Кез келген мемлекеттің әскери доктринасы әлемде һәм айналасында болып жатқан түрлі жағдайларға байланысты өзгеріп отырады. Бұл –заңдылық. Өйткені уақыт бір орнында тұрмайды.
Қас-қағым сәт ішінде дүние өзгеріп, елдің іргесіне қауіп төндіретін жанжалдар, ішкі толқулар, сырттан таңылатын қысымдар көбейіп тұрған кез. Сондықтан мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін әскери доктринаның да уақытқа сай өзгеріп отырғаны жөн.
Соңғы бір аптада Ресейде жыл аяғына дейін жаңа әскери доктрина қабылдайтындарын жария етті. Бәлкім, бүгінгі күннің талабына сай етіп жаңа әскери доктрина қабылдау бізге де керек шығар. Өйткені Тунис, Египет, Ливияда қанды төңкерістер өтті. Сирияда белгілі бір топтар мемлекеттік төңкеріс жасауға ұмтылып, елдің шаңырағын шайқалтатын қанды қақтығыс жүріп жатыр. Көрші Қырғыз еліндегі бірнеше мәрте қайталанған ұлтаралық қырғын, екі мәрте мемлекеттік төңкеріс, бүгінгі Украинада болып жатқан соғыс секілді жағдайлар таразыға тартылып, әскери доктринамызға бірқатар түзету енгізуді керек етеді. Бұл құжатта елдің ішкі жағдайына да үлкен мән берген жөн. Себебі сыртқы күштер тікелей соғысқа араласпай-ақ мемлекет ішіндегі әртүрлі топтарды айтақтай отырып, мемлекетті бөлшектеп тастауға ұмтылады. Бұған бір мысал – Украинадағы жағдай. Сондай-ақ ақпараттық соғысқа төтеп беру, тіпті осы салада жеңіске жетудің жолдарын да қарастырған дұрыс. Өйткені халықтың санасына, көңіл күйіне, көзқарасына үлкен өзгеріс әкелетін ақпараттың соғыс қанды қасаптан артық болмаса, кем емес. Демек, жаңа әскери доктринада осының бәрін тайға таңба басқандай етіп көрсеткен жөн. Рас, Қазақстан тәуелсіздік алғалы бері әскери доктринамыз бірнеше дүркін алмасты. Соңғысы 2011 жылы қабылданды. Бірақ одан бері әлемде көптеген дүние өзгерді. Қысқасы, айналамызда болып жатқан саяси, әскери өзгерістерге байланысты жаңа әскери доктрина қабылдайтын кез келген сияқты.
Сайын БОРБАСОВ, саясаттанушы:
– «Бізге ешкім тиіспейді, біз бәрімен жақсымыз» деп, өз сөзімізге өзіміз иланып отыра беруге болмайды. Қазір халықаралық жағдай ушығып тұрған кез. Сондықтан кез келген тосын оқиғаға даяр болу үшін, мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін әскері мықты және тосын оқиғаларға тойтарыс беретіндей сай болуы тиіс. Әрине, бүгінгі қолданыстағы доктрина жаман емес. Бірақ бірқатар өзгерістер, толықтырулар енгізілген жөн деп санаймын. Әскер жылдам және сыртқы күштерге тойтарыс, күйрете қарсы соққы беруге һәм ішкі толқуларды да жедел басуға қабілетті болса жақсы. Ол үшін әскери техника, атыс құралдары заманауи болғаны дұрыс. Біз қаруды тек Ресейден ала беруге ұмтылмауымыз керек. Ол ел атыс жабдықтарын қанша мақтаса да, АҚШ, Германия, Франция, Ұлыбритания, Израиль, Жапон мемлекеттері шығарған заманауи, өте дәл тиетін қарулармен тең келе алмайды. Осы аталған елдермен де келісім жасап, мықты қару алғанымыз өте дұрыс болар еді. Сосын сарбаздың бойында «Отаным, елім, ұлтым үшін басымды құрбан етуге бармын» деген рух, намыс, жігер болуы шарт. Онсыз қолыңда қанша мықты қару болғанымен, рух болмаса түк істей алмайсың. Сондай-ақ мемлекетке тас-түйін идеология қажет. Кез келген азамат сыртқы күштердің айтағына ермей, тек «елім» деп өмір сүрген кезде, мемлекетте ешқандай толқу болмайды. Біз осының бәрін безбенге салып, жадымызға түюіміз қажет.
Сәт ТОҚПАҚБАЕВ, запастағы генерал-полковник, бұрынғы Қорғаныс министрі:
– Көрші, өзге мемлекеттер әскери доктринасын өзгертті екен деп, біз де солардан қалмай әскери доктринамызды алмастыра берудің қажеті шамалы. Ресейдегі жағдай өзге. Ол ел қазіргі қалыптасқан жағдайға байланысты жаңа доктрина қабылдауға тырысып жатыр. Дұрыс. Өйткені Ресейге төніп тұрған қатер бар. Ал біз салиқалы саясат ұстанғандықтан бәрімен жақсымыз. Бізге қысым жасап жатқан ешкім жоқ. Сондықтан жедел-қабыл жаңа доктрина қабылдау-ға ұмтылудың қажеті шамалы. Бәлкім кейінірек айналадағы геосясатқа байланысты өзгерістер, толықтырудар енгізуге, не болмаса жаңасын қабылдауға болар. Бірақ дәл қазір күн тәртібінде тұр деп айта алмай-мын.
Сейсен ӘМІРБЕКҰЛЫ
http://www.aikyn.kz/articles/view/56880
