Жапониямен жемісті байланыс жалғасады

Кеше Қазақстан басшысы Нұрсұлтан Назарбаев елімізге ресми сапармен келген Жапония Премьер-министрі Синдзо Абэмен кездесті. Кездесу барысында Нұрсұлтан Назарбаев С.Абэні Премьер-министр лауазымына қайта сайлануымен құттықтап, қазіргідей әлемдік экономикадағы күрделі ахуал кезеңінде қызметінің табысты болуына тілектестік білдірді. Бұл Жапония Премьер-ми­нистрінің елімізге тұңғыш сапары екенін айта кетейік.

Елбасы Қазақстан мен Жа­по­нияны көп нәрсе байланысты­ра­тынын атап өтті. «Біздің елдері­міз ядролық қаруды сынау мен қол­данудың қасіретті зардабын жақсы біледі. Сол себепті мен жаһандық антиядролық қозғалыс жөнінде бас­тама көтердім және осыған орай сіздің бастамаларыңызды біз толық қолдаймыз», – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Президент, сондай-ақ, Астана құ­ры­лысы жапон архитекторы К.Курокаваның бас жоспары бой­ынша, ал елордадағы жаңа халық­аралық университетті дамыту Жапония өкілі – ректор Ш.Катсудың басшылығымен жүзеге асырылып келе жатқанын айтты. Сонымен қа­тар, Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан-Жапония қарым-қатынастарын дамыту мәселелеріне де тоқталды.

«Екі ел арасында экономикалық тұрғыдан да, саясат саласында да келіспеушілік жоқ. Қазақстан сіз­дің елмен барлық бағыт бойынша ынтымақтасуға ниетті. Сіздің Орталық Азия елдеріне сапарыңыз маңызды әрі дер кезінде жасалып отыр. Біз өзара іс-қимылдың «Жапония – Орталық Азия» пішімін қол­даймыз және оны қажет деп са­наймыз», – деді Қазақстан Пре­зи­денті.

Қазақстан басшысы Жапония Премьер-министрінің бұл сапары екі елдің ынтымақтастығына жаңа серпін береді деп үміттенетінін жет­кізді.

Өз кезегінде Синдзо Абэ қо­нақ­­жайлылық пен ілтипатты қабыл­дауы үшін Қазақстан тарапына алғыс айтты. «Мен Премьер лауазымында болған 9 жыл ішінде Қазақстанға бірінші рет келіп отырмын. Бұрын біз түрлі халықаралық шараларда үш рет кездестік, бұл – біздің төр­тінші кездесуіміз. Осындай тығыз байланыстар ар­қы­лы қарым-қаты­нас­тарымызды белсенді түрде дамытып отыр­ға­нымыз мені аса қуантады», – деді ол. Сондай-ақ, Жапония Пре­мьер-министрі Қазақстанға іс­кер топтар өкілдерінен тұратын кең ауқымдағы делегациямен бірге кел­генін және нақты нәтижелерге үміт артатынын атап көрсетті.

Екіжақты кездесуден соң Жа­по­ния делегациясымен кеңей­тілген құрамда келіссөздер өтті. Қазақстан басшысы келіссөздер барысында С.Абэнің Астанаға ал­ғашқы ресми сапары Қазақстан мен Жапония қарым-қатынасын жаңа сапалы деңгейге шығару үшін қуатты серпін қосатынына сенім білдірді. Нұрсұлтан Назарбаев Синдзо Абэ­нің Либерал-демократиялық партия төрағасы ретінде ұсынған өз елін дамыту бағдарламасын айрықша бағалайтынын жеткізді.

«Біз сізге бағдарламаңызды лайықты жүзеге асыру жолында табыс тілейміз. Қазақстан мен Жапония – бір-бірінен алыс жатқан, бірақ жақын дос елдер. Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы күндерінен бастап сіздің елмен жан-жақты қарым-қатынастарды дамыту біздің сыртқы саясатымыздың маңызды басымдығының бірі болып саналады. Астана мен Токио ұдайы сенімді серіктес болып келеді. Біз әрдайым бір-бірімізді қолдаймыз, ядролық қарусыздану және таратпау, сондай-ақ, атом энергетикасын бейбіт мақсатта пайдалану ісінде одақтаспыз», – деді Қазақстан Президенті.

