?небір жылы к?ршілес, тілі бір, діні бір ?збекстаннан меймандар келгенде ресми ??гіме барысында ?аза?ты? бір шенеунігі жайына ?арап отырмай: «Біз мемлекеттік тілге к?шуге кірісудеміз, ол ?шін п?ленбай миллион ?аржы б?лдік»
депті. Сонда ?збекстанды? мемлекет ?ызметкері та??алып: «О?ан ?аржы б?луді? не ?ажеті бар? За? бар емес пе?!» деген екен. Сол жерде отыр?ан ?лгі ат?амінерден ?зге ?аза?тар намыстан жарыла жаздап жерге ?арапты. Бас?асын ?ойшы, біз ?з елімізде ?лтты? тілімізді соншалы? м?с?пірліктен алып шы?ып, ?зіні? ??рметті орнына ?оя алмай к?лкі болып келе жат?анымызды ??дайдан да, адамнан да жасыра алмаймыз. Енді, міне, Елбасы ?з Жолдауында 17 миллион?а тарта жама?атты? алдында ?аза? тілін басты тіл ету м?селесін жол?а ?ою туралы та?ы да атап ?тті. Елбасыны? айтуынша, 2025 жыл?а ?арай ?аза?станды?тарды? 95 пайызы ?аза? тілін білуге тиіс. Б??ан ?алы? ?аза? т?п-т?гел ?уанып отыр. Дегенмен, жа?а?ы к?рші ?лт ?кілдеріне та?ы да к?лкі болмаса? жарар еді деген к?дік те жо? емес. Сонау 1989 жылы ана тіліміз туралы ал?аш За? ?абылдан?аннан бері осылайша талай-талай д?бірлі шара, думанды мерекені ?ткізіп, соларды? еш?айсысы к?ні б?гінге шейін аржа?ы ?лемдегі, бержа?ы т?ркі тектестер ішіндегі е? бай, е? к?ркем тілді? бірі – ?аза? тіліні?, ту?ан тілімізді? ?з елінде е? биік м?ртебеге к?теріліп, ?аза?ты? мерейін ?стем ете алма?аны барша?а м?лім. Б?л м?селе бізді дос?а к?лкі, д?шпан?а таба ететіні де жо?арыда?ыларды? санасын селт еткізер емес. Ал ?небір жылы Алматы ?аласына Иман?али Тасма?амбетов ?кім боп келіп: «2006 жылдан бастап Алматыда б?кіл іс?а?аздары ?аза?ша?а к?шіріледі» деуі м?? екен кейбір азаматтар б??ан шу етіп ?арсы шы?ты. Соларды? кейбірі ?азір М?жіліске халы? ?алаулысы болып кетті. Содан кейін-а? Алматы б?л м?селеде ауызын ашудан ?алды.
Елбасымыз ?зіні? ?аза?стан хал?ына арна?ан Жолдауында атап к?рсетілген ?лгі ?лы бастама ?лі де ?ол?а алына ?ой?ан жо?. «Мен ?ауіп еткеннен айтамын» деп а?ын М?рат М??ке?лы айтпа?шы, к?н ?ткен сайын б?л ?лы бастаманы? орындалуына да ?аупіміз к?шейе т?суде. Себебі белгіленген, ал?а ?ойыл?ан ?ай шаруаны да ат?ару ?шін о?ан ?уелі дайынды?, оны? ал?ышарттары, оны? жоба-жоспары, басталу-ая?талу мерзімі аны?талып, жама?ат?а жариялануы керек. Ал бізде Президентіміз айт?аннан бері жергілікті жерлерде м?ны? бірде-бірі жасал?ан жо?. Сонды?тан е? кішкентай, е? ша?ын мекемелерден бастап, ?ала, аудан облыс ?кімдіктеріне, жеке компаниялар?а дейін оны? ?лгіндей ал?ы шарттарын, даярлы?тарын, ж?мыс жоспарын жасап, міне, біз осындай шаралар жасап жатырмыз деп жама?атты ??ла?дар етуі керек. Б?л – оларды? тікелей міндеті. Ал ?аза?, орыс тіліндегі БА?