Қазақстанның тоңған қалалары — бұл қылмыс. Кінәлілер жазасын алуы керек

Бұл жағдайға афоризм қолданылады: — Жазасыздық рұқсат берушілікке, бақылаудың болмауына және заңсыздыққа әкеледі.

Қыс енді ғана басталды, оның қатал болатыны бізге белгілі болды. Әсіресе, қысқы жылыту маусымына дайын болмаған өңірлерде. Екібастұздан келген жаңалық қазақстандықтарды елең еткізді.

Естеріңізге сала кетейік, қалада төтенше жағдай жарияланған болатын. Жергілікті жылу электр орталығындағы қазандық істен шықты. Отыз градустық аязда Екібастұз жылусыз қалды. Тұрғындар жағдайды қиын деп бағалап отыр.

Азаматтар пальто мен тонмен жылынуға мәжбүр. Олардың үйлері суық. Жылу электр орталығының қызметкерлері жергілікті тұрғындардан желідегі суды төкпеуді, үрейленбеуді сұрады.

Павлодар облысының әкімі Әбілқайыр Сқақовтың айтуынша, Екібастұз қаласының жылу желілерінде көптеген бүлінулер анықталған. Энергетика министрлігі апатқа тарифтердің төмендігі себеп болғанын айтады.

Екібастұз қаласының әкімдігі төтенше жағдайды «Азаматтық қорғау туралы» ҚР Заңының 48-ші бабына сәйкес қала әкімі жариялағанын хабарлады. Жылу жүйелері бойынша техникалық жұмыстар жүргізілуде.

«Төтенше жағдай режимі төтенше жағдай аймағындағы жөндеу-қалпына келтіру жұмыстары толық аяқталғанға дейін күшінде болады», — делінген әкімдік хабарламасында. Соңғы мәліметтер бойынша, 28 қараша күні түстен кейін Екібастұзда 130 көпқабатты үй жылусыз қалған. Анықталған ауыр жарақаттардың саны 15-ке жетті.

Еске салайық, жол апаты 27 қарашаға қараған түні болған. №11 қазандық істен шығып, жұмысын тоқтатты. Оған экран құбырларының жарылуы себеп. Желілік суды көп тұтынуға байланысты қосымша үш қондырғының жұмысы тоқтатылды.

El.kz ақпарат агенттігінің хабарлауынша, ҚР премьер-министрі Әлихан Смайылов Премьер-министрдің орынбасары Серік Жұманғарин мен Төтенше жағдайлар министрі Юрий Ильинге жағдайды бағалау үшін Екібастұзға баруды тапсырды. Үкімет мүшелеріне апаттың себебін анықтау, зардап шеккен тұрғындардың бірінші кезектегі мәселелерін шешу тапсырылды.

Салдарын жедел жою бақылауға алынған. Қарашаның 29-ы күні 31 арнадағы «Информбюро» бағдарламасының журналистері Екібастұздағы жағдайдың сұмдық екенін хабарлады. Жылусыз қалған үйлердің саны 149-ға жетті. Кейбір тұрғындар пәтерлеріндегі жылу беретін батареялар жарылып, су тасқыны басталды.

Жергілікті тұрғындардың айтуынша, мұндай жағдайда үрейленбеу қиын. Өзіңізді қалай жылыту керек, ал жақын адамдарыңызды қалай жылыту керек екені белгісіз. 73 жастағы Антонина Ивженко және қызы мен оның үш кішкентай немересімен пәтерде тұрады. Балалар ауырып жатыр, жылу жоқ, жылытқыштар қашан келетінін білмейді.

«Ал, терезелер қатып қалды. Батареялар мұздай. Суық. Ары қарай не болатынын білмеймін. Тұрғындар мұздай, ыстық сусыз пәтерлерде жылынудың жолын іздеп жатқанда, облыс басшылығы төтенше жағдайдың неліктен болғанын түсіне алмай отыр», – деді зейнеткер.

Екібастұздың тағы бір тұрғыны Елена Иванова биліктің әрекетіне қынжылыс білдірді. Иванова қала тұрғындары мәселенің шешілуін күткенін айтады. Бірақ олардың көпқабатты үйінде суық болған кезде, жылытқыштарпен температура 6 градусқа әрең жетеді.

«Түнде салқын болды, ал біз таңертең тұрғанда, үй суық болды. Олар апат болғанын айтты. Олар қалың киім, аяқ киім киіп, көрпе жамылып жатып қалды. Сонымен, біз үйді аралаймыз. Мұндай суықта электр жылытқыштарпен отырамыз, бірақ одан пайдасы жоқ», — деді әйел.