Қазақстан басшысы екі елдің сауда-экономикалық даму және инвестициялық өзара ықпалдастық көрсеткіштеріне де тоқталды. Айталық, 2013-2014 жылдарда елдеріміз арасындағы тауар айналымы 2 миллиард доллар болды. Ал 2015 жылдың бірінші жартысында бұл көрсеткіш 600 миллион долларды құрады. 10 жылда Қазақстанға келген жапон инвестициясының көлемі шамамен 5 миллиард доллардай болады. Сонымен қатар, Жапония ресми көмек ретінде Қазақстанға 1,2 миллиард доллар берді. Елімізде бірқатар ірі компаниялар белсене жұмыс істеуде.

Мәселен, бүгінде 50 бірлескен кәсіпорын тіркелген, құны 700 миллион доллардан асатын 6 бірлескен жоба іске асырылған. Дәл осы сома мөлшерінде тағы 10 жоба қарқынды ілгерілету сатысында тұр. Сондай-ақ, Қостанайда «Тойота» автомобильдерін құ­растыру зауытын ашу да ай­шықты оқиға болғанын атап өтуге болады. Осы ретте, Нұрсұлтан Назар­баев 25 қазаннан бастап еліміз­де Инвестицияларды өзара қор­ғау және көтермелеу туралы ке­лісімнің күшіне енуі елдер арасында ынтымақтастықтың құқықтық базасын одан әрі жақсартатынына сенім білдірді.

Синдзо Абэ екі­жақты сауда-эко­номикалық қа­рым-қатынас­тардың құқықтық ба­засын ны­ғайту, сондай-ақ, Қа­зақ­станның ДСҰ-ға кіруі ірі инвес­тициялық бірлескен жобаларды жүзеге асыру үшін, жалпы ын­ты­мақтастық үшін мүмкіндіктер аясын едәуір кеңейтетінін атап өтті.

Кеңейтілген келіссөздердің қорытындысында екі ел ара­сындағы ынтымақтастықты одан әрі жандандыра түсетін бірқатар маңызды құжаттарға қол қойылды. Атап айтқанда, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев пен Жапония Премьер-министрі Синдзо Абэ Қазақстан мен Жапония арасындағы стратегиялық әріптестікті тереңдету және кеңейту туралы Бірлескен мәлімдемеге қол қойды. Сонымен қатар, Қазақстан Президенті мен Жапония Премьер-министрі Ядролық сынаққа жан-жақты тыйым салу туралы шарт жөніндегі Бірлескен мәлімдемеге қол қойды. Бұдан бөлек, Қазақстан мен Жапония тараптары қаржы барлау басқармалары арасындағы хаттаманы бекітті. Бұл құжатқа Қаржы министрлігі Қаржы мониторингі комитетінің төрағасы Бейсенғали Тәжияқов пен Қауіпсіздік жөнін­дегі ұлттық қоғамдық комис­сия­сының қаржылық барлау жапон орталығының бас директоры Така­ши Киношита қол қойды.

Құжаттарға қол қою рәсімінен соң Нұрсұлтан Назарбаев пен Синд­зо Абэ қорытынды баспасөз мәс­лихатына қатысып, журналистерге келіссөздердің маңыздылығын айтып берді.

«Сіз Премьер-министр бол­ға­н­нан бергі бұл біздің төртінші кез­десуіміз. Әр кездесуде екі елдің арасындағы үнқатысуға әр уақытта ашықпыз деп, қарым-қатынасты жақындатамыз деп келіскен болатынбыз. Сол кездесулер барысында мен сізді шақырдым және осы сапарыңыз Қазақстан үшін үлкен оқиға. Біздің жан-жақты қарым-қатынасымыз тұрғысында еліміз үшін Жапониямен қатынастарды дамыту үлкен басымдық болып саналады. Тәуелсіздігіміздің бірінші күнінен бастап Жапония мен Қазақстанның арасындағы қарым-қатынастарды жақсарту, екі елдің экономикасын жақындастыру үшін күш салып келеміз», – деді Қазақстан басшысы.

