?дебиетті? бір с?йенетін ді?гегі газет-журнал екенін б?л к?нде ж?ртты? б?рі де ???ан. Даусыз ха?и?ат екенін б?ріміз де мойындаймыз. Газет-журнал жалпы ?дебиетпен ?осыл?ан жерде елді? ?исы?ын т?зейтін, тез – терісін к?рсететін айна, ойы менен к??ілін білім жары?ына ?арай айдайтын айдаушы екенін де тегіс ??амыз. Біра?, ?аза?та баспа с?з шы?а баста?анына бір талай заман болса да д?л ?лгі айтыл?ан т?рбиешіні? міндетін ат?арып, елді? бетімен рухын ?зі ??ып, ?зіні? бетімен рухын елге ?немі ??ымды ?ылып, т?зу жолмен аумай ж?ріп отыр?ан газет-журнал к?п болды деп айта алмаймыз. Б?л санды к?теретін толымды жал?ыз газет «?аза?» еді. Оны? ?мірі ?зын бол?ан жо?. Одан кейінгі шы??ан газет-журнал болса, к?бінесе бір ?алыпта т?ра ал?ан жо?. Не басында?ы адамы ауысыды, не заманы ауысады, к?біні? ?мірі тіпті болымсыз, ?ыс?а болады.
Сонымен, т?уір с?зді? ?адірін ??ып, ??ла?ын т?ріп ?ал?ан ?аза? б?рінен де ?ана ж?та алмай, ?дебиетті? т?уір б?йымдарын к?ксеп отыр. Б?л айтыл?ан с?з, бізді? баспас?зді? ?й?ын-т?й?ын болып, ж?ндеп, шы?а алмай ж?рген бір д?уіріне тиісті болса, осы со??ы бір екі жылды? ішінде, та?ы бір д?уір туып отыр. Б?л баспас?зді? басылуы, к?шейген уа?ыт деуге болады. Біра?, ?алы? ?аза?ты? тілегіне келгенде б?л саны бар, сапасы жо? с?здерге ??сайды. ?те к?п, ?те ?иын жа?а с?здер с?йленіп жатыр.
Соларды? ?дебиет ар?ылы бірде-бірі ?аза?ты? миына іріп, рухына сі?ді ме? Сі?ген жо?. Себебі, б?л с?здер суы?ты? ?ылып отыр. Елді? ?ышулы жерін тауып, ?зіні? керек боларлы? орнын білмегендіктен о?ушыны таба алмай отыр. Сонды?тан бізді? осы к?нгі баспас?зімізден арзан с?з жо?. Б?л арада, ел біржолата баспа с?зді о?и білмейді. Надан с?з ?адірін ?лі ???ан жо? деп елді орынсыз кін?лауды? ?исыны жо?. Ежелден жазу за?ы – ?рбір жазушы ?зіне лайы?ты о?ушы табу керек. ?рбір ?дебиет ретті ?дебиет болар десе, сол о?ушыны? ауданын ?лкейту керек. Сонды?тан, жазушыны? міндеті: ел неге ?ызы?ады, нені к?ксейді, ?андай рухы бар, соны ??ып алу, ??м со?ан лайы?тап с?зін жазу. Бізді? осы к?нгі газеттерімізді алса?, кейбірі б?л шарттардан біржолата таза болып аман т?р. Кейбіріні? кім екені белгісіз. К?бі ?рі-бері сандалуда. Сонды?тан газеттерден ?азіргі уа?ытта ж?ртты? к?бі жамандау б?лімін ?ана о?иды. Ол неден? Себебі, жамандау ?аза? мінезінде ?секшілдікті? салдары. Б?л жерде газет те ел рухына жа?ындайды. Сонды?тан ол б?лімні? о?ушысы бар. Оны? ?стіне, ?згешелікті ?оя т?р?анда, ?азіргі кейбір баспас?здерде к?біне ?аза?ты? ма?танша?ты?ы шы?атын болды. Б?л ?дет о?ушы жиюды? орнына к?п ж?ртты баспа с?зден жирентіп барады. Осы айт?анны? б?рі де ?дебиетті? елге т?рбие бере алмай, я рухына жа?ындай алмай, ол міндетін ат?ара алмай ж?ргендігіні? белгісі. Біра?, осымен ?атар елді? ?азіргі тілегіне, ?дебиеттен іздейтін б?ліміне (спросына) ?араса?, ол белгілі: ашы?, д?рыс, біра? тілек болып отыр. ?азірде ?алада?ы о?ы?ан тобын былай ?ойып, ?ырды? к?пшілігін алса? та, соларды? осы к?нгі іздейтін таза ?дебиетті? б?йымдары екені даусыз. Ертеден айтылып ж?ретін бір с?з бар: ?аза? жаратылысында беллетрист деген. Б?л ?аза?ты? ?ай заманына болса да ?исынды с?з, осы к?ндерде м?ны? шынды?ын к?ріп отырмыз. Таза ?дебиетке ?сіп келе жат?ан ?азіргі ??марлы? осыны? салдары. Сонды?тан, шы?ып жат?ан газеттерді? б?ндай істерге жамандау мен ма?танудан ?олы тимейтін болса, олар?а беті?нен жарыл?асын деп ?дебиет б?лімі бар. Журналдарда елді? ?лгі тілегін де еске алып, таза ?дебиет ауданында?ы с?здерді жазуы, жас жазушыларды? міндеті.
Б?л айтыл?андардан бас?а екінші бір м?селе – ?аза? ?дебиетіні? неше т?рлі ?лгісі болса да, ?лі ?алып?а т?сіп, бір т?ртіпке салын?ан жо?. Со?ан х?ркімні? пікірін біліп, таза ?дебиетке бір жол салу бет т?зеуде, б?гінгі к?нні? ?арызы сия?ты. Б?л жерде к?мекші болу та?ы да бізді? жазушыларды? міндеті. «Шолпанны?» бетінде, осы айтыл?ан с?здерді іске асырамыз ба? деген ?мітпен бас?арма, журналды? ілімі ??м ?дебиет б?лімдеріне лайы?ты ма?алаларды жіберіп т?руын ?аза? жазушыларынан с?райды.
Бас?арма атынан М?хтар ?уезов
“Алаш к?семс?зі” кітабынан, І-том
Сурет: egemen.kz
