Қазақстанда мұндай демография жоқ!

Аналық капитал – отбасын қолдаудың мемлекеттік шарасы. Ол алғаш рет Ресейде 2007 жылы енгізілді. Аналық капитал бала туылған кезде бір реттік төлемді білдіреді, оның мақсаты жаңа туған нәрестелердің өмір сүру сапасын жақсарту болып табылады.

Қазақстанда аналық капиталды енгізу мүмкіндігі туралы бірнеше жылдан бері айтылып келеді. Өткен жылы Мәжіліс депутаттары бала туғаны үшін ата-анаға 4 миллион теңге төлеуді ұсынған болатын.

Шенеуніктердің айтуынша, мұндай сома отбасының жағдайын жақсартып, зейнетақы жинақтарын толықтыруға септігін тигізер еді. ЮНИСЕФ статистикасы бойынша, еліміздегі балалардың 15 пайызы ең төменгі табысы бар отбасыларда тұрады. Бүгінгі кедей балалар – ертеңгі кедей мемлекет.

Мәжіліс депутаты Ерлан Смайылов балаларды дамытудағы жауапкершілік пен жауапкершіліктің басым бөлігі ата-ананың мойнында екенін айтады. Бірақ бұл мәселеде мемлекет пен қоғамның рөлін жоққа шығаруға болмайды.

«Балаларға ерте жастан, соның ішінде олардың тамақтануына, денсаулығына, қорғалуына және білім алуына инвестициялау болашақта жоғары деңгейдегі когнитивтік және әлеуметтік-мінез-құлық дағдыларын меңгеру үшін берік негіз қалайды. Ересек азамат еңбек нарығында өз орнын алады, мемлекет пен қоғам үшін экономикалық құндылық жасайды, салық төлейді», – деді Ерлан Смайылов.

Депутаттың айтуынша, балалық шаққа инвестиция жеткіліксіз болғандықтан, бюджетке шығын жасайтын ересектерді аламыз. Мұндай ересектер жиі ауырады немесе мемлекеттен жұмыссыздық бойынша жәрдемақы талап етеді.

Қазақстан Республикасында ана мен отбасын қолдаудың бірқатар нысандары бар. Бұл мемлекеттік бюджеттен және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан бөлінетін әлеуметтік төлемдер. Бала туғанда аналарға 120-180 мың теңгеге дейін төленеді.

Декреттік демалыста болған аналар ай сайынғы жәрдемақы алады. 2020 жылдан бастап балалары 18 жасқа толмаған көп балалы және аз қамтылған отбасыларға қолдау көрсетілуде.

Мемлекет жалғыз басты аналар мен ерекше қажеттіліктері бар балалардың қамқоршыларына азық-түлік пакеттерімен және АӘК арқылы қолдау көрсетеді. Бизнесмендер де бейжай қалған емес.

Обухов ТКБК-ты өз қызметкерлеріне декреттік капиталды, декреттік демалысты төлейді және тұрмыстық зорлық-зомбылық пен кедейліктің төтенше түрінен зардап шеккен аналарға қолдау көрсетеді.

«Тиолайн» компаниясының атқарушы директоры әрбір басшы әлеуметтік бағдарланған бизнес құруы керек деп санайды. Бұл – халықтың әлеуметтік осал топтарын қолдауға, сондай-ақ экологиялық және мәдени мәселелерді шешуге бағытталған кәсіпкерлік түрі.

Обухов ТКБК-ты Көкшетаудағы «Шанс» орталығына және «Аналар үйіне» демеушілік жасайды. Өмірде қиын жағдайға тап болған аналар бар. Бұл ақшасы, жұмысы, тұрақты тұрғылықты жері жоқ әйелдердің әлеуметтік жағынан осал категориясы.

Кейбіреулері тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шекті. Әйелдермен психологтар мен әлеуметтік қызметкерлер жұмыс істейді. Орталықтарда аналар жұмысқа орналасқанға дейін, ал балалары балабақшаға барғанша тұра алады. Виктор Иванович Долгалев балалық шаққа инвестиция салу салауатты және табысты қоғамның маңызды құрамдас бөлігі деп санайды.

Обухов ТКБК-ты өз қызметкерлерін декреттік капиталды төлеумен және 100 % бала күтімі демалысымен қамтамасыз етеді. 2023 жылдан бастап қызметкерлер бірінші сәбиін дүниеге әкелгені үшін бір жарым миллион теңге алады. Екіншісін туғанына – 3 миллион теңге. Үшіншісін туғанына – 4,5 млн.теңге.

Ана мен балаға елеулі қолдау көрсету Обухов ТКБК-да туу көрсеткішінің жоғары болуына әкелді. «Тиолайн» ЖШС – посткеңестік кеңістіктегі аналық капиталды үлкен көлемде төлеуді жүзеге асыратын жалғыз кәсіпорын.

2021 жылы ТКБК-да 17 бала дүниеге келді. «Тиолайн» ЖШС қызметкері Дарья Цветцих атап өткендей, Қазақстанда орташа бала туу көрсеткіші 23,4 % құрайды. Нигерияда 52-53%, ал «Тиолайн» компаниямында -73 % жетті.

«Мұндай коэффициент әлемде жоқ. Мұның бәрі біздің сауатты экономикалық саясатымыз бен әлеуметтік қолдауымыздың арқасында. Біздің қызметкерлер ертеңге сенеді. Олар кәсіпорынның қолдау көрсететінін біледі. Босану бір нәрсе. Баланы өсіріп, оқытып, лайықты білім беру керек», — деп атап көрсетеді Цветцих.

2022 жылы Обухов тау-кен байыту комбинаты демографиялық рекордты жаңартты. 28 қызметкердің балалары бар. Михайлова, Орлова, Гусак деген қызметкерлерге отбасында үшінші бала туғаны үшін үш миллион теңгеден төленді.