Осы орайда, Қазақстан Пре­зид­енті бүгінде бірқатар шаралар жүзеге асырылғанын атап өтті. Жа­пония тарапының, әсіресе, ядро­лық сынақтардан зардап шеккен Семей өңіріне көрсеткен көмегі үшін үлкен алғысын жеткізді. Бұл тұр­ғыда Нұрсұлтан Назарбаев тек ресми көмек бағытында Қазақстанға 1,2 млрд. доллар көлемінде қолдау жа­сағанын еске салды.

«Біз болашақта осындай қа­рым-қатынасты тереңдетуге мүд­деліміз. Екі елдің арасындағы қатынастардың ең басты мәселесі сауда-саттық болып саналады», – деді Қазақстан Президенті. Яғни, елдердің бірін-бірі толықтырып тұратын мүмкіндіктері өзара іс-қимылдар көкжиегін әрі қарай кеңей­туге ықпал етеді. Олар атом энер­гетикасын, ауыл шаруашы­лығын, автомобиль жасау, жоғары технологиялар саласын қамтиды.

«Келіссөздер барысында жа­пондық ірі компаниялардың басшылары қатысып, олар өз кезегінде Қазақстанда жұмыс істеуге даяр екенін мәлімдеді. Біздің ойымызша, сирек кездесетін металдарды барлау, атом энергетикасы, банк секторы, химия өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, көлік саласындағы ынтымақтастық өте маңызды», – деді Қазақстан басшысы.

Сонымен қатар, Нұрсұлтан Назар­баев Қазақстанда бүгінде өте маңызды институттық реформалар жүріп жатқанын, индустриялық саясат пен инфрақұрылымдық жобалар бойынша үлкен жұмыстар іске асырылу үстінде екенін атап өтті. Осы орайда, Тынық мұхиты елдерінің біздің өңірмен, сондай-ақ, Еуропамен байланысын күшейту шаралары атқарылып отырғандығын жеткізді. «Бұл жолдарды жапондық бизнес те пайдалана алады», – деді Қа­зақ­стан басшысы. Ол, сонымен қатар, Қазақстан жапондық компа­ния­лардың ЭКСПО-2017 халық­аралық көрмесін өткізуде белсенді қатысуын құптайтынын атап өтті.

«Біз мәдени-гуманитарлық байланыстарды, достықты нығай­туда, екі ел халықтарының өза­ра сый­ластығы тұрғысында өзара іс-қимылды кеңейту ортақ мақса­тымыз болып табылатындығы жө­нінде келістік», – дей келе, Қазақ­стан Пре­зиденті бүгінде Жапо­ния мемле­кет­аралық өзара іс-қи­мылдың сәй­кес сәулетін қалып­тастыру үде­рісінде, оның ішінде Орталық Азияда ең негізгі қаты­су­шылардың бірі екенін айтты. «Осыған байланысты біз халық­аралық және өңірлік мәселелер бойынша сенімді пікір алмасуларды өткіздік», – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Жапония Премьер-министрі Синдзо Абэ Қазақ­стан халық­аралық аренада, халық­аралық қоғамдастықта маңызды рөл атқа­рып отырғанын, сондай-ақ, Қазақ­стан Жапония үшін қым­бат се­ріктес болып табылатынын атап өтті. Сонымен қатар, Жапония Үкімет басшысы Қазақстан Пре­зидентімен кездесу барысында екі ел арасындағы қатынастар мәселесі бойынша мазмұнды пікір алмасу болғанын жеткізді.

«Мен біздің кездесудің үш маңызды нәтижесімен таныс­тыр­ғым келеді. Біріншісі – Жапо­ния бұдан әрі қарай да Қазақ­стандағы экономикалық реформа­ларды қолдайтын болады, яғ­ни бұл тұрғыда мемлекеттік құры­лым­дарды, сонымен бірге, жеке секторды да қолдаймыз. Біз осы жайында уағдаластық. Атап айтқанда, Қазақстандағы құрылысы жоспарланып отырған АЭС-ке тоқталатын болсақ, біз оны жүзеге асыру бойынша өзара іс-қимылымызды нығайту ниетіндеміз. Біз осыны растадық. Сонымен қатар, өнер­кәсіп саласы мен медицинада жа­пондық диагностика жүйесін енгізу үшін білікті кадрларды даярлау бойынша жаңа ынтымақтастық бас­талады. Осы орайда, біз белсенді талқылаулар жүргізетін боламыз», – деді Синдзо Абэ.

