Бұл ұсынысты толық қолдаймын!

Қазақстанда облыстардың кеңестік атауларын тарихи атауларға ауыстыруды ұсынды Қазақстандағы Ұлытау облысының басшысы аймақтардың кеңестік атауларын тарихи атауларға ауыстыруды ұсынылды.

Ұлытау – Қазақстандағы 2022 жылы Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы бойынша құрылған үш аймақтың бірі. Қазақ үшін осынау киелі өңірде ертеде маңызды халық жиындары өтіп, ханның ордасы да сол жерде болған. Әбдіғалиұлы осындай ұсынысын Жезқазған қаласында өткен республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияда айтты.

«Облыс құрылған кезде Орталық Қазақстан облысы деп атау туралы ұсыныстар болған. Дегенмен, мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлытау өңірі деп атауға әділ де тарихи шешім қабылдады. Ұлытау ғана емес, Жетісу, Абай өңірлері де қазақтың киелі жерлері, ұлы тұлғаның есімімен аталды. Бұл да жақсы әрі шабыттандыратын шара. Біз бұл үрдісті міндетті түрде жалғастыруымыз керек, өйткені кеңестік кезеңнен бері аймақтарға әкімшілік атау беру дәстүрі қалыптасқан. Өкінішке орай, мұндай аймақтар әлі де бар», — деді Әбдіғалиұлы.

Оның ойынша, өңірлерге мың жылдық тарихы бар киелі жерлерге атау беру керек. Олай болса, Батыс Қазақстан облысының атауын Ақжайық деп өзгерту керек, Шығыс Қазақстан – Алтай өңіріне, Солтүстік Қазақстан – Қызылжар ауданына, Павлодар – Баянауыл өңіріне, деп жалғастырды Әбдіғалиұлы. Мұндай шешім еліміздің барлық тұрғындарын шабыттандыруы мүмкін, деп түйіндеді ол.

Айтпақшы, өткен жылдың тамыз айында Қазақстан Президенті «Қазір той емес, дұрыс ойлайтын уақыт» деген тақырыппен жарық көрген «Ана тілі» газетіне берген сұхбатында Қ-Ж.Тоқаев: «Біз мемлекет ретінде де, ұлт ретінде де бір орында тұрмауымыз керек. Мұндай жағдайда ел тоқырауға ұшырап, мемлекеттігімізге әсер етеді. Ащы болса да айтарым, біз қазақтар мына бір күрделі дүниеде бізге онша мұқтаж емеспіз. Бізге тек өз мемлекетіміз керек. Біз бұл қарапайым қағиданы ешқашан ұмытпауымыз керек. Қазақстанның дүниежүзіндегі жетістігін көргісі келмейтін, бізді ешқашан жалғыз қалдырмайтын, әр қадамымызды қадағалайтын саясаткерлер, тіпті мемлекеттер де бар. Сондықтан еліміздің дамуы мен көркеюі тек өз қолымызда. Мұндай маңызды сәтте қателесуге құқығымыз жоқ. Ал өз мемлекетін құратын ұлт ретінде біз ең алдымен осы мәселені сезінуіміз керек. Өйткені, қазақ халқының тағдыры тарих таразысында тұр».

Тарих ғылымындағы біржақты көзқарастардан арылып, тарихи өткеніміздің шынайы бейнесін жасап, көне дәуір мен орта ғасыр тарихына ерекше мән беру керек. Қазақстан тарихындағы кеңестік кезең саяси-әлеуметтік, экономикалық, этникалық қайшылықтар мен қасіреттерге толы болғаны даусыз. Алдағы уақытта тарихшылар осы тақырыптарға және басқа да зерттеу сұрақтарына тарихнамалық талдауды күшейтуі керек. Тәуелсіз Қазақстанда әлі де кеңестік дәуірдің ащы шындығын ашатын іргелі зерттеулер жетіспейді. ХХ ғасырдың соңындағы ең үлкен жетістігіміз – Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде құрылуы.

Бұл азаттықтың басы. Осы ұлт-азаттық пен прогрес жолында Алаштың ең лайықты өкілдері қаза тапты. 2021 жылы еліміздің Тәуелсіздігіне 30 жыл толды. Кәсіби тарихшылар ешкімге жалтақтамай, өз халқының тарихын ашық жаза алады. Сонымен қатар, Кеңес дәуіріндегі Қазақстан тарихын қайта қарастыру, еліміздің жаңа тарихының өзекті мәселелерін зерттеуді, қазақ диаспорасының тарихын зерттеуді күшейту маңызды. Ең бастысы, Қазақстан тарихы мен қазақ этносының арасында ешқандай айырмашылық жоқ.

Кеңестік тарихи танымдағы біржақты көзқарастардан арылу арқылы ғана өткен тарихымыздың шынайы бейнесін жасауға болады, көне және орта ғасырлар тарихына тоқталу, Кеңес дәуіріндегі Қазақстан тарихын объективті және жан-жақты қарастыру және зерттеу, сонымен қатар еліміздің жаңа тарихының өзекті мәселелерін зерттеуді, қазақ диаспорасының тарихын зерттеуді күшейту қажет.

Қазақ халқының бай тарихи өткен жолы бар, оның тарихының беттері бүкіл Орталық Азия мен Еуразияның тарихымен тығыз байланысты, оның аумағы заңды түрде адамзат өркениетінің ең ежелгі орталықтарының бірі болып саналады. Тарих ғылым ретінде жеке адам үшін де, жалпы қоғам үшін де рухани дамудың ажырамас элементі болып табылады. Отаршылдық пен кеңестік унитаризм жағдайында қазақ халқының тарихи санасы қатты деформацияланғанын айта кеткен жөн. Таптық, идеологиялық көзқарастардың басым болуына байланысты тарихи ғылыми зерттеулердің мүмкіндіктері айтарлықтай тарылды.

Тоталитаризм жағдайында тарих режимді қолдау функциясын орындады. Бүгінгі таңда Қазақстан тарихы жаңаша туылуда. Тәуелсіздік жағдайында қоғамның рухани жандануының, оның ұлттық санасы мен ұлттық мақтанышының, тарихи жадының өсуінің белсенді үдерісі жүріп жатқанда, Қазақстанның көне заманнан бүгінге дейінгі объективті және шынайы тарихын қалпына келтіру – бұл үлкен мән. Уақыт өткеннің тарихи тәжірибесіне объективті және сыни баға беруді талап етеді, өйткені одан біз өз заманымыздың көптеген күрделі сұрақтарына жауап табамыз.

Қазақстан тарихы максималистік көзқарас пен оппортунизмнен аулақ бола отырып, қай жерде шындық, қай жерде қателік немесе жалғандық екенін нақты анықтауға көмектесетін шынайы ғылыми болуға тиіс. Ұлттық өткенді қалпына келтіру және сақтау, оның дүниежүзілік тарихтағы орны мен рөлін анықтау, әлемдік өркениетке үлес қосу қоғам тарихын терең білуді талап етеді. Тарихи жады жоқ халық деградацияға ұшырайды. Ол өткенінен бас тарта алмайды, өйткені ол кезде оның болашағы болмайды.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ — Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты