Актөбе облысындағы бүтін бір ауылдың мектебі жабылудың аз ақ алдында тұр

Актөбе облысының алыс бір түкпірінде орналасқан Велиховка ауылында мектеп жабылудың аз ақ алдында тұр   Бар-жоғы 15 жыл бұрын салынған мектеп жабылудың сәл-ақ алдында тұр. Егер қыркүйекке дейін сыныптарда кемінде 10 оқушы жиналмаса, білім ордасы жұмысын тоқтатады. Бұл жағдай өңір үшін жекелеген мәселе емес, ауқымды демографиялық және әлеуметтік өзгерістің белгісі ретінде қабылдануда.

Демография мен  инфрақұрылым    арасындағы күрес

Бүгінде мектепте бар болғаны сегіз бала ғана оқиды. Қалған бірнеше отбасы үмітпен күтіп отыр. Әсіресе егде жастағылар үшін мектептің жабылуы — ауылдың жойылуы деген сөз.

Велиховка ауылдық округінің әкімі Жолдас Қарағұловтың айтуынша, халықтың жаппай көшуі он жылдан астам уақыт бұрын басталған. Негізгі себеп — инфрақұрылымның болмауы. Газдандыру тек өткен жылы ғана қолға алынып, жұмыстар аяқталуға жақын. Алайда ауыл үйлеріне нақты қосылу әлі аяқталған жоқ. Бұл — ауылдың жаппай таралуының шешуші факторы 

Жаңа тұрғындар — мемлекеттік стратегия ретінде

Жергілікті билік жаңа тұрғындарды — ең алдымен көпбалалы отбасыларды қалалардан тартуды көздеп отыр. Уәделер нақты: баспана, жұмыс, бес жылдан кейін үйді жеке меншікке алу мүмкіндігі. Қазірдің өзінде Алматы, Қарағанды және басқа өңірлерден бірнеше өтініш түскен.

Алайда бұл бастамаға шектеу бар: бүкіл ауылда тұруға жарамды тек екі бос үй ғана бар, қалған тұрғын үйлер күрделі жөндеуді қажет етеді немесе мүлде қоныстануға жарамсыз. Жаңа құрылысқа қаражат жергілікті бюджетте қарастырылмаған.

Жекелеген тәсіл мен тіршілік экономикасы

Велиховкадағы білім беру жүйесі қазіргі жағдайға бейімделіп отыр. Әр сыныпта бір-екі оқушыдан ғана бар, ал мұғалімдер бірнеше пәнді қатарынан оқытады. Соған қарамастан, мұғалімдер білім сапасын сақтауға тырысып, әр балаға жеке көңіл бөлуде.

Ауыл экономикасы несиеге, өзара көмекке және көрші қолдауына сүйеніп келеді. Ауылдағы жалғыз дүкен негізінен «қарызға» жұмыс істейді. Дүкен иесі әрі сатушы Наталья Белугина қарыз көлемін 2 миллион теңгеден асады деп бағалайды, бірақ тұрғындарды азық-түлікпен қамтамасыз етуді тоқтатпайды: «ауылда — бәрі бір-біріне туыс».

Ауыл демографиясын қалпына келтіру үлгісі

Велиховка жалғыз мысал емес. Қазақстанның өзге ауылдарында да осындай әрекеттер жасалды. Мысалы, Павлодар облысындағы Екішоқ ауылы тұрғындары мектепті жабылудан құтқару үшін балалар үйіндегі балаларды қамқорлыққа алған. Бұл бастама сәтті болды: бүгінде ауыл өмір сүріп жатыр, мектеп жұмыс істеп тұр.

Велиховка да осы жолмен жүре алады. Кейбір жергілікті тұрғындар жетім балаларды немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қабылдауға дайын. Бұл — күш пен қамқоршылық органдарымен тығыз байланыс талап ететін қадам. Бірақ бұл — балалар үшін де, ауылдың өзі үшін де мүмкіндік.

Жүйеге белгі: бұл жай ғана мектеп емес

Велиховка тарихында тек гуманитарлық драма ғана емес, маңызды саяси-экономикалық сұрақ та жатыр: урбанизация жағдайында Қазақстан ауылдарын сақтап қалу үшін қандай стратегияны таңдауы керек?

Егер мектеп — ауылдың «жүрегі» болса, оны жабу — болашақтан бас тартудың белгісі. Балалар бар жерде — мұғалімдер де, ата-аналар да, өмір үшін күресуге дайын жандар да бар. Демек, ауыл әлі тірі. Велиховка картадан әлі жойылған жоқ, бірақ кешенді мемлекеттік қолдау болмаса, ол да ондаған басқа ауылдардың тағдырын қайталайтыны анық.

Altyn-orda.kz