Нұрсұлтан Назарбаев пен Синдзо Абэ бұл күні, сондай-ақ, Қазақстан-Жапония бизнес-форумына қатысты.

«Қазақстан мен Жапония – стра­тегиялық әріптестер. Біз эконо­микалық байланыстарды өте жо­ғары деңгейде құра алдық. Қазақ­станда көлік, тау-кен, металлургия, xимия, машина жасау салаларында құны 750 млн. доллар болатын жапон капиталының қатысуымен 50 компания жұмыс істейді», – деді Қазақстан Президенті форумда сөй­леген сөзінде.

«Қазіргі уақытта басқа да ин­вестициялық жобалар бойынша 700 млн. долларға келіссөздер жүргізілуде. Олардың ішінде этанол өндірісі, онкологиялық ауруларды диагностикалау орталығының құрылысы, «Тойотаның» жаңа модельдерін шығару, терминалдар құрылысы және тағы басқа мәселелер бар. Біз сіздердің әріп­тестікті жалғастыруға және одан әрі инвестициялауға деген ниет­теріңізді жоғары бағалаймыз. Біз­дің әріптестіктің маңызды сала­ларының бірі атом энергетикасы екені анық. Біз жоғары сұрыпты уран өнімін әлемдік нарыққа, со­ның ішінде Жапонияға жеткізуге мүдделіміз», – деді Қазақстан басшысы.

«Жалпы, бүгінгі шара барысында 10 коммерциялық келісімге қол қойылады. Бұл келісімдер біз­дің әріптестікке серпін беріп, біздің экономикамызды әртарап­тандыруға көмектеседі деп үміт­тенемін. Әлемдік экономиканың тұрақ­сыздығына қарамастан, іскерлік дамуға қажетті жаңа бағыт­тарды игеруге даярмыз», – деді Қазақстан Президенті. Сонымен қатар, ол жапондық инвесторларға Қа­зақстанның экономикалық мүм­кіндіктері туралы айтып берді.

«Біз «Қазақстан-2050» бағ­дар­ламасы бойынша әлемнің 30 дамыған елінің қатарына енуді жос­парлап отырмыз. Оның сәтті орындалуының кепілі кәсіпкерлік пен елдің индустрияландырылуы болып табылады. Ол үшін бізде жағымды инвестициялық аxуал қалыптастырылды. Бүкіләлемдік экономикалық форумның Жаһан­дық индексінде Қазақстан 148 елдің ішінде 42-орынға ие болды. Қазақстан барша әлем кәсіпкерлері үшін сенімді әрі ұзақ мерзімді әріп­теске айналды», – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Қазақстан Пре­зиденті осы бағдарламалар аясын­да келген инвесторлар үшін тең­дессіз жағдайлар ұсынылып отыр­ғандығын да атап көрсетті.

«Қазақстанда «Нұрлы Жол» Жа­ңа Экономикалық Саясаты жү­зеге асырылуда. Ол – Астананы оңтүс­тікпен, шығыспен, батыс­пен, солтүстікпен жалғайтын инфра­­құ­ры­лымдық бағдарламаны жүзеге асыруға бағытталған. Қазақ­стан Орталық Азиядағы ең ірі тран­зиттік-логистикалық xаб болады. Біз Еуропа мен Оңтүстік-Шы­ғыс Азияны жалғай аламыз. Біз Қы­тайдың Ляньюньгань портында терминал салдық. Қазіргі уақыт­та Ляньюньгань портынан Қазақ­станға 300 мың контейнер жүк та­сы­малдануда. Болашақта Қытай­дан Еуропаға бағытталатын ол жүк­тердің көлемін 500 мың контейнерге дейін жеткізуді жоспарлап отырмыз», – деді Нұрсұлтан Әбішұлы.

