АЛТЫНОРДА
Новости Казахстана

 Қазақтың көңіліне кім қарайды?


Бәрі дұрыс. Дұрыс сөздер. Бір қисығы жоқ. Биік мінберлерден талай тамаша сөз айтылады. Аяғы қалай? Жап-жақсы бастамалар жасалады. Нәтижесі нешік? Қоғамда қордаланған мәселелерді жинақтаудың, жүйелеудің, шешімін табудың қадамы қайда?


Біз бір адамға – Ұлт көшбасшысына үнемі арқа сүйейміз. Небір қиын сәттерде ел тағдырын өз мойнына алып, аса күр­делі әлеуметтік, саяси, экономикалық ре­формаларды жүзеге асырды. Қазір де Қазақстанның 2050 жылға дейінгі қар­қынды даму стратегиясын жасап, ел ал­дына еңселі міндеттер қойып отыр.

Жыл сайын Елбасы халыққа Жолдау арнайды. Жолдау екі тілде әзірленеді. Тек биылғы Жолдаудың ғана мемлекеттік және орыс тіліндегі нұсқасы алдын ала аударылып, әзір болды. Оған дейін орыс тіліндегі мәтінді әркім әртүрлі ауда­рып келді. «Егеменнің» араласуымен аударылған елдің басты құжатын қазақ редакциялары сағаттап күтумен болады. Елбасы талай жерде сөз сөйлейді. Орыс­ша айтылатын тұстары баршылық. Мемлекет басшысының жұмыс кестесі бір жыл бұ­рын белгіленеді. Қайда баратыны, қан­дай сөз сөйлейтіні ертерек белгілі. Пре­зиденттің қай жерде сөйлеген сөзі болса да бірізді болуы тиіс. Бізде осы бірізділік жоқ. Мұнымен кім айналысады? Бұрын кеңес кезінде ҚазТАГ аударатын ресми құжат­тың бәрін. Астанадан аудандық газеттерге дейін бір мәтін жарыққа шығатын. Мем­лекет басшысының сөздерін әркімнің өз қалауынша аударуына жол берілмеуі тиіс.

Қазір Қазақстан Республикасы жаны­нан Орталық коммуникациялар қызметі деген құрылым құрылды. Осы орталық­қа неге Елбасы сөздерінің мемлекеттік тіл­дегі нұсқасын жасаумен тікелей айналыспас­қа? Егер білікті аудармашы табылмаса, республикалық газеттерден тәжіри­белі, екі тілге бірдей, әбден аудармаға төсел­ген журналистерді еңбек шартымен жұмысқа тартуға болар еді ғой.

ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметі тағы бір нәр­сені басты назарға алуы тиіс деп ойлай­мын. Қазақстанда жұмыс істейтін БАҚ атаулының бәрінде мемлекетке, оның даму жолына, әлеуметтік-экономикалық реформалар барысына қатысты қанша­ма келелі ұсыныстар айтылады. Мәселелер көтеріледі. Хабарлар беріледі. Апта сайын демейміз, бірақ ай сайын, немесе тоқ­сан сайын Қазақстан БАҚ-тарына арнайы мониторинг жасап, ең пайдалы ұсыныс­тар мен ойларды жинақтап, тиісті мемле­кет­тік мекемелерге ұсыныс беріп отыратын бол­са, шешілмеген талай мәселе шешімін тап­пас па еді?!. Қоғам да ол кезде «әй, қойшы» деп қолын бір сілтемей, бақылау­дың, қадағалаудың барын біліп, сабасына түсер еді…

Кез келген салада жауапкершілікті өз мойнына алатын шенеунік бар ма бізде?
Зейнетақы қорларына байланысты қанша мәселе көте­рілді. Қаншама жекеменшік қорлар құрылды. Оларған ха­лықтың қаншама қаражаты салынды. Қыл аяғы не болды? Мәселеге Елбасы араласты. Мемлекеттік қызметшіден бір адам «бұл біздің жіберген олқылығымыз еді» деп жауап­кершілікті өз мойнына алған жоқ.

