Солтүстік Қазақстанда бала туу көрсеткіші төмендеді

2025 жылға қарай Қазақстан халқының саны көші-қон мен ірі қалалардың өсуін ескере отырып, 30 миллион адамға жақындайды. Бұл туралы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Олжас Анафин Сенат комитетінің отырысында демографиялық зерттеулер негізінде мәлімдеді, деп хабарлайды Altyn-orda.kz.

Анафиннің айтуынша, халық санының негізгі өсімі мегаполистерде көші-қон есебінен байқалады. Мәселен, тек 2024 жылы ірі қалалардағы халық саны 127 мың адамға артты. Ал елдің солтүстік, орталық және шығыс аймақтары керісінше халық санының азаюымен бетпе-бет келуде. Бұған табиғи демографиялық үрдістермен қатар, көші-қон да әсер етуде.

Атап айтқанда, Қазақстанның солтүстік аймақтарына төмен туу көрсеткіші тән. Мысалы, Солтүстік Қазақстан облысында туу көрсеткіші 1000 адамға шаққанда 9,7 болса, Қостанай облысында 11-ді құрайды, ал ел бойынша орташа көрсеткіш – 18,1. Сонымен қатар, бұл өңірлерде өлім-жітім деңгейі жоғары: СҚО-да 1000 адамға шаққанда 11,5, Қостанай облысында – 10, бұл Қазақстандағы орташа деңгейден (6,6) едәуір жоғары.

Бұдан бөлек, солтүстік аймақтардағы халықтың орташа жасы елдегі орташа көрсеткіштен айтарлықтай жоғары. Бұл өңірлерде орташа жас 37-ні құраса, Солтүстік Қазақстан облысында – 39 жас. Салыстырмалы түрде, Қазақстан бойынша орташа жас 32-ге тең. 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш солтүстікте 41 жасқа, ал орталық және шығыс аймақтарда 40 жасқа дейін өседі деп күтілуде.

Көші-қон үдерістері де демографиялық жағдайдың нашарлауына әсер етуде. Соңғы жылдары солтүстік аймақтарда көші-қон сальдосы теріс көрсеткіш көрсетуде: 2015 жылдан бері Солтүстік Қазақстан облысы 51 мың адамға, Қостанай облысы 52 мың адамға азайды. Ал Алматы, Астана, Шымкент және Маңғыстау облысында оң көші-қон балансы сақталуда.

Жас құрылымының ерекшеліктері де өңірлік теңгерімсіздіктердің артуына ықпал етеді. Мысалы, солтүстікте еңбекке жарамсыз жастағы халықтың үлесі 17%-ды құрайды, бұл ел бойынша орташа көрсеткіштен (11%) жоғары. 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш солтүстікте 22%-ға жетуі мүмкін, бұл экономикаға қосымша қиындықтар тудырады.

2027 жылға дейін елдегі жұмыс күшінің өсімі минималды болады деп болжануда. Алайда осы жылдан кейін еңбекке жарамды халық саны артып, 2030 жылы 10 миллион адамға, ал 2044 жылы 12 миллион адамға жетеді деп күтілуде. Негізгі жұмыс күшінің ағыны мегаполистерге бағытталатын болады.