Елбасы Қазақстан тартым­ды­лығын ұл­ғайту, бизнес ортаны жақсарту, xа­лықтың жағдайын жақ­сартуға бағыт­талған 5 институттық рефор­маны жүзеге асыру бойынша «100 нақты қадам» Ұлт жоспары жасалғандығын да айтып өтті. «Қа­зақ­станда индустриялық-иннова­циялық бағдарлама жүзеге асырылып жатыр, 770 жаңа кәсіпорын ашылып, 75 мың жұмыс орны құрылды. Биыл оның екінші бесжылдығы басталды. Ол алты басым бағыт бойынша өтеді, өңдеуші өнеркәсіп: мұнай-xимия, металлургия, xимия, машина жасау, құрылыс материалдарын жасау, тамақ өнеркәсібі. Осының барлығына жапон кәсіпкерлері инвестиция құя алады. Инвесторлар жер салығынан босатылады. Сонымен қатар, 20 елдің кәсіпкерлеріне визасыз режім енгізілген. Оның ішінде Жапония да бар», – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Қазақстан Президенті жапондық компанияларды Қазақстандағы жекешелендіру науқанына да қатысуға шақырды. «Қазақстан капи­талдарды мемлекеттік ие­лік­тен белсенді түрде жеке салаға шы­ғаруда. Екінші мәрте жекеше­лендірудің науқаны жүреді. Онда экономиканың негізгі актив­тері сатылады. Тізімге тау-кен, ме­таллургиялық, мұнай өңдеу, энергетика, көлік, байланыс және инфра­құрылымдық нысандар кірген. Сіздердің жекешелендіруге қатыс­қандарыңыз екіжақты байла­ныс­тарымызға серпін қоса түсетін болады», – деген Қазақстан басшысы мемлекеттеріміздің жоғары экономикалық әлеуеті, мәдени-гума­нитарлық байланыстары екі ел­дің игілігіне бағытталуы тиіс­ті­гін алға тартты.

Нұрсұлтан Әбішұлы ЭКСПО-2017 халықаралық көр­месі екі елдің ынтымақтастық ая­сын кеңейтуге ықпал ететінін айтып, аталған тақырып аясында Қазақ­стан экологияны қорғау­ға өз үлесін қосатынын, таза энер­гияның орнықтылығына қолже­тім­ділікті қамтамасыз ету жайы қарас­тырылатынын атап өтті. «Көрмеге қатысатынын қазіргі таңда 42 мемлекет пен 4 халықаралық ұйым ресми түрде растады. Жа­пония Үкіметі де ЭКСПО-2017 көр­месіне қатысатынын құптады, бұл үшін ризашылық білдіреміз. Осы ретте, Жапонияның осынау ха­лықаралық көрмені өткізудегі басымдық жасалған 20 мемлекеттер тобының тізіміне енетінін атап көрсеткім келеді», – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Бұдан бөлек, Елбасы ЭКСПО-қалашығы базасында «Астана» халықаралық қаржы орталығы да құрылатынын, ол әлемдегі ең озық АҚШ, Сингапур, Ұлыбритания қаржы нарықтарының үлгілерін өзіне қамтитынын жеткізді. «Бұ­ған қатысу үшін теңдессіз жағ­дай­лар жасалуда. Ағылшын тілінде іс жүргізу, соның ішінде сот ісін жүргізу, қатынастарды рет­теу қарастырылып жатыр. Он­да­ғы инвестициялық даулар халық­аралық судьялардың қа­рауына беріледі. Орталық қа­ты­су­шылары ұзақ мерзімге кор­пора­тивтік, жеке және табыс са­лық­тарынан босатылады. Олар жұмысқа шетелдік жұмыс күш­терін рұқсат алусыз да тарта алады. Орталықтың қатысушы қызмет­керлері мен олардың отбасыларына жеңілдетілген визалық режім бе­кітіледі. Осы айтылған шарттарды, сонымен қатар, Астана қала­сы­ның инфрақұрылымын есепке алсақ, халықаралық қаржы орта­лы­ғының мықты буынын құру мүм­­кіндігі бізде баршылық. Біз жа­­пондық компаниялардың бұл жобаға белсенді қатысуын күте­міз», – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Форумға негізінен автокөлік жасау, авиация және ғарыш, электроника, xимия өнеркәсібі, қаржы және жылжымайтын мүлік, экспедициялау, жүк тасымалы, азық-түлік, денсаулық сақтау салаларын қамтитын 500-ден астам компания қатысты. Тараптар алдағы сауда-экономикалық және инвестициялық ынтымақтастық мәселелерін талқылады. Шара аясында, сондай-ақ, Қазақстан мен Жапонияның инвестициялық мүмкіншіліктері, екі елдің шетелдік инвесторларын мемлекеттік қолдау шаралары таныстырылды. Сонымен қатар, Қазақстан-Жа­пония инвестициялық жоба­ларының көрмесі өткізілді.