Шетелден асыл тұқымды мал сатып алдық. Мемлекеттің миллиондаған қаржысына. Онымыз шетінен ауру болып шықты. Ауру малды түгел өлтіріп, өртеп құтылдық. Зардабынан құтылдық па? «Шмалленберг» ауруы шыбын-шір­-кей тәрізді қансорғыш жәндіктер арқылы тарайды екен. Сонда не болды? Ақшаға, пайдаға кенелеміз деп мемлекет қаржысын желге шашқанымыз аздай, енді Қазақстанның бар малын ауруға шалдықтыру қаупі төнді. Осыған жауап берген бір адам бар ма? Мал тұқымын асылдандырайық, отандық өнімді көбейтейік деген Президент қана жазықты болып шыға ма ақырында? Әр саланың жауапты адамы неге жауап бермейді? «Бұл менің салақтығымнан, нем­құ­райдылығымнан, әрекетсіздігімнен» болды деп неге бір ше­неунік шықпайды?

Елбасы биылғы Жолдауда ел алдына бірқатар өзекті мә­селе қойды. Соның бірі – латынға көшу. Кезеңі белгіленді. Келелі бағдар жасалды. Қоғам боп талқылап, жақсы ұсы­ныс жасаңдар делінді. Солай бола бастап еді, жоғарыдан «Латын мәселесін қозғамаңдар» деген пәрмен келді. Онда да қазақтілді басылымдарға. Орыстілділерге жазуға, айтуға, көрсетуге болады. Қазақтілділердің аузына төрт елі қақпақ. Екі ортада не болды? Латынға қарсылар айғайлатып, ұран­датып, қоғамды өз бетіне қаратып алды. Не пайда таптық? Елбасы Жолдау жасайды. Оған әлдекімдер тоқтау салады. Нәтижесі не болады? Тағы да бәріне Елбасы кінәлі болып шығады…

Мемлекет пен діннің аражігі ажыратылған. «Ислам туралы жазылмасын» дегесін, бұл тақырыпты да қазақ баспасөзі айналып өтіп отыр. «Анау жазылмасын, мынау жазылмасын» деген түбі жарға жығады. Орыстілді бас­пасөзге толық еркіндік. Сонда қалай? Бір мемлекетте екі түрлі ұстаным бола ма? Екі түрлі сөз бостандығы бола ма?..Түсініксіз…

Астанада Мемлекеттік хатшы Марат Тәжиннің төраға­лығымен мемлекеттік ақпараттық саясаттың өзекті мәсе­лелері туралы кеңес өтті. Марат Мұқамбетқазыұлының «құр ура-урамен іс бітпейді» деген пікірімен толық келісемін. Жалған ұран, жадағай сөз қоғамды діңкелетіп құр­тады. Қазақстанның БАҚ-тарына түбірлі өзгерістер керек. Уақыт соған әкелді.

Мемлекет басшысының халыққа Жолдауына қайта бір үңілгеннің артықтығы жоқ. «2050 жылға қарай, біз Қазақ­станның кез келген азаматы ертеңгі күнге, болашаққа өте сенімді болатындай жүйе жасауымыз керек. Біздің балаларымыз бен немерелеріміз сырт елден гөрі Отанында өмір сүргенді артық көретіндей, өйткені өз жерінде өзін жақсы сезінетіндей болуға тиіс. Біздің еліміздің әрбір азаматы өзін өз жерінің қожасы ретінде сезінуге тиіс» дейді Президент.

Азды-көпті сөз айттық. Қазақтілді БАҚ-тың бір өкілі болғасын. Біз өзі қашанда басқаның көңіліне қарағыш елміз ғой. Көмейге кептелген соң қоюға мәжбүрміз. Бір сұрақ бар. Ел «өз жерінде өзін жақсы сезінетіндей» болу үшін ең әуелі кімнің көңіліне қарау керек?
Басқаның көңілін жыққан жеріміз жоқ. Басқаның кеудесінен итерген де жеріміз жоқ. Еліміздің әрбір азаматы өзін өз жерінің қожасы ретінде сезінуі үшін осы жердің байырғы иесі – қазақтың да кө­ңіліне біреу қарау керек қой…

Шынында, қазақтың көңіліне кім қарайды, осы?!.

Нұртөре ЖҮСІП

Айкын