Дүйсенбі күні шенеуніктер жылу электр орталығындағы апаттың орны толтырылғанын хабарлады. Айталық, 10 қазандықтың 4-і іске қосылды. Бірақ бұл жағдайды одан сайын нашарлатты. Инженерлік желілер жоғарылаған қысымға төтеп бере алмады, құбырлар ағып кетті.

Тұрғын үйлер жүйесіндегі су қата бастады. Оны тұрғындар өз қолдарымен жылытуға мәжбүр болды. Екібастұздықтар жылу беру маусымы басталар алдында қазандықтарға қатысты мәселе құзырлы органдарға хабарланғанын айтады. Ешқандай шара қолданылмады.

«ТЭЦ-дағы жабдықтардың 90 пайызы толығымен ескірген және тозған. Бірақ басшылықтың ешқайсысы шағымымызға жауап бермеді. Бұған неге мән бермей, осындай жағдайға жеткізді?», – дейді қала тұрғыны Роза Рақашқызы.

52 жастағы қала тұрғыны Марина Маркованың күйзелісі бар. Ерғанат Көшербаев көшесіндегі бес қабатты үйде тұрады. Әйел жұмысқа шықпаған. Балалар қашықтықтан оқытуға көшірілді. Маркованың айтуынша, бірінші кезекте жергілікті тұрғындар жылытқыштарды іздеуге асықты. Олар өте тез сатылды.

«Кеше қаланы аралап шықтық, әрең таптық. Бірден 67 мың теңгеге үш электр жылытқышын алдық. Және олар кішкентай. Бұл үшін рахмет, олардың кейбіреулерінде бұл тіпті жоқ», — деп атап өтті Марина Маркова.

Павлодар облысы әкімінің бірінші орынбасары Олег Крук жұмыс істеген барлық жылдары мұндай апатты көрмегенін атап өтті. Түнімен қала тұрғындарының барлығы жылусыз қалды.

Мамандар 15 ауыр жарақатты анықтады. Бүгін ТЭЦ-те 6 қазандық қалпына келтірілді деп хабарлайды El.kz порталы. 143 көпқабатты үй мен 132 жеке тұрғын үйге жылу берілді. 21 учаскенің 20-сында жөндеу жұмыстары аяқталды. Азаматтар үшін 14 жылу пункті қарастырылған.

Екібастұз апаты мұндай жалғыз апат емес. Ағымдағы жылдың қараша айында Риддер қаласының тұрғындары осындай мәселемен ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа жүгінген болатын.

Риддерде не болды?

Риддер – 55 мың тұрғыны бар қала. Шығыс Қазақстан облысында орналасқан. Қараша айында Риддердегі жергілікті жылу электр орталығында қазандықтар істен шыққан. Белгілі болғандай, техниканың тозығы жеткен.

Айдың басында Риддер қаласының әкімі Дмитрий Горьковой жоғары қысым салдарынан жергілікті жылу электр орталығындағы қазандық жұмысын тоқтатқанын хабарлады. Әкім атап өткендей, төтенше жағдай түнгі бірде тіркелген.

№6 қазандық істен шыққан. ТЭЦ-те жөндеу жұмыстары бірден басталды. Риддер тұрғындарын үшін жағдай жаңа емес. Қала тұрғындары жыл сайын жылумен қамту мәселесінен зардап шегетінін баса айтады. Олар жергілікті билікке жылу мәселесін шешуге шақырды. Бірақ олар ештеңе істемеді.

Қала тұрғындары ҚР Президентінен көмек сұрады. Мемлекет басшысына жолдаған үндеуінде Риддер тұрғындары қаладағы жылумен қамту мәселесіне назар аударуды сұрайды. Жергілікті тұрғындар өздерінің келеңсіздігіне қала басшылығын кінәлады.

Мұздатылған Өскемен

Өткен күні Өскемен қаласында №15 қазандық сөнген деп хабарлады Литер. КЗ. Бір жарым сағатқа созылған жөндеу жұмыстарынан кейін қайтадан қосылды. Айта кету керек, суықтың салдарынан желілік судың ағуы 1 000 тоннаға жеткен. Батареялар суық. Қала тұрғындары әлеуметтік желіде жылу жоқтығын айтып шағымданған.

ТЭЦ-те жөндеу бригадаларының саны ұлғайтылды. 7 қазандық пен 6 турбоагрегат қосылды. Термометр минус қырыққа түскенде жылыту өшіп қалды. Мектеп оқушылары қашықтықтан оқытуға көшті. Еріктілер тоңған коммуналдық қызметкерлерге көмекке келді. Қоғамдық көлікке үлкен жүктеме түсті.