-тар мен телеарналар Елбасыны? осы с?зін ту ?ып к?теріп, т?рлі-т?рлі ба?дарламалар, жобалар жасап, телехабарлар, к?рсетілімдер ?ткізуі керек еді… Оны? есесіне телеарналардан к?ндіз-т?ні к?ретініміз арзан ?зіл-?алжы??а толы ба?дарламалар, тіпті болмаса, бір самаурын шай, таба? толы бауырса? пен ?йме таба? ?азы-?артаны ортасына алып отыр?ан 5-6 ?аза?ы бар жарнама мен корей фильмдерін к?рсетіп ?ояды. Саясаткер Дос К?шім бір с?зінде: «Ерте? ?аза? тілі орыс тіліні? де?гейіне к?терілсе, ?азіргі билік басында?ыларды?, «а?с?йектерді?» 80 пайызы ж?мыссыз ?алады. Ал оларды? б?гінде Швейцарияда, Англияда о?ып жат?ан балалары, немерелері 100 пайыз ж?мыссыз ?алады. Сонды?тан олар ?олына ?осауыз мылты? алып, к?шеге шы?ып, «?аза? тілі к?терілмесін» деп со?ыс ашудан тайынбайды» деген екен. М?мкін осыны? б?рі сондай д?бараларды? ая?ымыз?а оралып, ісімізді ілгері бастырмау?а к?ш салып отыр?анынан да шы?ар-ау, ??!
Біз бір н?рсеге с?йінсек, ?йтіп жатырмыз да б?йтіп жатырмыз деп алты ?лемге жар салып, азанда?ан дауысымыз ай?а жететін, ал к?йінсек к?кірегімізде к?н т?тылып жатса да іштей ?ана к?йініп ж?ре беруді ?адетке айналдырып алды?. Біра? оны? да шегі бар ?ой. Сонды?тан Елбасымыз Жолдауында ?лгіндей ?лы да ?ла?атты бастама айт?алы не министрліктегілер, не аудан, не облыс ?кімшіліктері не с?йінгенін, не к?йінгенін білдірмей, еш ?арекетсіз отыр?анын ?алай т?сінуге болады? Б?л ретте «Алматы», «Астана», «31 канал» телеарналары Президентімізді? с?зіне неге ?ызу ?олдау к?рсетпей отыр? ?лде оларды? басшыларыны? ішінде де мемлекеттік тіл – ?аза? тіліні? туын к?теруге ниеті жо?тар бар ма деген к?дік к??ілі?ді к?пті ?ылады да т?рады.
И?, д?ние жал?ан д??гелеп, к?ні ерте?-а? 2025 жыл да жетіп келер-ау! Ал бізді? Президентімізді? бастамасына, ?аза?ты? ?з еліндегі е? басты м?селесіні? бірі болып отыр?ан ту?ан тілі м?селесіне б?лайша б?йы?ы, б?лайша керенау ?арап, тым-тырыс отыруымызды нені?, ?андай пи?ылды? нышаны деп т?сінсек екен? Ерте?-а? 2025 жыл келгенде «??рметті Елбасымыз! Сізді? айт?аны?ыз орындалмады. С?зі?із желге ?шты. О?ан себеп…» дейміз де ар жа?ын ж?тып ?оямыз ба? ?лде «Е, о?ан шейін Елбасымызды? ол айт?аны ?мытылып ?алады ?ой» деп отыр?андар бар ма? Ендеше «Ау, мына т?рімізбен 2025 жылы 95 пайыз ?аза?ша с?йлеген хал?ымызды к?рмек т?гіл, осымыз?а зар боп ?алмаймыз ба? Ал сол жылы 100 пайыз ?аза?ша с?йлеуге тиісті б?гінде ?ш тіл ?йреніп жат?ан мектеп о?ушыларымыз ше? Сонда ?аза? хал?ына да, Елбасымыз?а да не бетімізді айтамыз? К?ршілес, тілдес, діндес ?лттар?а к?лкі болмаймыз ба? Жо?, осы к?лкі бол?аны? да жетер ?аза?! Іске кірісетін с?т туды!» дейтін кім бар?
Мырзан КЕНЖЕБАЙ
http://anatili.kz