Синдзо Абэ өзінің сөзінде Ас­тананың әдемілігі өзі үшін оң әсер қалдырғанын айтты. Кеше кешкісін ұшақ бортынан түнгі Астананың панорамасына сүйсінгенін жеткізді. Содан кейін ғана ол негізгі мәселеге ауысып, Жапония Қазақстанның экономикалық реформаларында маңызды рөл атқара алатынын атап өтті. Қазақстанның шетелдік инвестициялар мен технологияларды тарта отырып, экономиканы әртараптандыру саясатын оң бағалайтынын білдірді. «Мен дәл осы экономика реформалары бойынша Жапонияның атқаруы тиіс маңызды рөлін байқап отырмын. Жапония компаниялары шетелдерде түрлі салалар бойынша бизнесті өрістетудің теңдессіз тәжірибесін меңгерген, біздің компаниялар бүкіл әлемде жұмыс орындарын құру мен жергілікті кадрлар даярлау мәселесінде өздерінің үлестерін қосып келеді. Сондықтан да мен басқа емес, дәл біздің жапондық компаниялар Қазақстанның экономикалық реформаларына қуатты қолдау жасай алады деген нық сенімдемін», – деді Синдзо Абэ.

«Маған Президент Нұрсұлтан Назарбаев қазақстандық балет труппасының үшінші примадоннасы жапон қызы екенін айтты. Маған мұндайды есту ерекше қуаныш сыйлайды, бұған мен мақтанамын. Мен үшін жапон азаматтарының Қазақстанда өз белсенділігін осылай көрсетіп жатқаны зор қуаныш», – деді Жапония Пре­мьер-министрі. Сондай-ақ, ол Қа­зақ­стан Президентінен Жапония азаматтарының Қазақстанды өзі­нің екінші отаны ретінде сезінуі үшін мүмкіндік жасауын сұрады. Бұған Қазақстан басшысы өзіне тән юмормен былай деп жауап қайтарды: «Барлық жапондық меймандар мұнда үйлерінде жүрген секілді. Қай жерде қазақ, қай жерде жапон екенін ажыратып көріңіз».

Форум қорытындысы бойынша екіжақты құжаттарға, оның ішінде ауыл шаруашылығы және ауыл шаруашылығындағы машина жасау саласын қайта қаржыландыру, автокөлік терминалын жасау және өзге де тақырыптар бойынша меморандумға қол қойылды.

Нұрсұлтан Назарбаев, сондай-ақ, Синдзо Абэмен бірге Астананың көрікті орындарын аралап, «Қазақстан» Орталық концерт залында, «Астана Опера» мемлекеттік опера және балет театрында болды.

Кешкісін Елбасы Жапония Премьер-министрімен бірге «На­зар­баев Университетке» барды. Қазақстан Президенті мен Жа­пония Премьер-министрі оқу корпустарын аралап көрді және университетті дамыту перспективаларымен танысты.

С.Абэ Құрметті қонақтар кіта­бына қолтаңба қалдырып, универ­ситет оқытушылары мен сту­дент­тері алдында дәріс оқыды. Ол өз сөзінде Қазақстан өнеркәсі­бін жаңғырту үдерісінде кадр даяр­лаудың маңыздылығын және бұл іске Жапония белсене атсалысуға әзір екенін айтты.

– Біз сіздің елдің өнеркәсібі үшін жоғары білікті мамандар даяр­лау ісіне алдағы уақытта да қолдау көрсетуге ниеттіміз, – деді Синдзо Абэ.

Дәріс соңында Жапония Пре­мьер-министріне «Назарбаев Уни­верситеттің» құрметті докторы атағының дипломы табыс етілді.

Динара БІТІКОВА,

«Егемен Қазақстан».

Суреттерді түсіргендер

С.Бондаренко,

Б.Отарбаев.