Солтүстік Қазақстан облысында не болып жатыр?

Еске салайық, үстіміздегі жылдың наурыз айында Петропавл қаласындағы жылу электр орталығының құбыры опырылып түскен болатын. Ал қазан айында Петропавл тұрғындары аяздан қорқатындарын хабарлады. Халықтың бір бөлігі жарық пен жылуға қол жеткізе алмай отыр.

Дегенмен, бұған дейін энергетиктер әр үй оқшауланады деп сендірді. Жергілікті жылу электр орталығындағы мұржа 20 наурыз күні опырылып түскен. Оқиға кезінде машинистка қайтыс болды. Жазда жылу электр орталығында жөндеу жұмыстары басталды және олар әлі аяқталмаған екен.

Айта кетейік, Екібастұздағы ТЭЦ және Петропавлдағы ТЭЦ-2 олигарх Александр Клебановқа тиесілі. Клебанов пен оның сынды тұлғалары орын алып жатқан заңсыздық үшін заң алдында жауап бере ме деген сұрақ туындайды? Наурызда олигарх Солтүстік Қазақстандағы жылу электр орталығының құбыры жел мен басқа да табиғи факторлардың әсерінен опырылып түскенін айтқан еді.

Еске салайық, Петропавлда 219 мың адам тұрады. Қыркүйек айының басында «Севказэнерго» АҚ бас директоры Олег Перфилов баспасөзге берген сұхбатында ТЭЦ-те қайта құру жұмыстары қарқынды жүріп жатқанын айтты. Айдың ортасына дейін барлық жөндеу жұмыстары аяқталады деп уәде берді.

Бірақ қазан айында қала тұрғындары жылыту үшін жылытқыштарды қосатындарын хабарлады. Желтоқсан айы, жөндеу жұмыстары әлі аяқталған жоқ. Облыс әкімі Құмар Ақсақалов пен олигарх Клебановтың жебелерді бір-біріне ауыстырғанын nege.kz сайты жазды. Олардың ешқайсысы ТЭЦ-2 жөндеуге қаражат іздеген жоқ.

Клебанов бірқатар энергетикалық компанияларға иелік етеді. Олигарх олардың дамуына қаржы салмады, қайта құру жауапкершілігін мемлекеттің мойнына жүктеді. Әкімдік иығын қағып, тұрғындарды жылумен қамтамасыз етуді өз мойнына алғысы келмейді. Өздеріңіз көріп отырғандай, біздің энергетикалық нысандардың хабарлары майданнан келген хабарлар іспеттес. Айналаның бәрі шегіну мен жеңіліс.

Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі (мемлекетіміздегі ең сыбайлас құрылымдардың бірі) жоғарғы қабаттағы президентке жылу энергетикасындағы жабдықтардың тозуы туралы есеп береді. Қазақстандағы зауыттар соңғы жылдары 67-ден 53 %-ға қысқарды.

МИИР-нің мұндай шенеуніктерін тыңдау үшін, Екібастұзда болған оқиға үшін оларды ордендермен және медальдармен марапаттау уақыты келді. Сыбайлас жемқорлыққа, бұзақылыққа айыптаудың орнына.

Бірақ одан да қызық, Қазақстан Энергетика министрлігінің апаттың себебі энергетиктердің ел тұрғындарынан жұлып алатын тарифтерінің төмендігінде екенін айтқан ұстанымы.

Бірақ егер тариф көтерілсе, онда … Ал санап көрейік. 2022 жылдың мамыр айындағы мәлімет бойынша, Екібастұз және Петропавл жылу электр станцияларының қожайыны олигарх Александр Клебановтың байлығы бес жүз сексен миллион долларға жуықтады.

Ал енді ҚР Энергетика министрлігінің уәжіне құлақ түрсек, еліміздің тұрғындары үшін жылу мен электр қуатының тарифтерін тағы да көтерелетін болса, онда мультимиллионеріміздің дәулеті миллиард долларға дейін өсетіні әбден мүмкін.

Ал онымен қатар біздің тиісті министрліктердегі шенеуніктер де байып кетеді. Бірақ бұдан Екібастұз бен Петропавл жылу электр стансаларының жұмысы жақсара ма?  Бұл күмәнданатын шаруа.

Ал біз мақаламызды сантехниктің қалжыңдағы өмірді растайтын сөзімен аяқтағымыз келеді: — Мұнда құбырлар мен қазандықтардың қажеті жоқ, мұнда бүкіл жүйені өзгерту керек!

Altyn-Orda.kz