? сын?а алынуы к?рермен де?гейіні? тым т?мендігінен емес, ?айта ?аза? киносыны? заманауи, на?ыз к?сіби жо?ар?ы талаптар?а сай келе ?оймайтынды?ынан. Тіпті осы кино саласыны? білгір мамандарыны? к?біні? орта? пікірінше, ?азіргі та?да ?аза? киносы бар деп ма?танарлы? к?йіміз жо?! Осы т?р?ыда белгілі киносыншы Бауыржан Н?гербектен арты? айта алмаймыз. Ол баспас?зге берген пікірінде: «Біріншіден, кино туралы за? ?аза? ?лтты? киносыны? статусын аны?тауы керек. Екіншіден, ?лтты? киногерлерді? туындыларын ???ы?ты? ?ор?ау м?селелерін шешу керек. ?азіргі та?да бізді? ?лтты? кинопрокат бас?а елдерді? кино ?німіне ?ызмет жасайды. Одан т?скен пайда тек ?ана жекеменшік кинотеатр иелеріні? м?ддесіне жарап жатыр. Ал Францияда шетелдік кинодан т?скен ?аражатты? бір м?лшері ?лтты? киноны дамыту?а ж?мсалады. Кезінде Ресей де ?лтты? фильмдерді салы?тан босатты. Ал бізде же?іл-желпі сюжет, эротика, т?белес басып кетті. Сонды?тан да «?айрат девственник» сия?ты фильмдер т?сіріледі. Ж?не олар к?беймесе, азаймайды. Ол фильмдер туралы біз неге жазбаймыз? ?йткені жазу?а т?рмайды…», – деген екен.
Есесіне, осындай киносы жо? ?аза?станда кинофестивальдер к?п-а?. Бізді? елімізде «Ш?кен ж?лдыздары», «Еуразия» кинофестивалі ?немі ?йымдастырылып келеді. Ара-т?ра экшн-фильмдер фестивалі де жалауын желбіретіп ?ояды. Б?л жанрда бас?а елдермен жарыс?а т?сетін фильм де жо?ты? ?асы. М?ндай ?исынсызды??а ?азір та??алмайтын да болды? ?ой. Кино?ндірісі дамы?ан, кино т?сіруден о? бойы озы? т?р?ан елдерде аталмыш кинофестивальдер салтанатпен ?ткізіліп жатса, т?сінуге болады. Ма?таулысын к?рсетіп, к?рермендерді ?андай жа?сы туындыларымен ?уантатынын ке?інен насихаттап жатса, несіне ?ыз?анамыз? ?кініштісі де сол, ?аза? кинофестивальдерінде к?бінесе бас?а елдерді? фильмдеріні? ба?ы жанып жатады. Ал біз кинофестивальдерді солар ?шін ?йымдастырып ж?рген сия?тымыз.
И?, б?гінде к?ршілес Ресей, ?збекстан, ?ыр?ызстан мемлекеттері кино т?сіруден к?ш ілгері. Салыстырмалы т?рде айтса?, о? бойы озы? т?р десе болады. Олар 8-ші рет ?йымдастырылып отыр?ан «Еуразия» кинофестивалінде де бір шо?ыр фильмдерін к?рермен назарына ?сынба?шы. Кейбір жас режиссерлер дебют фильмдеріне бата алса, енді бір майталман мамандар ж?лделі орындардан д?мелі. Айтпа?шы, кинофестивальге арнайы ?она? ретінде ша?ырыл?ан шетелдік актерлер де Алаш жерінде алша?-алша? басады. Жылда?ы д?ст?р осы.
Айтпа?ымыз да б?л емес. Ж?ртты? к?бін мазалайтын жайт – отанды? сапалы фильмдерді? жо?ты?ы. ?лгіндей ж?рт?а мас?ара боларлы? д?ниелерді т?сіргеннен жастар?а ?андай т?лім-т?рбие береміз? Тіпті соны бас?а елдерде ?тетін кинофестивальдерге ?атыстырудан ?ысылмаймыз да. Б?збіреулерді? бетке барынша ма?тап, сыртымыздан мыс?ылдап ж?ргеніне де назар аудармаймыз. Осыдан кейін «Біз кинофестивальдерді неге ж?не кім ?шін ?йымдастырып ж?рміз?» деген за?ды сауал туындайды екен.
Кино – ?ару. ?ару бол?анда да адамдарды бір-бірлеп ??лататын о?мылты? емес, ? дегеннен тобыр-тобырмен с?лататын аса ?ауіпті жарыл?ыш. Жапонияны? экс-премьер-министрі Юкио Хатоямо бір с?зінде: «Біз саясатта ж?ріп, адамдарды? санасына жеткізе алмайтын ??ымдарды кейбір режиссерлер бір фильм ар?ылы ?ана т?сіндіреді. Сонды?тан мен саясаттан г?рі кино к?шті деп айтар едім», – депті. Сол сия?ты ?ытай да ?з к?рермендеріне адамзат?а орта? гуманистік ??ндылы?тар мен мемлекеттік саясаты ?штас?ан ?нер туындыларын ?сынуды басты ма?саты санайды. Ал біз кино саласына идеологияны? басты ?аруы ретінде ?арауды ?ашан ?йренеді екенбіз?
Динара МЫ?ЖАСАР?ЫЗЫ
